Náttúrufræðingurinn - 1985, Qupperneq 52

Ritfregnir
ÍSLENSK FLÓRA MEÐ LITMYNDUM
Ágúst H. Bjarnason
Eggert Pétursson gerði myndirnar
Iðunn
Reykjavík 1983, 352 bls.
Sumarið 1983 kom út gagnmerk bók hjá
bókaforlaginu Iðunni. Var þar á ferð ný
íslensk flóra eftir Ágúst H. Bjarnason
prýdd fjölda litmynda sem Eggert Péturs-
son hefur teiknað. Pær flórur sem mest
hafa verið notaðar undanfarið eru Flóra
íslands eftir Stefán Stefánsson og Ferða-
flóra Áskels Löve. Eldri flórurnar tvær
eiga það sameiginlegt að þær fylgja hefð-
bundnum aðferðum flokkunarfræðinnar
og er plöntunum raðað eftir skyldleika.
Frumgreiningarlykillinn skiptir plöntunum
niður í ættir og síðan eru nákvæmari lyklar
innan hverrar ættar.
í íslenskri flóru þeirri nýju hafa verið
teknir upp aðrir siðir. Par byggir greining-
arlykillinn á lit og fjölda krónublaða og er
plöntunum raðað upp eftir þeim einkenn-
um í bókinni. Er því ekkert tillit tekið til
skyldleika plantnanna.
Höfundur segir í formála að aðaltilgang-
urinn með útgáfu íslenskrar flóru hafi ver-
ið að auðvelda almenningi að þekkja ís-
lenskar plöntur. Hafi því verið brugðið á
það ráð að birta einfalda greiningarlykla
og teiknaðar litmyndir af algengustu
plöntutegundum. Sýnist mér að þeim til-
gangi hafi verið náð. Greiningar á plöntun-
um einskorðast að vísu við þann tíma sent
jurtin er í blóma og erfitt að greina þær
skv. þessari flóru á öðrum tímum árs.
Greiningarlykillinn er einfaldur og að-
gengilegur. Þegar búið er að skipta plönt-
unum niður eftir lit og fjölda krónublaða
er stuðst við önnur útlitseinkenni, s.s.
lögun blaða og ýmis einkenni blómsins. Til
þess að lesandi geti nýtt sér þann hluta
lykilsins hefur höfundur tekið saman
myndaágrip af grasafræðinni og nýtur
hann þar stuðnings Eggerts Péturssonar.
Þar er í máli og myndum lýst öllurn helstu
líffærum plöntunnar ásamt þeim breyti-
leika sem á þeim eru í plönturíkinu. Lýs-
ingar þessar eru mjög skýrar og gegna
myndirnar aðalhlutverkinu. Ættu allir að
geta áttað sig á hinum ýmsu fræðiheitum
sem notuð eru bæði í greiningarlyklum og í
sjálfum lýsingunum á plöntunum.
Þegar komið er út í aðalkafla bókarinnar
þar sem lýsingar á einstökum plöntum er
að finna rekur lesandinn strax augun í
litmyndirnar sem fylgja. Eru í bókinni 270
litmyndir af þeim 330 tegundum sem lýst
er. Eggert Pétursson hefur auðsýnilega
lagt mikla alúð við gerð þeirra og hafa þær
á sér listrænan blæ. Litirnir eru að vísu á
stundum heldur daufir og slær oft grárri
slikju á plönturnar. Bendir það til þess að
teiknarinn hafi stuðst um of við þurrkuð
eintök. Einnig getur verið að prentun eigi
einhverja sök þar á. Annað atriði er þó
bagalegra. Myndirnar eru ekki alltaf nógu
skýrar og á það sérstaklega við um blómið
sjálft. Þar sem greiningarlykillinn byggir
fyrst og fremst á útliti blómsins hefði mátt
leggja meiri áherslu á að draga fram blóm-
ið á teikningunni. Þetta hefði mátt bæta
með því að teikna nærmynd af blóminu
sem fylgdi síðan aðalmyndinni.
Lýsingarnar sjálfar á plöntunum eru
Náttúrufræðingurinn 54 (1), bls. 46-48, 1985
46