Náttúrufræðingurinn - 1944, Blaðsíða 35

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
29
sökum eins og hér segir: A Síðu 4 býli, í MeSallandi 8, í Skaftár-
tungu 14 (allar jarðir sveitarinnar), i Álftaveri 1(5 (allar jarðir
þar, af sandi og valni), í Mýrdal 8 býli. Samtals 50 býli i héraðinu.
Þetta var söguágrip Kötlu, sem bér hefir verið skráð. Jafnvel
sumir náttúrufróðir menn, hvað þá ýmsir leikmenn, töldu fyrir
1918 að verið gseti, að þessi ófreskja væri dauð úr öllum æðum, en
það reyndisí tál. Eiga má víst, að hún er kvik enn, og er því við
búið, að hún farið aftur á kreik.
Guðmundur Kjartansson :
Einkennilegt jarðrask á Lyngdalsheiði.
Suinarið 1941 kom ég að Efra-Apavatni í Laugardal í Árnes-
sýslu. Var mér þar sagt frá einkennilegu jarðraski, er orðið liefði
á grasflöt nokkurri, sem er kölluð Neðriflöt og er vestur í heið-
inni um 3 km veg frá hænum. Guðmundur bóndi lýsti fyrir mér
umrótinu vel og rækilega, en hvorugur okkar gat þá þegar fundið
nokkra skýringu á því, með hvaða liætti það hefði orðið. Grasflötin
liafði verið óspjölluð haustið áður, en um veturinn var ekki vitað,
að neinn hefði átt þar leið um. Vorið eftir voru spjöllin um garð
gengin og ummerki svo mikil, að óhugsandi var, að ekki hefði ver-
ið tekið eftir þeim sumarið áður, ef þau hefðu þá verið þar. Jarð-
raskið liefir því orðið einlivern tíma á vetrinum 1910—41.
Mér var fylgt frá bænum út á Neðriflöt, þar sem undrin höfðu
gerzt. Það er valllendisflöt, allstór og algróin, en snögg og með
mosa í rót. Ég skoðaði jarðraskið, mældi það og teiknaði af því
grunnmynd þá, er fyigir þessum greinarstúf.
Á sléttri flötinni er flag, röskir 7 m á lengd, og minnir helzt á
pælu, þar sem stungnir hafa verið hnakkakekkir, en er þó dýpra.
Dýpt þess ei um 40 cm, furðu jöfn um alla pæluna og botninn
sléttur. Bakkarnir eru því nær lóðréttir allt i kring, beinir á köfl-
mn og sléttir eins og þeir hefðu verið skornir í einu átaki. Flag
þetta er merkt vart á myndinni. Auslan við flagið liggja tvær stór-
ar jarðvegstorfur ofan á grassverði flatarinnar. Þær eru merktar
svörtum deplum á myndinni. Annar endi stærri torfunnar liggur
niðri í pælunni, hefir svignað niður, en ekki brotnað frá. Torfurn-
ar eru jafnþykkar og pælan er djúp. Er fljótséð, að þær myndu