Fréttablaðið - 23.07.2009, Blaðsíða 16

16 23. júlí 2009 FIMMTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRI: Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is
og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
Rökin með og á móti inngöngu Íslands í Evrópusambandið
hafa verið kembd í þaula. Þau eru
ýmist af hagrænum eða pólitísk-
um toga. Ég hef lengi verið þeirr-
ar skoðunar, að Íslendingar hafi
hag af inngöngu í ESB umfram
þær hagsbætur, sem fylgdu inn-
göngunni á Evrópska efnahags-
svæðið 1994.
Hagfræði og pólitík
Hagurinn af inngöngu í ESB felst
í aðgangi að ódýrari og betri mat
og drykk, lægri vöxtum, einkum
ef upptaka evrunnar fylgir með
í kaupunum svo sem stendur til,
minni verðbólgu, meiri sam-
keppni, minna okri, meiri vald-
dreifingu, minni sjálftöku, virk-
ara aðhaldi og eftirliti. Jafnvel
þótt þessar hagsbætur væru ekki
fyrirsjáanlegar, væri ég fyrir
mína parta hlynntur inngöngu í
ESB af pólitískum ástæðum. Það
stafar af því, að ESB er allsherj-
arbandalag allra helztu vinaþjóða
Íslands í Evrópu nema Norð-
manna og Svisslendinga, og í þeim
hópi eigum við heima, þótt ein-
hver okkar kunni að öllu saman-
lögðu að draga hagsbæturnar í
efa. Við eigum ekki að spyrja að
því einu, hvaða hag við getum haft
af ESB. Við eigum einnig að hugsa
til þess, sem við kunnum að hafa
þar fram að færa.
Rökin gegn aðild eru misjöfn
að gæðum. Okrarar kæra sig ekki
um aðild, því að þeir þurfa þá að
láta af iðju sinni. Spilltir stjórn-
málamenn munu einnig missa
spón úr aski sínum, þar eð þeir
munu eiga erfiðara uppdráttar í
kröfuhörðum evrópskum félags-
skap, og kallar ESB þó ekki allt
ömmu sína. Bankarán um bjart-
an dag verða einnig torveldari
undir vökulum augum bankayf-
irvalda og fjármálaeftirlits ESB.
Václav Havel, forseti Tékklands,
orðaði þessa hugsun skýrt um
árið: Engum nema glæpamönn-
um getur stafað ógn af inngöngu
í ESB. Rök þjóðernissinna gegn
fullveldisafsali hafa nú holan
hljóm, svo illa sem stjórnvöldum
hélzt á óskoruðu fullveldi Íslands.
Stjórnmálamenn, embættismenn,
bankamenn og stjórnendur stór-
fyrirtækja keyrðu landið í kaf og
bökuðu erlendum viðskiptavin-
um bankanna svo stórfellt fjár-
hagstjón, að þeim kann sumum að
þykja eðlilegt, að Íslendingar deili
framvegis fullveldi sínu með þeim
og öðrum, svo að þeim stafi ekki
frekari hætta af íslenzkum fjár-
glæframönnum. Það er skiljanlegt
viðhorf af erlendum sjónarhóli.
Þjóðverjar kusu að binda hend-
ur sínar innan ESB af tillitssemi
við granna sína í ljósi sögunnar.
Þetta var einnig hugsun sumra
heiðvirðra Færeyinga í kreppunni
þar um og eftir 1990: þeim fannst
rétt að bjóðast til að segja sig úr
ríkjasambandinu við Danmörku
af virðingu fyrir Dönum, en af því
varð þó ekki.
