Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.03.1916, Blaðsíða 16

10
eptir þessum lóðum. Og þar sem kaupfjelagsskapurinn
á fáa formælendur í höfuðstaðnum, þá gat hæglega svo
farið, að allar þær lóðir, sem bezt voru fallnar til heild-
sölu, hefðu lent í höndum kaupmanna, ef eigi hefði
notið við þessara áhugasömu aðkomnu samvinnumanna.
þegar eitt aðalsambandskaupfjelag landsmanna hefir
komið sjer vel á laggirnar í Reykjavík, mun þess ekki
langt að bíða, að öll sæmilega heilbrigð samvinnufjelög
á landinu gangi í það, og verði meðeigendur í heildsöl-
unni. Rá mun og heildsalan vafalaust reka erindi margra
kaupmanna, sem sæktust eptir áreiðanlegum viðskiptum.
Yrði það vitanlega hagur, þar sem arðurinn af þeim við-
skiptum lenti að hálfu leyti í vasa samvinnumanna. En
vitaskuld yrði höfuðkosturinn sá, að þá mundu kaupfje-
lögin yfirleitt fá betri kjör, bæði í 'kaupum og sölum
erlendis, af því að viðskiptin væru mikil og heilbrigð.
Enn fremur mundi gróðinn af heildsölunni, sem nú
auðgar stórsalana, falla í skaut framleiðendum og neyt-
endum sjálfum, hjer á landi. Pá vœru báðir þœttir kaup-
mennskufjöturins slitnir af samvinnumönnum hjer á landi.
Mikið væri fengið, þegar skipulag fjelaganna væri kom-
ið í þetla horf, en þó þarf fleira að bæta áður en kaup-
fjelögin ná yfirtökum á verzlun landsins. Að vísu er
heildsala, undir góðs manns stjórn, mesti þátturinn í
umbótunum, en þrátt fyrir það má ekki vanrækja smáat-
riðin, því að þeirra gætir líka, þegar á herðir. Fyrsta
hindrunin er menningarleysi fólksins. Allur fjöldi þeirra
manna, sem skipta við kaupmenn, gera það í þeirri trú,
að þeim sje það gróði. Og sú trú er sprottin af vanþekk-
ing þeirra á fjelagsmálum. Sú vanþekking verður ekki
upprætt með stundarátaki. Ef menn vilja gerbreyta skoð-
unum þessara manna, verður að breyta uppeldinu í land-
inu. Eg hefi áður bent á þessa hlið í grein minni »Sam-
vinnumenntun«, sem var fyrsta ádrepa í umræðum, sem
standa þurfa árum saman, áður en þær bera sýnilegan