Samvinnan - 01.08.1971, Blaðsíða 22

Samvinnan - 01.08.1971, Blaðsíða 22
einkum við þá áætlun fræðslu- yfirvalda að sameina landspróf miðskóla og samræmt gagn- fræðapróf í eitt samræmt landspróf, sem allir nemendur á gagnfræðastigi gangist undir að loknum 3. bekk. Ein aðal- forsenda þessarar áætlunar er einmitt sú, að æskilegt er talið að reyna með þessu að draga úr nokkurs konar „stéttaskipt- ingu“ nemenda í gagnfræða- skólum, því að um það mun trauðlega deilt, að landspróf miðskóla hefur notið mun meiri virðingar en gagnfræða- prófið, og „má ætla, að þetta atriði út af fyrir sig hafi haft ærin áhrif á sjálfsmynd nem- enda, svo og skoðun þeirra, for- eldra þeirra og kennara á (öðr- um) nemendum" (Greinargerð með drögum að áætlun um landspróf miðskóla og sam- ræmt gagnfræðapróf). Annað mál er svo, hvernig til tekst. Samræmd kennsla og sam- ræmd próf geta auðveldlega leitt til formlímingar (formal- isma), sem er í eðli sínu fjand- samleg frjórri menntun og menningu. Jafnvel þótt fyrir- huguð áætlun um sameiningu þessara prófa og breytta náms- hætti í samræmi við hana geti leitt til aukins lýðræðis í skól- um og dregið úr flokkun nem- enda í „stéttir“, er hættan á formlímingu ekki úr sögunni; hér kemur enn að því, að mestu skiptir, að kennararnir sjálfir geri sér vandamálin Ijós og kanni kosti og galla nýs skipu- lags með opnum huga. Aukin stéttaskipting? En þótt hlutur skóla hafi ver- ið mikill og verði æ meiri í mót- unarsögu nálega sérhvers ein- staklings, eru þeir fyrst og fremst endurspeglun þess sam- félags, sem þeir þjóna. Skól- arnir eru mótandi afl; en þeir sjálfir eru mótaðir af öflum umhverfis og samfélagslegum hagsmunum. Mótunaráhrifin eru gagnverkandi, en einkum í þeim skilningi, að þau styðja hvert annað í viðhaldi varan- legs ástands, en valda litlum stefnubreytingum nema á bylt- ingartímum eða vegna baráttu framsýnna og skapandi braut- ryðjenda. Ekki verða enn séð nein ákveðin teikn þess, að ís- lenzkt samfélag muni í náinni framtíð sveigja inn á brautir, sem reynist frávik frá nauð- bundinni stefnu. Tækniþróun- in og efnishyggjubundin lífs- viðhorf hafa á undanförnum áratugum verið langsamlega drýgstir áhrifavaldar um mót- un manna og stétta. Allar horf- ur eru á, að þessi þróun haldi áfram næstu ár og jafnvel ára- tugi. Innrelð stóriðju og auk- ins verksmiðjuiðnaðar mun nær óhjákvæmilega ákvarða flokkun manna í takmarkaða sérhópa enn frekar en nú er og þrengja að vitundarsviði þeirra og jafnframt málformi. Fólk sem vinnur örvunarlaus og einhæf störf finnur litla hvöt til að rækta með sér fjöl- breytilegt tungutak og þjálfa hugsun sina og tjáningu í orð- um. Skólarnir munu að líkind- um nauðugir viljugir laga sig að aðstæðunum; ef ekki verður þeim mun fastar við spornað, munu vaknandi hugsjónir um skólalýðræði og valfrelsi ein- staklinganna verða skammlíf- ari en skyldi. Ef þróunin verður með þess- um hætti — en til þess eru yf- irgnæfandi líkur — mun al- menn málnotkun næstu kyn- slóðar íslendinga verða með á- þekkum hætti og nú gerist meðal borgalýðs iðnaðarþjóða, þar sem hópbundin naumorð- un er algengust. Bilið á milli notenda naumorðunar og full- orðunar mun breikka og öll samskipti verða erfiðari. Rit- höfundar munu glata æ fleiri lesendum sínum og áhrif þeirra þverra að sama skapi. Vaxandi stéttaskipting mun sífellt auka á mismun málformanna tveggja, sem að sínu leyti munu æ áþreifanlegar stuðla að viðhaldi og viðgangi þeirrar stéttaskiptingar, sem orðin er. Þannig myndast vítahringur, sem erfitt verður að rjúfa. Þrátt fyrir það, sem áður var tekið fram um nær nauðbund- ið ósjálfstæði skólanna gagn- vart samfélaginu, hlýtur von okkar um farsælli þróun en hér er lýst að vera mjög bundin þeim. Okkur vantar umfram allt frjóa sannmennska menn- ingarhugsjón, sem geti orðið sameinandi afl í uppeldi þjóð- arinnar og beint starfsemi skól- anna inn á nýjar og örvandi brautir. Mikið veltur því á, að leiðendur fræðslumálanna hafi djúpan og skyggnan skilning og lifandi áhuga á eðli vanda- málanna og séu ekki auðsveipir þjónar rikjandi hluthyggju, þar sem svonefnd efnahagslögmál og ytri velmegunarkröfur ráða mestu, en andleg reisn og frelsi einstaklingsins hafa misst nær alla merkingu. Mestu skiptir þó, að kennara- stéttin sjálf sé reiðubúin að styðja athyglisverðar tilraunir og rannsóknir í fræðslumálum með fordómalausum áhuga og virku starfi. Án slíkrar þátt- töku verða nýmæli að dægur- flugum. Baldur Ragnarsson. Jón frá Pálmholti: NÆTURREIÐ í nótt hef ég riðið vötnin opnað sin augu varlega og mjúkt við sand jökullinn sprúngið á fjörunni og hlátur I vökum og lónum ýtt fram á skörina hratt úti strauminn hríngiðu geimsins leyst síðustu taumana og þeytzt knúið jörðina sporum heyrt hana stynja veltast ( rótinu þúnga af brumkrafti vorsins tekið fastar I fax séð eldvatnið loga gusurnar bera við himin rauðar sem blóð i nótt hef ég riðið slóðina beint af augum milli myrkurs og Ijóss f faðmi sælunnar úngu lifað hið snögga grip stundar á hraðferð og fundið þyt af vængjum draumanna sópa lífinu burt og hiustað á kveinin heyrt miljónir gráta húngraða menn og hrjáða úr styrjöldum lífsins menn sem fórnuðu draumum hamíngju gleði lífi vegna okkar sem lifum ferð tímans [ nótt með sigurbros á vörum í nótt hef ég riðið heyrt stormlöðrið kalla skynjað titríng jarðar opna mér leið er plógurinn risti moldina í hlátri blómsins og dansaði kvikur af rökkri í hvítri birtu og rauðum útsæ af regni heyrði ég brest í djúpinu hvísl eins og lækur hjali andaði jörðin þögn og byltist [ fáng mér úng hlý og rök teygaði þyrst skautið í nótt hef ég riðið og nú mun sáðkornið falla. 22
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82

x

Samvinnan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Samvinnan
https://timarit.is/publication/340

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.