Náttúrufræðingurinn - 2006, Blaðsíða 59

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
3. mynd. Mýrarauðahólkar úr Drumbabót. Ljósm. Sturla Friðriksson í maí 2006.
Drumbar þessir standa um 40 cm
upp úr sandinum en sandlagið er
um 50 cm þykkt frá rótum trjánna
(1. mynd). Má því ætla að uppruna-
legt gjóskulag hafi verið um 90 cm
þykkt eða jafnvel enn þykkara. Hef-
ur það varðveitt drumbana og forð-
að þeim frá rotnun í um 1200 ár en
sá hluti bola og greina birkitrjánna
sem stóð ofan öskunnar hefur eðli-
lega grotnað og orðið veðri og vindi
að bráð. Síðan askan barst yfir
svæðið hefur myndast jarðvegur
ofan á henni og jafnvel mýrajörð, en
í votlendi þessu hefur elfting vaxið.
Má víða sjá leifar af þessari elftingu
og svartar loftrætur hennar, sem
vafðar eru um drumbana.
Á einum stað á þessu svæði, aust-
anvert í Drumbabót, gat að líta
nokkra litla, sívala sandsteina. Þeir
lágu ofan á sandlaginu og litu út
eins og járnhólkar. Mér kom í hug
að þarna væru hringir úr hringa-
brynju Flosa eða Kára Sölmundar-
sonar! Þegar betur var að gáð mátti
sjá að hólkar þessir gátu verið brot
úr lengri rörum. Kom þá sú tilgáta
fram að þarna væru fundnir hólkar
sem Hallgerður langbrók hefði not-
að til að bregða hárlokkum í eða
einskonar skotthúfuhólkar. Ekki
voru hólkar þessir samt nægilega
veglegir til að vera djásn fornkon-
unnar frægu.
I safni þessu voru sex heillegir
hólkar ásamt nokkrum hólkabrotum.
Þvermál þeirra var 1,8-2,0 cm og hol-
rýmið í miðjunni 0,3-0,8 cm. Sum
hólkarörin voru sporöskjulöguð og
dálítið sigðardregin. Lengd hvers
hólks var 1 cm eða minna (3. mynd).
Ekki hef ég áður séð hólka af
þessu tagi en helst dettur mér í hug
að sandur geti hlaðist svona utan
um loftstöngla elftinga eða jafnvel
aðrar rætur. Mýrarauði límir saman
sandkornin og steypir þau í hólk.
heimildir
1. Óskar Knudsen & Ólafur Eggertsson 2005.
Jökulhlaupaset við Þverá í Fljótshlíð. í:
Hættumat vegna eldgosa og hlaupa frá
vestanverðum Mýrdalsjökli og Eyjafjalla-
jökli (ritstj.: Magnús Tumi Guðmundsson &
Ágúst Gunnar Gylfason). Ríkislögreglu-
stjórinn, Háskólaútgáfan. Bls. 113-121.
2. Ólafur Eggertsson 2006. Fornskógurinn í
Fljótshlíð. Skógræktarritið 1. 65-68.
3. Ólafur Eggertsson, Óskar Knudsen & Hjalti
J. Guðmundsson 2004. Drumbabót í Fljóts-
hlíð - fornskógur sem varð Kötlu að bráð?
Fræðaþing landbúnaðarins 2004. 337-340.
Um höfund
Sturla Friðriksson (f. 1922)
lauk BA-prófi frá Cornell-
háskóla í Bandaríkjunum
1944 og MS-prófi frá sama
skóla 1946. Þá hlaut hann
PhD-gráðu frá Saskatche-
wan-háskólanum í Kanada
1961. Hann var sérfræðingur
á sviði jurtakynbóta við
Atvinnudeild Háskólans frá
1951 og Rannsóknastofnun
landbúnaðarins frá 1965, en
deildarstjóri jarðræktardeildar Rala frá 1970. Hann
var formaður Náttúrufræðifélagsins 1956-57 og
vísindafélags íslendinga 1965-67. Hann var einn af
stofnendum Erfðafræðinefndar Háskólans,
Surtseyjarfélagsins, Lífs og Lands og Land-
verndar. Sturla hefur starfað sem erfða-
fræðingur og vistfræðingur hér á landi og í
erlendum samtökum.
PÓSTFANG
höfundar/Author’s
ADDRESS
Sturla Friðriksson
sturlafr@isl.is
Skildingatanga 2
101 Reykjavík
119