Náttúrufræðingurinn - 1942, Qupperneq 28

154
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
nokkruni sinnum náð hreinkálfi og ætlað sér að ala liann upp,
en alltaf liafa kálfarnir drepizt og það áður cn mjög langl um leið.
Greinarkorn þetta var skrifað seint í maí, um burðartímann.
Síðan er eklcert að frétla annað en, að svo fór um liinar tvær
tvævetra kvígur, sem Matthías sagði þá, að þær reyndust vera
geldar. Kálfurinn, sem fæddist í vor, dafnar hið bezta, og yfirleitt
öil hjörðin.
Jónas Jónasson, Sílalæk:
Aðaldalshraun.
I 1. og 2. liefti „Náttúrufræðingsins“ 1940 hirtist ritgerð eflir
lir. Áskel Snorrason með yfirskriftinin „Öskulagið mikla á Norð-
urlandi". Við iok ritgerðarinnar segir svo: „En hver sem efast
um að rétt sé atliugað eða rétt skýrt frá því, sem að framan grein-
ir, getur sjálfur gert sömu athuganir“.
Eg ætla nú að nota mér þessa bendingu Áskels og gera hér
nokkrar atliugasemdir við ritgerð lians. Áskell segir: „Þegar eg
var barn að aldri, vakti þetta hvítleila lag i moldarbörðum og mó-
gröfum athygli mína. Eg spurði hvað þetta væri. Þá fékk ég það
svar, að það væri eldfjallaaska, sem fallið liefði úr loftinu fyrir
óralöngum tíma, löngu áður en land l>yggðisl. Þegar ég spurði
svo, hvernig menn vissu að það liefði verið fyrir landnámstíð,
þá var það rökstutt með því, að landið liefði hlotið að leggjast i
eyði ef slíkt öskufall hefði komið á það albyggt. Ennfremur sagði
faðir minn mér, að á lirauninu í Laxárdal, Mývatnssveit, og Að-
aldal, væri þetta öskulag ekki til, en hlyti að ligggja undir þeim.
H raunin hlytu þó að hafa brunnið löngu áður en landið hyggðist,
])vi að ella liefðu þessai- sveitir ekki verið orðnar hyggilegar.“
— — Það er rétt hjá föður Áskels, að Aðaldalshraun, og líklega
hin tilgreindu hraun, hafa brunnið löngu fyrir landnám. Hitt
þurfti ekki að vera, að allur gróður og húpeningur á landinu dæi,
Jjótt þelta mikla öskufall legðist yfir Norðurland. Vel gat verið,
að öskufall, sem kom úr Trölladyngjum Ódáðahrauns (Dyngju-
fjöllum) hefði aðeins fallið yfir Norðurland, ef á þeim tíma hefði
vei-ið hvöss sunnanátt. Gat þá jarðargróður og kvikfénaður lifað