Náttúrufræðingurinn - 1986, Blaðsíða 36

2. mynd. Hitamæling við Skálabrekku 1984. Vatnshiti á 1,5 m dýpi. - Water temperature
at 1.5 m depth at Skálabrekka, 1984.
kröftuga hreyfingu vatnsins og brýtur
niður hitalagaskiptingar. Hitamunur
og þá jafnframt þyngdarmunur yfir-
borðsvatns og botnvatns á þar einnig
hlut að máli.
Vatnshitamælingar undir ísnum úti
á vatni hafa ekki verið gerðar skipu-
lega ár eftir ár. Aðeins er staðfestur
munur milli einstakra ára, en sú þekk-
ing er raunar bundin við smá bletti.
Dagana 12. —14. febrúar 1985 var
hiti mældur á nokkrum stöðum í vatn-
inu (4. mynd), þar á meðal í Sand-
eyjardjúpi, eftir að vatnið hafði verið
allagt í þrjár vikur.
Gegnumrennsli
Hér skal vikið að einum þætti enn,
sem orsakar hreyfingu vatnsmassans
og ekki verður gengið framhjá með
góðu móti í sambandi við ísarannsókn-
ir, en það er gegnumrennslið.
Sogsvirkjun hóf samfelldar vatns-
rennslismælingar í Soginu við Ljósa-
foss árið 1940 (mælistöð er nú niður
undan Ásgarði). Meðalrennsli þar í 45
ár (1940-1984) hefur mælst 107 m3/s.
Á leiðinni Þingvallavatn-Ásgarður
virðast 5 til 8 m3/s bætast í Sog. Sam-
kvæmt því er meðalrennslið út úr Þing-
vallavatni 100 m3/s.
Samkvæmt útrennsli og stærð vatns-
skálar er endurnýjunartími Þingvalla-
vatns 330 dagar. Veita skal því athygli
að innrennslið er aðallega að norðan
en útrennslið, Sog, er að sunnan, svo
að um stöðugt gegnumrennsli er að
ræða.
Þversnið vatnsskálar Þingvallavatns
vex til suðurs, en innrennslið að
austan og vestan vegur þar nokkuð
upp á móti, svo að það er engin fjar-
stæða að reikna með áþekkum
rennslishraða í vatnsskálinni frá norðri
til suðurs, um Vi mm á sekúndu eða
sem næst 43 metrum á dag. Við mun-
um komast örlítið nær hinu rétta ef
reiknað er með að rennslishraði í djúp-
inu norðan Sandeyjar og í djúpinu
sunnan Miðfellsbrúnar sé aðeins V3
meðalhraðans en vatnshraði að sama
skapi meiri til endanna. Gæta skal
þess að taka nefndar hraðatölur með
242