Náttúrufræðingurinn - 1948, Síða 34

80
NÁTTÚRUFRÆBINGURINN
Nr. 594 tekið 25. júlí úr Selvatni, nyrzt
— 596 — 31. — Reyðarvatnslæk, upptökum
— 597 — 31. — læk við brú lijá Gunnarsholti
— 598 — 31. — lind í túninu að Keldum
— 599 — 31. — Víkingslæk, upptökum
— 730 — 10. ág. úr Nýjabæjarlæk, að upptökum
— 731 — 10. — vatnskrana í Næfurliolti
— 732 — 10. — Næfurholtslæk, nyrðra botni, undir
Strillu
Af töflu II kemur greinilega í Ijós, að vatn undan hraununum,
þar sem gasútstreymisopin hafa fundizt, inniheldur verulegt magn
af kolsýru og þar af leiðandi mikið af uppleystum kalsíum- og magn-
esíumsamböndum. Vatn af austlægari svæðum, þ. e. í nánd við
Keldur á Rangárvöllum, inniheldur hins vegar livorki verulegt
kolsýrumagn né elni, sem kolsýra leysir úr bergi.
I töflu II liafa kalsíum og magnesíum, samkvæmt venju, verið
gefin upp sem karbónöt, enda þótt augljóst sé, að þau komi fyrir
í þessum vatnssýnishornum sem bíkarbóriöt.
Vatn af kolsýrusvæðunum má telja rnjög hart og þess vegna ill-
hæft til þvotta, en eigi verður það talið saknæmt til neyzlu.
í sambandi við töflu II má geta þess, að kolsýran virðist rjúka
fljótt úr stöðuvötnum eða 'tjörnum, enda þótt þau eigi rót sína
að rekja til kolsýrublandins aðrennslis.
Loks má geta þess, að allmikið hefur borið á ketilsteini eða skán,
er sezt hefur innan á katla í Hólum í Rangárvallasýslu, en heimilið
tekur neyzluvatn sitt úr Næfurholtslæk. Ketilsteinn þessi hefur
verið efnagreindur, og reyndist efnasamsetning hans vera eftir-
farandi:
Kalsíumkarbónat (CaC03) ......................... 71,4%
Magnesíumkarbónat (MgC03) ..................... 10>0%
Kísill (Si02) .................................... 8,4%
Bundið vatn ...................................... 0,9%
auk þess innihélt hann allmikið af járnoxýði, sem vafalaust stafar
frá katlinum.
Nánari skýrsla um rannsóknir þessar og framhald þeirra verða
birtar ásamt öðrum skýrslum iðnaðardeildarinnar, en ætlað er að
halda þeim áfram og fylgjast með framvindu þessa merkilega kol-
sýruútstreymis.
Reykjavík, 22. september 1948.