Ríkidæmisröksemdin
Norðmenn líta margir svo á, að
þeir þurfi ekki á aðild að ESB að
halda, þar eð þeim séu allir vegir
færir á eigin spýtur í krafti olíu-
auðsins, sem þeir hafa safnað í
digran sjóð. Það kann að vera rétt,
en þessi rök vitna ekki um mikið
örlæti gagnvart fátækari þjóð-
um innan ESB. Sumir Íslending-
ar tóku í sama streng og bentu
á, að lífeyrissjóðirnir íslenzku
námu 100.000 Bandaríkjadölum á
mann 2007 borið saman við 85.000
Bandaríkjadali á mann í olíusjóði
Norðmanna. Það var þá. Gengi
krónunnar hefur lækkað um rösk-
an helming frá 2007, svo að lífeyr-
issjóðirnir eru nú mælt í dollurum
á mann kannski hálfdrættingar á
við olíusjóð Norðmanna, sem þeir
kalla nú lífeyrissjóð. Ríkidæm-
isrökin gegn inngöngu Íslands
í ESB eiga ekki lengur við. Þau
voru falsrök. Ríkidæmið 2007 var
tálsýn, sem var reist á ramm-
fölsku gengi krónunnar og hluta-
bréfa og einnig á uppsprengdu
verði fasteigna.
Að verðskulda traust
Tildrög bankahrunsins verða
ljósari með hverjum deginum
sem líður. Eigendur og stjórnend-
ur bankanna og nokkurra stór-
fyrirtækja létu greipar sópa um
bankana og fyrirtækin, til dæmis
Sjóvá. Ránsmennirnir keyptu sér
frið til að braska með innstæður
og sjóði bankanna og fjöregg þjóð-
arinnar með því að raða í kringum
sig vinveittum virðingarmönnum
úr stjórnmálaflokkunum, eink-
um Sjálfstæðisflokknum. Aðild
Íslands að ESB myndi greiða
fyrir nauðsynlegu uppgjöri, þar
eð margir íbúar ESB-landa hafa
orðið fyrir miklum skakkaföllum
af völdum íslenzkra banka. Þetta
fólk á ekki síður en Íslendingar
heimtingu á, að ábyrgðarmenn
hrunsins, eigendur og stjórnendur
banka og stórfyrirtækja og aðrir,
sem brutu af sér, verði dregnir til
ábyrgðar að lögum. Aðeins með
undanbragðalausu uppgjöri við
hrunið og alla helztu ábyrgðar-
menn þess munu Íslendingar geta
endurheimt sjálfsvirðingu sína og
samheldni og einnig það trúnað-
artraust, sem ríkti áður í landinu
og í samskiptum Íslands við önnur
lönd, annars varla.
Ísland og ESB
Gömul rök og ný
Í DAG |
ÞORVALDUR GYLFASON
UMRÆÐAN
Björn Bjarnason svara forystugrein
Jóns Kaldal.
Um nokkurt árabil hélt Jón Kaldal, rit-stjóri Fréttablaðsins, uppi gagnrýni,
of oft órökstuddri, á störf mín sem dóms-
málaráðherra. Ég lét af því embætti 1.
febrúar 2009, en Jón Kaldal heldur áfram
að saka mig um vandræði í rekstri lög-
reglunnar, eins og lesa mátti í leiðara Fréttablaðs-
ins 22. júlí.
Áður en ég lét af störfum hafði ég lagt drög að
því, að veittar yrðu 150 m. kr. aukalega úr rík-
issjóði til lögreglumála, einkum til lögreglunn-
ar á höfuðborgarsvæðinu. Vildi ég, að komið yrði
til móts við útgjöld vegna mikils álags við örygg-
isgæslu sl. haust og fram undir lok janúar. Eftir
stjórnarskipti var málið úr mínum höndum.
Á tímabilinu 2004-2008 hækkuðu útgjöld lög-
gæslu úr 5,4 milljörðum króna á árinu 2004 í rúm-
lega 7,7 milljarða króna á árinu 2008. Hækkunin,
43%, á tímabilinu er rétt ríflega hækkun launa-
vísitölu á sama tíma. Að kenna þessa þróun við
„áralangt fjársvelti“ eins og Jón Kaldal
gerir í leiðara sínum, stenst ekki.
Sé leitað að snöggum bletti á framvindu
lögreglumála í minni tíð sem dómsmála-
ráðherra, mætti spyrja: Var nóg að gert
til að breyta innri starfsskipan lögreglu?
