Náttúrufræðingurinn - 1999, Qupperneq 29

PUNKTASVEPPUR
Punktasveppur (Poronia punctata (L.:
Fr.) Fr.) tilheyrir fylkingu asksveppa
og er með stærri sveppum af því tagi.
Flann vex eingöngu á taði hrossa og
asna. Sveppur þessi var tíður fyrr á
öldum um alla Evrópu, en á síðustu
áratugum hefur hann stöðugt orðið
fágœtari og virðist nú vera um það bil
að deyja út. Hérlendis hefur hann
fundist á tveimur stöðum norðan- og
austanlands, á tímabilinu frá 1954 til
1978. Síðan ekki söguna meir.
SKRÁÐAR HEIMILDIR
OG SAFNEINTÖK
Þann 24. júní 1954 hef ég skráð í vasabók
mína: „Poronia punctata (d. Priksvamp)
fundinn á gömlu hrossataði niður í Efra-
Rafbotni, allmikið. (Greining skv. Rostrup:
Den Danske Flora: Blomsterl0se planter.
Sýnish. geymt. No. A-70.)“
Þetta var á heimili mínu, Droplaugar-
stöðum í Fljótsdal. Ég var þá 19 ára og lítið
Helgi Hallgrímsson (f. 1935) er líffræðingur að
mennt. Helgi var forstöðumaður Náttúrugripa-
safnsins á Akureyri í aldarfjórðung og ritstjóri
Týlis - tímarits um náttúrufræði og náttúruvernd
- í 15 ár. Hann hefur mest fengist við rannsóknir á
íslenskum sveppum og vatnalífi og ritað bækur um
þau efni auk fjölda tímaritsgreina. Helgi er
búsettur á Egilsstöðum og fæst við ritstörf og
grúsk.
HELGI HALLGRÍMSSON
byrjaður að skoða sveppi. Ég var nýbúinn
að klambra saman smásjá, aðallega úr pappír
og tré, sem ég gat notað dálítið til að skoða
mosa og vatnaþörunga, og hafði mestan
áhuga á þeim flokkum. Mig grunaði ekki þá
að ég ætti eftir að fást við sveppi.
Síðar kom í ljós að þetta var fyrsti fundur
punktasveppsins hér á landi sem um er
vitað. Hans var hvergi getið í rituðum heim-
ildum um íslenska sveppi.
Aftur fann ég sveppinn á Droplaugar-
stöðum 1. september 1960 og ritaði þá í
dagbók mfna:
„I Parthúshöllum fann ég engan svepp
utan Poronia punctata. Óx mikið af henni
víða, á gömlum hrossaskít. Mig hafði
reyndar lengi grunað að Poronia leyndist
hér, þar eð ég taldi mig hafa fundið hana
hér (eða á Akureyri) fyrir nokkrum árum.
Þessi grunur hefur þarmeð hlotið stað-
festingu og bœtist þar merkur sveppur í hóp
hinna íslensku tegunda. Þessi tegund er
vafalítið algeng hér. “
Ómerkt sýni (taðköggull með a.m.k. 14
aldinum) í sveppasafni Náttúrufræðistofn-
unar íslands á Akureyri er líklega frá þessum
fundi, en það var ætlað til sýninga. Annað
sýni af þessum svepp í safninu (nr. 100) er
dagsett 14. júní 1963 og er fundið á Drop-
laugarstöðum, í 200 m h.y.s. Hins vegar hef
ég þá ekki getið þessa fundar í dagbók
minni, sem er dálítið einkennilegt en kannski
hélt ég þá enn að tegundin væri algeng.
Náttúrufræðingurinn 69 (1), bls. 27-30, 1999.
27