Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1999, Blaðsíða 4

Náttúrufræðingurinn - 1999, Blaðsíða 4
Snjóflóð og SNJÓFLÓÐAVARNIR Snjóflóð eru þær náttúruhamfarir sem kostað hafa flest mannslíf hér á landi allt frá landnámi. Tjón á mannvirkjum og eignum hefur orðið að sama skapi mikið. Talið er að 100-200 manns hafi farist í snjóflóðum á hverri öld og á þeirri öld sem nú er að líða er tala fórnarlambanna komin á annað hundr- að. Afdrifaríkustu snjóflóð okkar tíma eru: Snjóflóðið í Hnífsdal árið 1910; þá fórust 20 manns. Snjóflóðahrinan í Hvanneyrar- hreppi 1919; 18 fórust. Snjóflóðið í Goðdal í Bjamarfirði 1948; 6 fórust. Snjóflóðin á Neskaupstað 1974; 12 fórust. Krapahlaupin á Patreksfirði 1983; 4 fórust. Snjóflóðið í Súðavík í janúar 1995; 16 fórust. Að lokum snjóskriðan mikla á Flateyri í október 1995; þar létust 20 manns. Síðasti áratugur aldarinnar er þegar orðinn eitt mesta snjóflóðatímabil Islands- sögunnar. Það á raunar ekki við um ísland eitt því síðasti vetur, veturinn 1999, var einn skæðasti snjóflóðavetur í Evrópu í manna minnum. Hérlendis hafa yfir 40 manns farist á þessu árabili. Þekking okkar á náttúrunni, byggingartækni 20. aldarinnar, háþróuð leitartækni, öflugur björgunarbúnaður og þrautþjálfaðar björgunarsveitir hafa ekki kveðið niður þá vá sem fólgin er í snjóflóðum. En stóratburðir síðustu ára hafa valdið straumhvörfum í viðhorfi manna til þessa náttúruafls. Þau felast í því að menn horfast í augu við hættuna staðráðnir í að bægja henni frá. Nú skal ekki lengur litið fram hjá vandanum eða honum sópað undir teppið. Bestu dæmin um hin nýju viðhorf eru í Súðavík og á Flateyri. A fyrrnefnda staðnum var byggðin hrein- lega flutt til en á þeim síðarnefnda voru reist gríðarmikil varnarmannvirki. Þessar aðgerðir voru umdeildar, svo sem eðlilegt má teljast, því hér var um að ræða nýjung sem kostaði stórfé og breytti svipmóti byggðar og lands; auk þess var ekki sjálfgefið að vandinn væri þar með leystur. En varnar- og leiðigarðarnir á Flateyri hafa þegar sannað gildi sitt með eftirminnilegum hætti. Því er lýst í afar athyglisverðri grein hér í þessu riti. Af umræddri grein má draga þá ályktun að þótt vandinn sem við er að glíma vegna snjóflóðahættu sé mikill er hann ekki óyfir- stíganlegur. Hættumat hefur verið gert í fjöl- mörgurn byggðarlögum og það er fyrsta skrefið. Næst þurfa sveitarstjórnir að endur- skoða skipulag viðkomandi byggða og grípa til þeirra aðgerða sem duga að bestu manna yfirsýn. Víða geta varnarvirki verið skynsamleg lausn, annars staðar getur þurft að tlytja byggð frá afmörkuðum svæðum. Og menn sitja ekki auðum höndum, því nú, þegar þessi orð eru skrifuð, er verið að vígja varnargarða gegn snjóflóðum á Siglul'irði. Snjóflóð eru umhverfisþáttur sem taka verður fullt tillit til í norðlægu og fjöllóttu landi og til þess að það sé hægt verður að byggja á þekkingu á náttúrufari, mælingum og rannsóknum. Við munum seint eða aldrei komast algerlega hjá mannskaða af völdum snjóflóða. Aukin ferðamennska að vetri, útivist, fjallgöngur og skíðaiðkun, gera það að verkum að aldrei verður fullkomnum vörnum við komið. Hið raunhæfa markmið, sem stefna þarf að, er að verja bæi og byggðarlög svo að ekkert heimili sé á hættusvæði. Árni Hjartarson. 2
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.