Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1979, Side 25

Náttúrufræðingurinn - 1979, Side 25
teíkningín á 8. mynd er gerð eftir mælingu á skurðbakkanum og er það því mun mjórra en myndin gefur til kynna. Hægt er að sjá í gegnum hvaða gjóskulög ræsið var stungið — með öðrum orðum er mögulegt að sjá svona nokkurn veginn hvaða gjósku- lög voru efst í jarðveginum þegar ræs- ið var gert. Það voru Vlla og hugs- anlega jjunna lagið ofan við það. llæs- ið virðist hafa fyllst af gróðri, fyll- ingin í jjví er úr svörtu mjúku efni sem í eru stöngulför. Þá hefur verið tyrft yfir jjað og sjást leifar af gjósku- lagi í torfinu en ekki tókst að ákvarða jjað. Allt gerðist þetta löngu áður en ólífugráa lagið féll á 13. öld. Bakkar ræsisins eru 1.2 m undir núverandi yfirborði. Ekki tókst að mæla hversu djúpt ræsið var jjar sem leðja hafði safnast í hotn frárennslisskurðsins en lágmarksdýpt var 85 cm. Telja verður að ræsið, eða hvað sem þetta mannvirki var, sé frá land- námsöld. Með jjví að hera sniðið á 8. mynd saman við snið 6—10 á 4. mynd sést að merki um mannvist í Álftaveri eru af svipuðum aldri og Álftavershraun — eða eldri. NIE)URSTÖÐUR Rannsókn á gjóskulögum í jarðvegi ofan á, undir og við jaðra Landbrots- Itrauns og Álftavershrauns hefur leitt í Ijós að hraunin runnu skömmu eftir landnám á fslandi. Samkvæmt jarðvegssniðum í Skaft- ártungu og við Ófærurnar var liin eiginlega Eldgjá og gossprungan í framhaldi af henni til suðvesturs (Gjá- tindur—Svartahnúksfjöll) virk á sama tíma. í Jjví gosi mynduðust bæði hraun og gjóskulag, E-l. Telja verður nokkuð öruggt að Landbrotshraunið sé jjaðan runnið. Eldgjárgjóskan barst til suð-suð- vesturs, yfir það svæði sem Álftavers- hraun rann um. Samkvæmt jarðvegs- sniðum við austurjaðar Álftavers- hrauns hefur gjóskan fallið um svip- að leyti og hraunið rann. Ekki er þó hægt að fullyrða að Álftavershraun hafi runnið alveg samtímis Landbrots- hrauninu. f Álftaveri finnast mann- vistarleifar af svipuðum alclri og Álfta- vershraun. Þessar niðurstöður koma vel lieim við frásögn Landnámu af jarðeldi sem rann niður í Álftaver á landnámsöld. Verður drepið á hana í kaflanum hér á eftir. Þar kemur einnig fram að að- stæður í Landbroti virðast hafa verið aðrar, jjegar menn námu Jjar land, en nú. Vegna jjeirrar óvissu sem er um raunverulegan aldur landnámslagsins, VIIa+h, og annarra óvissujjátta, s. s. varðandi jarðvegsþykknun á Jjessu svæði á tímabilinu næst eftir að land var numið, eru nákvæmir útreikning- ar á aldri tilgangslitlir. Þó má glöggt sjá að áratugir, e. t. v. 40—80 ár, hafa liðið frá Jjví að landnámslagið féll Jjar til E-1 og hraunin urðu til. Allar lík- ur eru á að gosið hafi orðið á 10. öld og með hliðsjón af Landnámu er lík- legt að Jjað sé frá fyrri hluta hennar. ÁBENDINGAR í GÖMLUM HEIMILDUM í Jjessum kafla verður drepið á nokkur atriði í gömlum heimildum sem snerta Jjær niðurstöður gjósku- rannsóknanna að gos a£ sömu stærð- 19

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.