Náttúrufræðingurinn - 1986, Blaðsíða 37

3. mynd. Hitamæling við Skálabrekku 1985. - Water temperature at 1.5 m depth at
Skálabrekka, 1985.
varúð, um mörg afvik er að ræða.
Vakin er athygli á þessu stöðuga en
hægfara hniki til þess að varpa ofur-
lítilli skímu á varmabúskapinn og þar
með á atriði sem áhrærir ísinn.
ÍSALAGNIR
í nóvember er venjulegast óstöðug
veðrátta, á víxl snjókoma, frost og
þíður, frostkyrrur og stormar. Þegar
líður á mánuðinn tekur krapagrautur
og smátt jakahröngl að velkjast um
vatnið. Það hverfur fyrst í stað en
kemur jafnharðan á ný. Víkur og voga
leggur, sullgarðar myndast á ísbrúnum
og á nesjatöngum móti álandsvindi,
alls staðar þar sem kaldavermslis gætir
ekki.
í desember koma þunn ísskæni á
stóra fláka ef lygnir um stund. Það
brotnar venjulegast fljótt upp aftur og
þannig koll af kolli.
Ef froststilla kemur í síðustu viku
desember leggur Þingvallavatn ísi sem
undantekningalítið brotnar ekki upp.
Hér kemur tvennt til: 1) Undir
desemberlok er hitastig vatnsins orðið
það lágt að uppstreymis af hlýju vatni
gætir lítt, hem kemur því samtímis á
allan auða hlutann. 2) ísmyndun
gengur hratt í skammdegismyrkrinu.
Líkur eru því á, að ísinn nái 8—10 cm
þykkt og þar með góðum styrk áður en
hvessir til muna á ný. Engar öldur ná
að myndast til að brjóta ísinn upp.
Þingvallavatn er talið „lagt“, það er
sama og „allagt“, ef landfastur ís er á
miðju vatni þvert yfir, bæði sunnan og
norðan Sandeyjar, enda þótt vakir séu
þar sem kaldavermsl eru og allmikil
opna suðvestan Nesjaeyjar.
Það getur dregist út janúar og út í
febrúar að froststilla komi og vatnið
leggi (3. mynd). Á mjög hlýjum
vetrum leggur vatnið alls ekki t.d.
veturna 1922/23 og 1928/29.
Veturinn 1958/59 stóð ísinn við að-
eins í einn mánuð eða frá 15. janúar til
15. febrúar 1959. Næsta vetur á eftir,
1959/60, stóð ísinn við sömuleiðis í
einn mánuð, eða frá 15. febrúar til 15.
mars 1960. Þannig hljóða heimildir um
ísalagnir á einstökum vetrum, en
243