Náttúrufræðingurinn - 1979, Blaðsíða 37

framvængirnir brotnir saman efdr
endilöngu (4. mynd), en svo er ekki
hjá býflugnaættinni. Augun eru ein-
kennandi nýrnalaga, með djúpu viki
næst enninu. Slík vik eru ekki í augu
býflugna, en þau eru aflöng og mjó.
Það er sameiginlegt þeim gaddvesp-
um, sem um liefur verið fjallað, að
þær mynda sambýli margra einstakl-
inga með afmarkaðri verkaskiptingu.
Þær byggja sér bú, en gerð þeirra er
mismunandi eftir tegundum. Sá er
reginmunur á búum geitunga og bý-
flugna, að býflugur (og lrunangsflug-
ur) gera sér bú úr vaxi, sem framleitt
er í sérstökum vaxkirtlum á aftur-
bolnum. Geitungar byggja sér hins
vegar bú úr pappír, en þeir hafa enga
vaxkirtla. Það má því segja, að geit-
ungarnir hafi fundið upp pappírinn
löngu á undan Kínverjum. Þeir hafa
mjög sterka kjálka, sem þeir naga
með trjástofna og annan við. Viður-
inn er síðan blandaður munnvatni
og maukið notað sem byggingarefni.
Búin eru fjölbreytileg að gerð, en í
megindráttum eru þau uppbyggð af
sexstrendum klakhólfum með þunn-
um milliveggjum. Niðurröðun hólf-
anna er mismunandi, en algengt er,
að þeim sé raðað í flatar plötur. Hvert
bú er síðan byggt upp af nokkrum
slíkum samsíða plötum, sem ýmist eru
láréttar eða lóðréttar (fer eftir teg-
undum), með nokkru bili á milli til
að auðvelda umferð um búið (5.
mynd). Bú hunangsflugna eru þó
ekki eins listilega gerð. Hjá þeim eru
klakhólfin miklu færri og niðurröð-
un þeirra óreglulegri.
Búskapnum hjá gaddvespunum er
þannig háttað í megindráttum, að
kvendýr (drottningar), sem legið hafa
4. mynd. Geitungurinn Vespula vulgaris
L., karldýr (lengd 1,4 cm), safnað í geit-
ungabúi í Reykjavík 16. 10. 1978. — The
common wasp (Vespula vulgaris L.), a
drone, collected on 16. 10. 1978 from a
wasp nesl in Reykjavik.
frjóvgaðar í dvala yfir veturinn, leita
sér að lientugum bústæðum, þegar
þau vakna af dvalanum á vorin. Á
þeim árstíma vekja hunangsflugu-
drottningarnar nokkra athygli hér á
landi. Þær eru mjög stórar, jafnvel
ógnvekjandi sumum, og flækjast
gjarnan inn í lrús í leit sinni að hent-
ugum stað fyrir bú. Mest ber á þeim
í maí og fyrri hluta júní. Það er al-
gengur misskilningur, að hér sé um
útlensk flækingsskordýr að ræða. Stað-
setning búsins er, eins og búgerðin,
mismunandi eftir tegundum. Venju-
lega verður jarðhola fyrir valinu.
Hunangsflugur velja sér mjög gjarnan
holu undir stórum steini, í skurðbakka
31