Náttúrufræðingurinn - 1944, Blaðsíða 53

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
47
ný uppgötvun, sem virðist ætla að verða ennþá afdrifaríkari á all-
an liátt. Þetta nýja lyf, sem nefnist penicillín á vísindamáli, vinn-
ur á flestöllum þeim sýklum, sem súlfanlyfin ráða við, og ýmsum
öðrum þar að auki. Það er auk þess stórum áhrifameira en súlfa-
lyfin, svo að miklu minna þarf af því hverju sinni. Upplausn af
þessu lyfi, sem er svo þynnt, að eklci er nema einn hluti þess á
móti 100 000 000 hlutum upplausnarefnisins, nægir oft til að drepa
sjúkdómsbakteríur. En það, sem mest er um vert fyrir utan sjálf-
an lækningamátt lyfsins, er þó hi'tt, að það hefir reynzt með öllu
ósaknæmt líkama sjúklingsins.
Það var enski sýklafræðingurinn Fleming prófessor, sem upp-
gölvaði penicillín árið 1929. Hann var einhverju sinni að rækta
sérstaka tegund af sýklum í Sankti Máríu sjúkrahúsinu í Lundún-
um, þar sem hann var starfandi læknir. Þetta voru sýklar, sem
valda kýlum og stundum hættulegri blóðeitrun. Fleming tók nú
eftir því einn góðan veðurdag, að á sýklagróðurinn, sem liann var
að rækta, hafði setzt myglusveppur af þeirri tegund, sem nefnd er
penicillium notatum og oft má sjá á gömlum osti eða brauði i eld-
húsum. Fleming tók einnig eftir öðru: Allt umhverfis sveppinn
Iiafði mjmdazt glær og litlaus rönd, sem var auðgreind frá hvílleit-
um fletinum, þar sem sýldagróðurinn var. Frekari athuganir
leiddu í ljós, að sveppurinn liafði gefið frá sér efni, sem hafði
drepið sýklana hið næsta honum.
Nú var eftir sú þrautin, sem þyngst var, að einangra þetta lækn-
ingarefni, sem nefnt var penicillin eftir sveppnum, er gefur það
af sér. í gróðui'Ieginum, þar sem sveppirnir eru rælctaðir, myndast
sem sé eiturefni, sem aðgreina verður frá sjálfu lyfinu, áður en
það er gefið sjúklingum. Þetta tókst nokkrum enskum vísinda-
mönnum árið 1940 eftir langvinnar og vandasamar tilraunir.
Hreint penicillín er gult duft. Það hefir þegar bjargað lifi fjölda
sjúklinga, eftir að öll önnur ráð höfðu brugðizt. Hins vegar er það
mikill galli á lyfinu, hversu eftirtekjan er rýr. Sveppurinn er rækt-
aður á gróðurvökva í flöskum, sem látnar eru liggja á hliðinni,
og flýtur þá skáu ofan á vökvanum. Til þess að vinna eitt gramm
af lvfinu hreinu þarf 16 lítra af vökvanum, og hafa þá sveppirnir
verið 12 daga að gefa það af sér. í Englandi, Bandaríkjunum og
Kanada hefir nú verið komið upp fjölmörgum stofnunum til að
vinna efni þetta, og nýjar bætast við að staðaldri, en samt fer þvi
i'jarri, að framleiðsla efnisins svari þörfinni eða geti komið öllum
ahnenningi að gagni. Herinn er að sjálfsögðu látinn sitja fyrir því,
sem til er af lyfinu, en nokkrum hluta er haldið eftir í því skvni