Náttúrufræðingurinn - 1973, Qupperneq 106

94
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
sakaði bæði gróður og dýralíf. Rannsóknir þessar urðu Darwin síðar
máttarviðir kenningum hans: um uppruna tegundanna. Síðan hafa
margs konar náttúrufræðingar heimsótt eyjamar, svo sem: haffræðing-
ar, veðurfræðingar, jarðfræðingar, grasafræðingar og dýrafræðingar.
Ymsir jarðfræðingar hafa verið að velta því fyrir sér, hvemig Skjald-
bökueyjar hafi orðið til í upphafi. Sú skoðun hefur verið ofarlega á
baugi, að eyjamar hafi fyrir ævalöngu verið í tengslum við Mið-
Ameríku, eða réttara sagt hluti af skaga vestur úr henni. Síðar hafi svo
mikið af skaga þessum sokkið í sæ við ægileg eldsumbrot. Eyjarnar ættu
þá að vera leifar af því umróti. Ýmsar stoðir renna undir þessa skoðun.
A milli meginlandsins og nyrztu eyjanna er t. d. neðansjávarháslétta,
og er mismunandi djúpt á henni, hvergi þó meira en 2000 metrar;
er viða bratt til beggja handa út af hásléttu þessari. Er dýpið um-
hverfis hana 3500—5000 metrar.
Hafi Skjaldbökueyjarnar einhvern tíma verið útskiki á meginlandi
Suður-Ameríku, þá hljóta tugmilljónir ára að vera liðnar síðan að
slíkt átti sér stað, því að dýr eyjanna og meginlandsins em harla frá-
bmgðin hvert öðru. Margir náttúmfræðingar hafa spurt sjálfa sig að
því, hvaðan jurtir og dýr hafi flutzt til eyjanna og hvemig.
Ef við ætlum, að jurtimar eða fræ þeirra hafi borizt sjóleiðina, þá
mælir margt á móti því. Tvenns konar hafstraumar leika um eyjarnar:
Panamastraumurinn um 5 þeirra nyrztu og Humboltstraumurinn um
syðri eyjamar; cr Humboltstraumurinn mörgum stigum kaldari en hinn.
Ef sjávarstraumar hefðu unnið að flutningi gróðursins á einn eður ann-
an hátt, þá hefði gróðurríki nyrztu eyjanna átt að vera samsett af teg-
undum, náskyldum þeim, sem vaxa í Mið-Ameríku og Mexikó, en gróð-
ur syðri eyjanna ætti að vera afsprengi strandgróðursins í Suður-
Ameríku. Jafnhliða ættu að vera sterkar líkur fyrír því, að sams konar
gróður væri á öllum eyjunum í hvorum eyjaklasa fyrir sig. En í reynd-
inni er því alls ekki þannig háttað. Tvær granneyjar geta haft mjög
ólíkt gróðurfar og mismunandi tegundir.
Ef vindurinn, sem aðallega blæs af suðaustri inn yfir eyjarnar, flytti
með sér gró og vængjuð fræ, ættu að minnsta kosti burknategundirnar
á vesturströnd Suður-Ameríku að vera þær sömu og á eyjunum. En
það einkennilega er, að af 110 burknategundum, sem á eyjunum
vaxa, er helmingurinn ættaður frá Mexíkó, en hinn helmingurinn frá
Norður-Ekvador og Kólumbíu, en alls ekki frá Chile eða Perú, enda
þótt þau lönd liggi beinust við innflutningnum. Suðaustanvindurinn