Náttúrufræðingurinn - 1965, Síða 35

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
193
um að auka vöðvastyrk sinn eða afl, a£ því að hann hefur fundið
upp leiðir til að láta vélar vinna flesta erfiðisvinnu og á eflaust
eftir að losa sig algerlega við allt líkamlegt strit. Það getur aftur
á móti dregið með sér nauðsyn þess að bæta ýmis líffæri, sem þola
ekki að hvíla sig um of, eða gera þau svo úr garði, að hvíldin verði
þeim holl.
Framtíð þróunar lífsins er orðin tengd framtíð mannsins, þjóð-
félags hans og menningar. Þekking hans á lögmálum lífsins veldur
því sennilega, að hann getur kannski fyrstur allra dýra beizlað vald
úrvalsins og komið í veg fyrir, að það skáki honum burt úr rás
lífsins.
Þróun lífsins er aðeins liður í þróun heimsins og efnisins. Hún
er sá liður, sem við teljum æðstan, en vel má vera, að aðrar rásir
geti samt borið þróunina inn á önnur svið á öðrum stöðum, þótt
við eigum erfitt með að láta hugann reika um alla þá möguleika,
sem hendingin getur skapað úr efninu og afli þess við aðstæður,
sem við höfum aldrei heyrt getið um. Það er önnur saga. sem
kannski verður aldrei sögð á jarðríki. Aftur á móti vitum við, að
allt líf tekur enda, í fyrsta lagi svo, að einstaklingar deyja og hverfa
til upphafs síns, í öðru lagi svo, að tegundir og ættbálkar verða
undir í baráttunni við úrvalið og hleypa um leið nýju lífi inn á
sviðið í sinn stað. Þannig mun þróunin halda áfram í þá eilífð,
sem eftir er þar til sólkerfið springur og efnið verður að orku á
nýjan leik.
Hér skulum við láta staðar numið. Það gefur að skilja, að að-
eins er hægt að stikla á hinu stærsta í stuttu yfirliti um þá þróun,
sem er aðalatriði heimsins og lífsins allt frá örófi alda. Margt hefur
verið látið liggja á milli hluta, og sumt má vafalaust misskilja.
Aðalatriðið er þó, að lesendum hafi tekizt að fá örlitla skímu af
þeirri þekkingu, sem skýrir sögu heimsins og lífsins og tilgangs-
leysi þeirra, um leið og þeim hefur vonandi líka orðið ljóst, að
þótt maðurinn geti ef til vill náð fullu valdi á þróun lífsins svo
að honum geti aftur fundizt hann vera orðinn kóróna sköpunar-
verksins, verður hann alltaf vanmáttugur gagnvart þeim lögmálum,
sem stjórna þróun orkunnar og efnisins og öllu ráða. Og hvað sem
við ber, verðurn við alla tíð aðeins örlítið rykkorn, sem kemur og
fer í þeim óendanlega leik, sem lögmál hendingarinnar hafa sett á
svið og munu leika frá eilífð til eilífðar.