Náttúrufræðingurinn - 1999, Blaðsíða 11

2. tafla. Hraði og skriðhœð snjóflóðanna 1995 og 1999 og hönnunarflóðs.
Flóð Hraði þar sem meginstraumur flóðs lendir á garðinum Reiknuð skriðhæð flóðs á garð umfram tlóðið í febrúai' 1999
Febrúar 1999 30m/s (1 lOkm/klst)
Október 1995 45 m/s (160km/klst) +7m
Hönnunarflóð 50 m/s +10m
(180 km/klst)
1995 segir það ekki alla söguna um áraun þess
á garðinn, vegna þess að hraði flóðsins er sá
þáttur sem mestu ræður um áhrifamátt
garðsins. Aætlaður hraði flóðsins þegar það
skellur á garðinum er sýndur í 2. töflu og
borinn saman við samsvarandi hraða fyrir
flóðið í október 1995 og enn stærra hönnunar-
flóð sem garðamir eru miðaðir við (VST & NGI
1996). Hér er bæði tekið tillit til mismunandi
skriðlengdar og mismunandi stefnu flóðanna,
en vegna stefnu flóðsins í febrúai' austan við
stefnu hinna tveggja skellur það síðar (neðar)
á garðinum og er þar með á minni hraða.
Hraði flóðsins í febrúar er metinn um 67% af
hraða flóðsins í október 1995 og um 60% af
hraða hönnunarflóðs. í töflunni er jafnframt
sýnt hversu miklu hærra upp á garðinn stærri
flóð myndu ná miðað við flóðið í febrúar,
samkvæmt þeim reikniaðferðum sem garður-
inn er hannaður eftir.
Athygli vekur strax að sambærilegt flóð og
féll í október 1995 næði um 7 m hærra upp á
garðinn en flóðið í febrúar. Samkvæmt
mælingum voru hins vegar aðeins um 4 m upp
á topp garðsins þar sem febrúarflóðið náði
hæst. Þannig mun gefayfir leiðigarðinn í flóði
svipuðu því sem féll í október 1995. Þetta er í
samræmi við hönnunarforsendur og fyrri
líkanreikninga. Þar er miðað við að garðurinn
leiði meginstraum flóðsins til sjávar og þvf hati
snjór sem yfir fer lítið afl og stöðvist fljótlega.
Þvergarði milli leiðigarðanna tveggja (sjá 2.
mynd) er ætlað það hlutverk að stöðva
snjómassa sem gefur yfir leiðigarðana í enn
stærra flóði, líku hönnunarlióðinu sem miðað
var við í hönnun garðanna.
■ LOKAORÐ
Hér að ofan hefur verið greint frá
mælingum á flóðinu í febrúar 1999 og
niðurstöðum fyrstu túlkana á þeim. Á
Veðurstofunni er unnið að frekari rann-
sóknum á flóðunum 1995 og 1999 í sam-
vinnu við erlendar snjóflóðarannsókna-
stofnanir. Þær rannsóknir beinast m.a. að
mælingum á stefnubreytingum flóðanna í
gilinu ofan 200 m y.s. í Skollahvilft og
munu varpa ljósi á áhrif leiðigarða fyrir
mismunandi hraða snjóflóða og misrnun-
andi áfallshorn þeirra á fyrirstöður í
flóðfarvegum. Fyrstu niðurstöður þessara
rannsókna benda til þess að varnar-
garðarnir ofan Flateyrar virki í samræmi
við þær forsendur sem miðað var við
þegar garðarnir voru hannaðir.
Flóðið úr Skollahvilft í febrúar 1999
færði Flateyringum og öðrum lands-
mönnum heim sanninn um að varnar-
garðarnir ofan Flateyrar eru færir um að
verja byggðina þar fyrir stóru snjóflóði,
sambærilegu við stærstu flóð sem fallið
höfðu áöldinni fyrir flóðið 1995. Mælingar
á ummerkjum flóðsins benda til þess að
garðarnir muni standast mun stærra flóð,
t.d. flóð sem er sambærilegt að stærð við
flóðið sem féll í október 1995. Frekati
rannsóknir á flóðum úr Skollahvilft munu
auka skilning manna á flæði snjóflóða
almennt. Þær munu jafnframt gera okkur
kleift að meta áhrifamátt garðanna gagn-
vart enn stærri flóðum betur en áður hefur
verið unnt.
9