Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.03.1916, Side 27

21
til skepnufóðurs, svo eptir því skapast að mestu verðið
á öðrum korntegundum þar. í Október f. á. var útsölu-
verð á 100 kg. mais 20 kr. Taidist þá svo til að verð-
aukinn, frá vanalegum tilkostnaði, væri þessi:
Hækkað flutningsgjald á skipum...............kr. 4.50
Peningaverðmunur (Cursdifference) 9% . . . — 1.80
Stríðsábyrgð 2 %.............................— 0.40
Annar óvanalegur kostnaður 1 */2 % . . . . — 0.30
eður samtals . . . kr. 7.00
Án hækkunar vegna stríðsins hefði þá útsöluverð á
maistunnu í Danmörku í Okt. 1915 verið 13 kr. Vana-
legt farmgjald á maistunnu til Danmerkur er kr. 1.50,
en nú ö kr. Pað hefir því hækkað um 300%. Af þessu
liggur það Ijóst fyrir að vöruflutningaskip veita sundl-
andi gróða í aðra hönd á þessum tímum.
Ef maður athugar, hvort þessi farmgjaldshækkun sje
óumflýjanleg í eðli sínu, þá er margt sem sannar að
slíkt er ekki tilfellið. Pað eru ýms dæmi til þess að farm-
gjöld, enda yfir hættulegustu siglingasvæði, hafa ekki
hækkað nema frá 17 — 32%, þegar svo er, t. d., að sterk
samvinnufjelög hafa lagt kapp á að ná sem hagfelldust-
um samningum við öflug skipaútgerðarfjelög.
Oróði ýmsra danskra hlutafjelaga má fyllilega segja að
hafi verið alveg dæmalaus, og verðbrjef þeirra hafa því
gengið kaupum og sölum langar leiðir fram úr nafn-
verði.
Sem dæmi í þessa átt má nefna danska sameinaða
gufuskipafjelagið,—sem flestir kannast við hjerálandi —.
I Júlí 1914 var nafnverð höfuðstólsins 30 mil. kr., en
matsverðið á kauphöllinni 32 mil. kr. og hverjar 100 kr,
þess vegna metnar sem 107. En í Október 1915 var
matsverð sama höfuðstóls 69 mil. kr. og hverjar 100 kr.
hins eldra höfuðstóls því metnar og seldar sem 230 kr.
Danska sykurgerðarfjelagið hefir náð í álitlegan hagn-