Náttúrufræðingurinn - 1973, Side 54

46
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
með í nær 60 ár. En alltaf geta slys komið fyrir. Oftast munu þau
verða á þann hátt, að þeir detta niður úr hreiðrunum, þar sem stór-
grýti eða straumþung á er neðan við. Til sannindamerkis um það, þá
var ég eitt sinn fyrir mörgum árum að svipast eftir fálkahreiðri í kletta-
þyrpingu við Jökulsá, þar sem ég vissi að hrafnar komu oft upp ung-
um. Þá voru liðin um tíu ár frá því ég kom þar síðast. Og það fór
eins og ég bjóst við. A óvenju fyrirferðarmiklum laup, sem krummi
hafði byggt af miklum dugnaði og oft notað, sátu þrír næstum fleygir
fálkaungar. Hann var í hellisskúta efst í ókleifum kletti minnst 30 metra
ofan við stórgrýtta grjóteyri. Á milli steina á eyrinni rakst ég á þrjár
beinagrindur. Tvær voru af hröfnum en ein af fálka, nálega hálfvöxn-
um. Nefið á þeim bar öruggt vitni um ætternið. Og það á vel við að
skjóta því inn í hér, að þessir fáu fálkaungar, sem ég hef fundið dauða,
hafa næstum allir legið neðan við hrafnadyngjur. Mætti draga af því
þá ályktun, að yztu brúnir laupsins séu lausari undir fæti heldur en
bergnafirnar, sem feður þeirra hafa frá upphafi valið umhverfis vöggu
barna sinna.
I þessu sambandi hef ég gaman af að geta þess, að ég hef oft séð fálka-
unga drita í hreiðri. Síðast var það í júní 1969 í björgunum, austan
við Vesturdal, sem er skammt suðvestur frá Hljóðaklettum í Jökulsár-
gljúfrum. Þar voru þrír, nálega fullvaxnir fálkaungar, sem höfðu fyrst
séð dagsins ljós í stórri sprekadyngju eftir krumma. Þá bar líka svo
við, að í björgunum vestan við dalinn, nokkru sunnar, átti krummi
unga. Þeir nágrannarnir gátu séð úr bæjardyrunum, hvað helzt bar til
tíðinda umhverfis mótbúandann.
Ég kom mér fyrir á góðum stað, skammt frá fálkaungunum án þess
að þeir sæju mig. Ætlunin var að hljóðrita raddir foreldra þeirra. En
það fór á annan veg. Síðar kom í ljós, að móðirin varð ein að sjá
um matföng handa ungunum og hefur þetta kvöld gengið erfiðlega,
enda var þolinmæði mín og þeirra, er með mér voru þrolin cftir 3 tíma.
Ég sá hverja hreyfingu fálkaunganna, en þeir stóðu mikið hreyfingar-
lausir. Skyndilega fer þó einn að hreyfa sig og skálmar fram á yztu
brún laupsins. En ósköp var að sjá, hve hann virtist reikull í spori og
gangurinn stirðlegur. Þegar hann var kominn út á yztu brún dyngj-
unnar, snýr hann sér við, beygir sig svo, að bakið varð næstum lárétt
og skvetti ljósri gusu langt út fyrir brúnina. Síðan skálmaði hann aftur
á sinn stað, og sneri sér fram. FÓr þá annar á hreyfingu og endurtók
nákvæmlega sömu atliöfnina. Síðast kom sá þriðji og fór eins að. Það er