Eru hlutföll til dæmis rétt milli undir-
manna og yfirmanna?
Reifaðar voru hugmyndir um að fela
einkaaðila að annast bílaflota lögreglunn-
ar og tryggja endurnýjun hans auk ann-
ars tækjabúnaðar. Hefur verið horfið frá þeim?
Jón Kaldal telur þróun löggæslumála „sérstakt
rannsóknarefni“. Mikil gögn og tölfræði liggur
fyrir um þessa þróun á undanförnum árum. Jón
ætti að kynna sér þau, áður en hann fellir dóma
sína.
Ég er stoltur af þróun lögreglumála undanfarin
ár. Góður árangur lögreglumanna við úrlausn flók-
inna og viðkvæmra mála er til marks um mikinn
metnað og áræði. Ég hvet til þess, að áfram verði
unnið að því að efla löggæslu í landinu og búa lög-
reglumönnum sem best starfsskilyrði.
Höfundur er fyrrverandi dómsmálaráðherra.
Lögreglan er traustsins verð
BJÖRN BJARNASON
Skamm skamm
Heyrst hefur að óánægja sé innan
Sjálfstæðisflokksins með ummæli
Ragnheiðar Ríkharðsdóttur. Ekki er
það vegna þess að hún kaus með
þingsályktunartillögu um ESB heldur
um orð sem hún lét falla á RÚV. Þar
sagði hún að sér mislíkaði sú orða-
notkun sem þingmaður Sjálfstæðis-
flokksins viðhafði, að verið væri að
nauðga lýðræðinu.
Óánægjan er sérstaklega vegna þess
að orðnotkunin, um að „nauðga“
einhverju, hefur oft verið viðhöfð á
Alþingi og þykir mörgum þetta
tepruháttur hjá Ragnheiði.
Ólafur Ragnar Grímsson,
forseti vor, sagði að verið
væri að nauðga lýðræðinu
í ræðu árið 1994. Árið
1992 sagðist hann
síðan ekki vilja nauðga þingsköpum.
Aðrir sem notað hafa orðið „nauðga“
á þingi eru til dæmis Kolbrún Hall-
dórsdóttir, Sverrir Hermannsson og
Steingrímur J. Sigfússon.
Súpersöbb
Ole Gunnar Solskjer er öllum að
góðu kunnur. Hann fékk fljótt viður-
nefnið súpersöbb, þar sem hann
lagði það í vana sinn að skora þegar
hann kom inn á hjá Manchester
United.
Nú hefur nýr súpersöbb litið
dagsins ljós, Bjarkey Gunnars-
dóttir. Í síðustu viku samþykkti
hún ESB-tillögu ríkisstjórnar-
innar, í fjarveru Björgvins
Vals Leifssonar, og í gær
nefndarálit í fjarveru
Lilju Mósesdóttur.
Skiptumst á
Nú er tími bæjarhátíðanna og margar
skemmtilegar stundir fram undan
og að baki. Um helgina fer hátíðin
Á góðri stund fram í Grundarfirði og
er þar vegleg dagskrá í boði. Eins og
vandi er á slíkum hátíðum er boðið
upp á brekkusöng og honum stýrir
tengdasonur Grundarfjarðar, Róbert
Marshall.
Róbert er þaulvanur í bransan-
um og hefur áður stýrt brekkusöng
í Grundarfirði. Þá hljóp hann í
skarðið og stýrði brekkusöng á
Þjóðhátíð í Eyjum eitt árið fyrir
Árna Johnsen, en Árni dvaldi
þá einmitt í nágrenni Grundar-
fjarðar – reyndar ekki við
brekkusöng.
kolbeinn@frettabladid.is
vidirp@frettabladid.is
F
rumvarpið um ríkisábyrgð á Icesave-samningunum
virðist ætla að verða stærri biti en ríkisstjórnin ræður
við að gleypa.
