Náttúrufræðingurinn - 2006, Blaðsíða 65

Náttúrufræðingurinn
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
Náttúrufarsannáll 2005
Árni Hjartarson og Droplaug Ólafsdóttir tóku saman
Árið 2005 var stórtíðindalaust á hinu náttúrufarslega sviði, tíðarfar í betra meðallagi og engin stórmerki, hvorki til
lands né sjávar. Ymislegt gerðist þó frásagnarvert svo sem sjá má af eftirfarandi annál.
Árferði
Samkvæmt veðurfarsupplýsingum Trausta Jónssonar á
Veðurstofu íslands var árið 2005 hagstætt en þótti þó
fremur umhleypingasamt. Tíðarfar var talið heldur
lakara en næstu þrjú árin á undan enda voru það mikil
góðviðrisár. Hiti var þó vel yfir meðallagi svo munaði
víðast hvar 0,6 til 0,9 gráðum. Meðalhiti í Reykjavík var
5,06°C, eða 0,75°C yfir meðallagi áranna 1961-1990. Á
Akureyri var meðalhitinn 3,92°C sem er 0,63°C ofan
meðallags.
Urkoma var neðan meðallags um sunnan- og vestan-
vert land. í Reykjavík mældist hún 743 mm, eða um 7%
undir meðallagi tímabilsins 1961-1990, og var árið hið
þurrasta í Reykjavík síðan 1995. Norðanlands var
úrkoma meiri að tíltölu; á Akureyri reyndist hún 562
mm, sem er 15% umfram meðallag. Mesta sólarhrings-
úrkoman mældist í Kvískerjum í Öræfum eins og svo oft
áður, eða 218,8 mm þama 15. október. Þetta er töluvert
neðan við úrkomumetið á Kvískerjum frá 2002 þegar
sólarhringsúrkoman mældist 293,3 mm.
Árið var sólríkt, einkum suðvestanlands. Sólskins-
stímdir í Reykjavík mældust tæplega 1548 og eru það
Hellakönnuöir í hinum miklu hellis-
göngum í Búra. (Ljósm. Björn Hróars-
son).
Árlega finnast nýir hraunhellar á
hraunasvæðum landsins. Oftar en
ekki er það fyrir tilstilli félaga í
Hellarannsóknafélagi íslands.
Sjaldgæft er að stórir hellar finnist,
en þó hafa miklir hellar og hella-
kerfi fundist í Skaftáreldahrauni á
rmdanförnum árum. Sumarið 1992
fann Guðmundur Brynjar Þor-
steinsson niðurfall og helli inn frá
því í Leitahrauni. Hann komst þó
ekki nema 30-40 m mn, þar enduðu
hellisgöngin í grjóthruni. Guð-
mrmdur reyndi að komast í gegn
um haftið en hafði ekki erindi sem
erfiði. Hann gaf hellinum nafnið
Búri og svo liðu 13 ár. í maí 2005
skoðaði Björn Hróarsson hella-
kömruður Búra ásamt félögum úr
gönguhópnum Ferli. Þeim tókst að
kornast inn fyrir grjóthrrmið og þá
komu í ljós miklar hraunhvelfingar,
ísmyndanir, fagrar hrauntraðir og
flest það sem prýða má slíka hella.
Helliriim endaði síðan í 17 m djúp-
um hraunsvelg. Búri er að sögn
með tilkomumestu hraurthellum
landsins, 980 m langur og víður
bæði og hár.
125