Náttúrufræðingurinn - 1937, Blaðsíða 41

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 35
iiiiimiiimmiHiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiMiiiiHiimmiimmmmiimiiimmiiiiiimiiiiiiimiiiiiimiiiMiiimmmittmmimiiiiimi
Fæða svartbaksins.
1 2. hefti Náttúrufræðingsins 1936 ritar hr. G. Timmermann
grein, „Um fæðu nokkurra íslenzkra fjöru- og sjávarfugla“, og
segir þar meðal annars, að hann geri eigi „ráð fyrir, að máfarnir
(þ. e. svartbakur og hvítmáfur) lifi að neinu verulegu leyti á lif-
andi dýrum, sem þeir veiði sjálfir“ o. s. frv., og ennfremur finnst
honum það „vafasamt, að það sé rétt, sem sagt er um svartbak-
inn, að hann sitji um hlutfallslega stóra fiska eins og silung og
hrognkelsi“. — Þessi ummæli gefa mér tilefni til eftirfarandi
skýringa.
Á hverju vori og sumri er hér við sandinn fyrir botni Axar-
fjarðar mikið um allskonar átu. Fyrst á vorin er það loðnan, sem
er hér við land í stórtorfum frá því í marz og fram í júní. Áður
en hún hverfur til fulls, hafa komið aðrar tegundir fiskjar, t. d.
ung hafsíld og sandsíli, og auk þess oft mikið af ungviði stærri
fiska, þorsks, upsa, skarkola o. fl.
Sem nærri má geta safnast oft mesti fjöldi ýmissa fugla, auk
annarra dýra, að þessari átu, þar á meðal mikið af hvítmáfi og
svartbak, enda á sá síðarnefndi varpstöðvar hér nærri í stórum
stíl. Hefi eg að heita má í yfir 50 ár verið ýmist meira eða minna
árlega við bæði fiskveiðar og selveiðar hér við sandinn og hefir
mér því gefizt gott tækifæri til þess að athuga aðferðir fuglanna
við að ná í þessa átu.
Hér verður nú aðeins minnst á tvær áðurnefndar máfateg-
undir — og er þar skemmst af að segja, að eg hefi þráfaldlega
séð þær taka allskonar lifandi síli í og á yfirborði sjávar, og verð-
ur eigi annað sagt en þeim farist það sæmilega fimlega, einkum
þó hvítmáfinum. En mest sækjast þeir eftir að taka sílin á grynnsl-
um, bæði í landbárunni og eins þegar þau berast með straum út
eða inn um ós þann, sem er hér á sjávarlóninu — og bærinn dreg-
ur nafn af —, en í honum er mikill straumur, ýmist út eða inn,
og flytur hann með sér f jölda fiska, t. d. stundum loðnu í hundraða
tunnu tali. — Oti á rúmsjó hefi eg séð svartbakinn taka fullorðna
hafsíld, og stundum má sjá á aðförum hans, ef hafsíldartorfa er
í þann veginn að „koma upp“, því að þá hringar fuglinn yfir
henni og gerir stundum tilraun til þess að ná í fisk.
Aftur hefi eg aldrei séð fugla þessa taka lifandi silung, nema
3*