Steingrímur J. Sigfússon fjármálaráðherra hefur,
ásamt fjölda málsmetandi fólks, ítrekað varað við afleið-
ingum þess að Alþingi felli samningana. Rökin eru að með því
værum við Íslendingar að senda út þau skilaboð til alþjóðasam-
félagsins að við ætlum ekki að standa við ábyrgð á Icesave, eins
og ráðamenn okkar lýstu þó yfir þegar í haust við ýmis tilefni.
Afleiðingar væru að við fengjum ekki þau erlendu lán sem nauð-
synleg eru til að endurræsa gangverk efnahagslífsins.
Þetta mat Steingríms er hárrétt ef samningurinn verður felldur
á þeim forsendum að Íslendingum beri ekki að ábyrgjast Icesave
og eigi því ekki að borga neitt.
Þeirri vörn var fyrst stillt upp í byrjun október í fyrra en var
skotin í kaf á öllum vígstöðvum og að lokum lögð til grafar í
samningnum við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn (AGS) þar sem Davíð
Oddsson og Árni Mathiesen skrifuðu undir að Íslendingar myndu
virða skuldbindingar sínar varðandi þessa reikninga Landsbank-
ans.
Það kom því verulega á óvart þegar umræður um þessa hug-
mynd hófust á nýjan leik í vor. Góðu heilli bendir allt til þess að
sæmileg jarðtenging sé komin í flesta flokka og menn hafi áttað
sig á því að það er ekki í boði að víkja sér undan þessari ábyrgð
né skjóta deilum um hana til íslenskra dómstóla.
Þverpólitísk sátt virðist vera að myndast um að samningaleiðin
sé eini valkosturinn. Vandamálið er að efi ríkir í öllum flokkum
um þá samninga sem liggja fyrir.
Ef rétt er að vilji er fyrir því í öllum þingflokkum að semja
skuli um málið, og sú afturganga að Tryggingarsjóður innstæðu-
eigenda sé einn ábyrgur komin aftur í gröf sína, hefur hins vegar
skapast ný staða sem ríkisstjórnin og stjórnarandstaðan eiga að
geta náð sátt um.
Lánin sem fjármálaráðherra óttast að fáist ekki afgreidd koma
annars vegar frá vinaþjóðum í Póllandi og á Norðurlöndunum
og hins vegar frá AGS. Þessi lán bíta hvert í annars skott. AGS
afgreiðir ekki sinn hluta nema vinaþjóðirnar standi við sín fyrir-
heit, og vinaþjóðirnar afgreiða ekki sín lán nema framkvæmda-
stjórn AGS í Washington samþykki í ágúst næsta áfanga þess
prógramms sem Ísland er í.
Afdrif Icesave-málsins á Alþingi hefur úrslitaáhrif á afgreiðslu
allra þessara lána. Grundvöllur þeirra er þó ekki ákveðin útfærsla
á samningum um ábyrgð Íslands á Icesave.
Full ástæða er því til að kanna hvort möguleiki sé á því að
vinaþjóðir okkar, og jafnvel AGS, séu reiðubúnar til að afgreiða
umsamin lán, ef allir flokkar á Alþingi lýsa því afdráttarlaust
yfir að full samstaða sé um að ábyrgjast Icesave. Á þeim grund-
velli pólitískrar sáttar væri hægt að halda áfram því gríðarlega
mikilvæga uppbyggingarstarfi sem bíður. Eftir stæði tæknileg
útfærsla á nýjum samningum við Hollendinga og Breta.
Það er svo allt annað mál hvort hagkvæmari samningar yrðu
uppskeran. Ísland er bæði ofar en Holland og Bretland á lista
OECD yfir ríkustu þjóðir heims. Það stendur örugglega nokk-
uð í ráðamönnum beggja þjóða að bjóða skattborgurum sínum
upp á að blæða fyrir ævintýramennsku íslensks banka og klúður
íslenskra eftirlitsstofnana.
Reynir á vinaþjóðir og Alþjóðagjaldeyrissjóðinn.
Lánin og Icesave
JÓN KALDAL SKRIFAR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Jón Kaldal jk@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871