Náttúrufræðingurinn - 1944, Blaðsíða 57

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
51
usl í sár hermanna og bjuggu þar um sig. Herlæknir einn tók eftir
því, að þessi sár, þó að ógeðsleg væru á að líla, gréru að jafnaði fyrr
en önnur. Farið var að rannsaka þetta, og sú rannsókn leiddi í ljós,
að lirfurnar gáfu frá sér efni, sem klofnaði í sárinu í önnur efni,
meðal annars hið fjrrr nefnda karhamíd, en j)að hafði þann eigin-
leika að leysa upp jjær dauðu lioldtrefjar, sem voru gróðrarstía
sýklanna, og efnið reyndist auk ]>ess mjög græðandi. Síðan liefir
jiað verið notað til að hreinsa sár og kaun, sem ekki hreinsuðust
með öðrum aðferðum. ÁgætJega hefir gefizt að nota þetta efni í
sambandi við súlfalyfin, sem eru vel til þess fallin að varna sýklum
að komasf aftur í sár, sem hreinsuð hafa verið með fyrr nefndum
liætti.
B. F.
Ingólfur Davíðsson:
Jurtaríkið í Jarðveginum.
Allir kannast við grænt grasið og litfögur blessuð blómin, sem
l)lasa við sjónum okkar á sumri hverju. En gróandinri niðri i
moldinni er okkur flestum hulinn heimur. Ef við tökum burtu
moldina og rannsökum rætur jurtanna, sézt að einnig þar er allt
fullt af furðulegu lífi og fjölbreytni. Tvö eru helztu hlutverk rót-
anna. Þær lialda jurtunum föstuin í jarðveginum og sjúga i sig
vatn með uppleystum steinefnum i til matar handa jurtunum.
Stórar og víðskriðular rætur afla auðvitað meiri matar, en litlar,
j)ví að sogflölur þeirra er stærri og þær ná um meira svið í mold-
inni. Sé moldin mjög blaut, gildir þessi regla samt ekki að fullu
og öllu, því þá takmarkast vatnsstraumurinn af vídd viðaræðanna
í stönglunum. í öllum lielztu jurtahlutum rót, stöngli og blöð-
um, — eru æðar; J). e. reglulegt vatnsveitukerfi. Um ])að fer vatn-
ið með steinefnunum frá rótinni og dreifisl um alla jurtina. Jurtin
notar svo steihefnin og nokkuð af vatninu sér til vaxtar og við-
lialds, en meginhluti vatnsins gufar upp að lokum — einkum úr
blöðunum. Stöðugar birgðir af valni eru blöðunum nauðsynlegar,
svo að j)au visni ekki og geti sinnt hlutverki sínu að vinna mat
úr loftinu og tilreiða fæðuna handa jurtinni. Þetta geta J)au aðeins
að gagni vatnþrútin og í fullu fjöri. Þegar jurtin stækkar, eykst