Fréttablaðið - 20.06.2009, Blaðsíða 67

Uppgötvum netið með
börnunum okkar 1. Kennum börnunum að skoða efni á netinu með gagnrýnum hætti 5. Kynnum okkur netnotkun barnanna okkar9.
Barnið kann að rekast á netefni
ætlað fullorðnum 6.
Komum upplýsingum um ólöglegt/
skaðlegt efni til réttra aðila7.
Hvetjum til
góðra netsiða8.
Kennum börnunum að nota netið
á jákvæðan og uppbyggilegan hátt10.
Gerum samkomulag við börnin
um netnotkun 2.
Hvetjum börnin til að vera gætin þegar
þau veita persónulegar upplýsingar 3.
Ræðum um þá áhættu sem fylgir því
að hitta netvin 4.
10
SAFT - Samfélag, fjölskylda og tækni, er vakningarátak um örugga tækninotkun
barna og unglinga á Íslandi. Verkefnið er hluti af Safer Internet Action Plan,
aðgerðaáætlun Evrópusambandsins um öruggari netnotkun og er styrkt af ESB.
Samningsaðili við ESB er Heimili og skóli - landssamtök foreldra, sem sér um að
annast útfærslu og framkvæmd verkefnisins að öllu leyti fyrir Íslands hönd.
Heimili og skóli er í samstarfi við önnur lönd í Evrópu og deilir með þeim
upplýsingum, aðferðafræði og þekkingu. Markmiðið er að til verði sameiginlegur
evrópskur sjóður þekkingar og aðferðafræði á þessu sviði sem styður hið jákvæða
og hamlar gegn neikvæðum hliðum upplýsingatækninnar.
Heimasíða verkefnisins er www.saft.is
NETHEILRÆÐI
WWW.SAFT.IS
Gefðu þér góðan
tíma í að ræða
netheilræðin
við barnið.
Góða
skemmtun!
Kynnist netinu saman og reynið að finna vefsíður
sem eru í senn spennandi og skemmtilegar og við
hæfi barna. Spjallið saman um jákvæðar og nei-
kvæðar hliðar netsins og það sem hægt er að gera
ef eitthvað fer úrskeiðis.
Mörg börn nota netið til að bæta og auka þekkingu
sína í tengslum við nám og tómstundir. Netnotendur
ættu hins vegar að muna að ekki eru allar upplýs-
ingar á netinu réttar. Ræddu við barnið um hvernig
megi sannreyna upplýsingar, til dæmis með því að
skoða mismunandi vefsíður um sama efni, kanna
hver reki vefsíðuna (t.d. einstaklingur, fyrirtæki eða
stofnun) og hvernig hægt sé að greina milli auglýs-
inga og upplýsinga.
Börn geta fyrir tilviljun rekist á vefsíður sem
ætlaðar eru fullorðnum. Höfum jafnframt í huga að
börn eru gjarnan forvitin um það sem er bannað og
leita því stundum vísvitandi að slíkum vefsíðum.
Reynum að nota slík tilvik sem tækifæri til að ræða
málin og setja reglur um leit á netinu.
Það er mjög mikilvægt að við tilkynnum strax til
réttra aðila ef við rekumst á efni sem við teljum að
sé ólöglegt eða skaðlegt. Þannig drögum við úr
ólöglegri starfsemi á netinu eins og til dæmis
kynferðisofbeldi gegn börnum eða tilraunum til að
tæla þau á félagsnetsíðum, spjallrásum, í tölvupósti
eða með smáskilaboðum (SMS) til að hitta
ókunnuga ellegar brjóta lög.
Netsiðir eru mannasiðir á netinu og rétt eins og
óformlegar siðareglur gilda í daglegu lífi segja
óformlegar siðareglur til um hvernig fólki ber að
haga sér á netinu. Þessar reglur snúast meðal
annars um kurteisi, virðingu, umburðarlyndi og gott
og rétt mál. Einelti er einnig orðið algengt á netinu
og mikilvægt er að allir geri sér grein fyrir hve
alvarlega afleiðingar það getur haft í för með sér.
Hvorki fullorðnir né börn eiga að lesa tölvupóst
annarra eða nota efni sem ekki má afrita.
Forsenda þess að þú getir leiðbeint barni þínu um
netnotkun er að þú vitir hvernig það notar netið og
hverju það hefur gaman að. Láttu barnið sýna þér
hvaða vefsíður það skoðar gjarnan og hvað það
gerir þar. Ef þú aflar þér tæknilegrar þekkingar
aukast líkur á að þú takir skynsamlegar ákvarðanir
um netnotkun barnsins þíns. Að auki geta foreldrar
og börn átt saman góðar stundir við leik og upplýs-
ingaöflun á netinu.
Netið er auðlind sem vert er að nýta sér. Með
eftirliti og góðri leiðsögn getur barnið þitt til dæmis
mótað jákvæða sjálfsmynd, hitt áhugavert fólk,
komið skoðunum og hugmyndum á framfæri, sótt
upplýsingar og margvíslegan fróðleik.
Semjið við barnið um netnotkun þess. Reglurnar
gætu til dæmis snúist um eftirfarandi atriði:
>> Hvernig fara á með persónulegar upplýsingar
(nafn, heimilisfang, símanúmer, netfang)
>> Að lykilorð eru einkamál
>> Hvernig koma á fram við aðra á netinu
(spjall, tölvupóstur, skilaboð)
>> Hversu langan tíma er leyfilegt að vera á netinu
hverju sinni
>> Hvers konar vefsíður fjölskyldan sættir sig við
>> Myndbirtingar
>> Rafrænt einelti
Margar vefsíður krefjast persónulegra upplýsinga
um notanda áður en hægt er að skoða efni þeirra.
Þess vegna er mikilvægt að barnið viti hvenær er í
lagi að veita persónulegar upplýsingar og þá hvaða.
Einföld regla er að barnið gefi aldrei upp persónu-
legar upplýsingar án leyfis foreldris.
Netið getur verið kjörinn vettvangur fyrir börn til að
kynnast öðrum börnum. Hins vegar er ekki ráðlegt
að þau hitti einhvern sem þau kynnast á netinu
nema í fylgd með foreldri eða öðrum fullorðnum.
Dæmi eru um að börn hafi lent í vandræðum þegar
þau hitta netvin einsömul og viðkomandi reynist
annar en hann/hún sagðist vera.