Náttúrufræðingurinn - 1957, Side 41

VARHUGAVERÐAR FRAMFARIR
87
illa muna, eru til í erfðafræðiritum, og þúsundir tilrauna í þrjá
áratugi styðja þá sannfæringu erfðafræðinga, að hvers kyns geisla-
áhrif og gegnumlýsing sé í hæsta máta varhugaverð, þótt nota
megi hana til að koma í veg fyrir enn verri sjúkdóma, ef rétt er
á haldið. Eitt nærtækasta dæmið er þó sennilega að finna í ný-
legri ritgerð eftir þrjá japanska vísindamenn, sem gerðu athuganir
á litþráðum könguljurtarinnar (Tradescantia paludosa), sem er
náskyld pottablómi, er íslenzkur almúgi kallar „slingplöntu“. Sú
jurt vex fljótt og er auðveld til rannsókna vegna þess, hve stórir
litþræðir hennar eru, og er þar af leiðandi vel athuguð frá ýmsum
sjónarmiðum frumufræðinnar. Þeir þrír Japanir, sem gerðu athug-
anirnar, voru grasafræðingarnir Nobuneri Tanaka og Akie Sugi-
mura, sem báðir hafa rannsakað í þaula frumur könguljurtarinn-
ar árum saman, auk þess sem Tanaka er heimskunnur fyrir framúr-
skarandi rannsóknir á frumum hálfgrasa og stara, en með þeim
vann og geislafræðingurinn Hirotake Kakehi. Ritgerð þeirra fé-
laga, sem birtist árið 1956 í sérstakri greinargerð í japönsku vís-
indariti um áhrif kjarnorkusprenginga, hefst á þessa leið:
„Kjarnorkunefnd Bandaríkjanna lét vetnissprengju falla á Bi-
kini kóraleyjuna í miðju Kyrrahafi klukkan 3,40 f. h. þann 1. marz
árið 1954. Gífurlegt magn af geislavirkri ösku, hið svonefnda Bi-
kini-ryk, sem fokið hafði til himins við sprenginguna, féll um
þrem stundum síðar á japanskan fiskibát, Fukuryu Maru númer
5, sem var á siglingu norður á bóginn á 167° 30' austlægrar lengdar
á um það bil 12° norðlægrar breiddar (um 90 mílur norðaustur
af Bikini-eynni). Tuttugu og þriggja manna áhöfn bátsins fékk á
sig mikið ryk, og nokkrir mannanna þjáðust af geislabruna áður
en komið var að landi í Yaigu höfninni í Shizuoka liéraðinu í
Japan 14. marz 1954. Tveir sjómannanna, sem verst voru haldnir,
voru lagðir á háskólasjúkrahúsið í Tokyo. Þar kom í ljós, að höf-
uðhár þeirra var geislavirkt, svo að klippa varð það burt undir
eins.“
Við nánari rannsóknir á hári þessarra sjómanna kom í ljós, að
sápuþvottur hafði engin áhrif á geislunina, enda var rykið svo
smátt, að korn þess voru ósýnileg berum augum. Þegar sú tilraun,
sem hér er sagt frá, var gerð, hafði geislunin frá hárinu minnkað
til muna, svo að hún var um 1 /20 þess, er hún var í upphafi, rúm-
um mánuði áður en athugunin var gerð. Hún mældist þó aðeins