Náttúrufræðingurinn - 2006, Blaðsíða 63

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
gegnsæja skelina á neðra borði kuð-
ungsins. Snigillinn er dökkbláleitur
eða blágrár. Kuðungurinn er
11-16,5 mm í þvermál3. Yfirleitt eru
bobbar fundnir hérlendis nálægt
neðri stærðarmörkunum (2. mynd)
eins og oft vill verða við nyrðri
mörk útbreiðslusvæðis tegundar.
Tegundirnar þrjár af Oxychilus-
ættkvíslinni sem lifa í Norðvestur-
Evrópu, laukbobbinn, kjallarabobb-
inn og breiðbobbinn, eru allar frem-
ur svipaðar að lögun og útliti en
stærðarmunurinn er nokkur. Lauk-
bobbinn er 5,5-7 mm í þvermál og
kjallarabobbinn 9-12 mm, það er að
segja báðir oftast minni en breið-
bobbinn.
ÚTBREIÐSLA
Breiðbobbinn er upprunninn
við Miðjarðarhafið en breiddist
snemma út fyrir tilstilli mannsins til
Vestur-Evrópu, Bretlands og suður-
hluta Skandinavíu4. Til Bretlands
var hann kominn á tímum Róm-
verja og enn er hann talinn vera að
breiðast út. Hann fluttist með
menningu Evrópubúa til Norður-
Ameríku og gengur þar raunar
undir nafninu O. draparnaldi, sem
líklega er til komið fyrir ritvillu.
Hann finnst þar við austurströnd-
ina, frá Massachusetts suður til Suð-
ur-Karólínu, og líka vestur um
meginlandið allt til Washington,
Oregon og Kaliforníu5. Með Evr-
ópumönnum hefur breiðbobbinn
einnig borist til Nýja-Sjálands6.
Eftir því sem næst verður komist
er Reykjavík nyrsta búsvæði breið-
bobbans á jörðinni. Líklegt verður
að telja að breiðbobbinn hafi borist
hingað með garðplöntum, hugsan-
lega á vegum einhvers af frumherj-
um garðyrkju í borginni.
Lifnaðarhættir
Breiðbobbanum líkar best lífið í og
undir laufi og drasli á jörðinni, helst
þar sem skjólsælt er og rakt. Nálægt
norðurmörkum útbreiðslusvæðis-
ins er hann fyrst og fremst tengdur
manninum og umsvifum hans,
finnst gjarnan í görðum, ruslahaug-
um og meðfram vegum. Sunnar
finnst hann einnig í náttúrulegu
umhverfi og fjarri mannabyggð, í
skógum, milli steina og í sjávar-
hömrum. Fyrsta nýlenda breið-
bobbans sem fannst í Reykjavík var
milli steina á bökkum Tjarnarinnar
við Skothúsveg. Síðari tíma fundar-
staðir eru allir í görðum eða á
óbyggðum lóðum.
Flestar tegundir snigla lifa á jurta-
fæði og eru lítt matvandar. Meðal
annars lifa þær á leifum af laufi,
sveppum, fléttum, rótum, fræjum,
blómum og ávöxtum sem byrjaðar
eru að meyrna. Hér eru þó nokkrar
undantekningar á. Allmargar teg-
undir af ættinni Zonitidae eru þekkt-
ar kjötætur, lifa meðal annars á öðr-
um sniglum. Einkum er breiðbobb-
inn þekktur af kjötáti. Sumstaðar er-
lendis eru kjötætusniglar notaðir til
að halda niðri sniglaplágum við
ræktun nytjajurta.
SUMMARY
The landsnail (Oxychilus
drapamaudi (Beck, 1837))
confirmed in Iceland
In Árni Einarsson's compilation of land
snails in Iceland (1), written in 1977, it
was reported that the species Oxychilus
draparnaudi (Beck, 1837), Drapamaud's
glass snail, had been found in Reykjavík
in 1965. But in spite of considerable se-
arching effort it had not been found for
several years at the time of writing. In
1989 a healthy colony was found in a gar-
den near the city centre and subsequent-
ly several colonies were discovered in the
same general area as well as in the neigh-
bouring town Hafnarfjörður. The snails
were most likely dispersed by garden
plants from continental Europe. Reykja-
vík is the northemmost known habitat of
the species so far.
Heimildir
1. Árni Einarsson 1977. Islenskir landkuð-
ungar. Náttúrufræðingurinn 47. 65-87.
2. Schútt, H. 1996. Landschnecken der
Tiirkei. Acta Biologica Benrodis, Supple-
mentband 4. 497 bls.
3. Kerney, M.P., Cameron, R.A.D. & Jung-
bluth, J.H. 1983. Die Landschnecken Nord-
und Mitteleuropas. Verlag Paul Parey,
Hamburg u. Berlin. 384 bls.
4. Kemey, M. 1999. Atlas of the Land and
Freshwater Molluscs of Britain and
Ireland. Harley Books, Essex. 263 bls.
5. Burch, J.B. 1962. The Eastem Land Snails.
Wm. C. Brown Company Publishers, Iowa.
213 bls.
6. Barker, G.M. 1999. Naturalised terrestrial
Stylommatophora (Mollusca: Gastropoda).
Fauna of New Zealand 38. Lincoln,
Manaaki Whenua Press. 254 bls.
UM HÖFUND
fPáll Einarsson (f. 1947) lauk
doktorsprófi í jarðeðlisfræði
frá Columbia-háskólanum í
New York 1975 og hefur ver-
ið prófessor í jarðeðlisfræði
við Háskóla íslands
1994-1997 og frá 1999. Rann-
sóknarviðfangsefni hans eru jarðskorpuhreyf-
ingar, jarðskjálftar og eldvirkni, en hann er
einnig áhugamaður um útbreiðslu lindýra.
PÓSTFANG HÖFUNDAR
Páll Einarsson
palli@hi.is
Jarðvísindastofnun háskólans,
Sturlugötu 7,
IS-101 Reykjavík
123