Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.03.1916, Blaðsíða 28

22
að, og var þó vel efnað áður. í Júlílok stóð 100 kr. hlut-
eign í kr. 193'M að kauphallarmati, en 1. Okt. 1915 í
kr. 2733/4.
Kolafjelagshluteignin hafði á sama tíma hækkað úr
198V4 upp í 2793/4 og hjá Brennisteinssýrufjelaginu var
hækkunin úr 235 upp í 323 kr.
Allt eru þetta eiginlega einokunarfjelög, að méiru eða
minna leyti, sem nota flutningateppuna og neyð annara
til að mata krókinn. Annars eru þessi dæmi tekin af
handahófi úr langri og áreiðanlegri opinberri skýrslu, þar
sem allt hnígur til sömu áttar. Jafnvel íslandsbanki er
látinn fljóta með og sýnir þar dálitla matshækkun, þó
lítil sje móti öðrum stórlöxum og nái enn tæplega nafn-
verði.
Hagstofa Danmerkur hefir reiknað út að frá byrjun
stríðsins til Septemberloka 1915 hafi almennar matvöru-
tegundir, þar í landi, hækkað um 30%, en öll útgjöld
hverrar fjölskyldu um 16%. Þetta kemur allhart niður á
þúsundum fjölskyldna, sem í árstekjur hafa 1,000 kr. (til
sveita) eða 1,500 kr. (í Kaupmannahöfn).
Pað væri þarflegt og fróðlegt að hagstofu íslands væri
veittur nauðsynlegur stuðningur til þess að koma fram
með viðlíka dýrtíðarskýrslur og um árstekjur alþýðu-
manna, og hjer hefir verið minnst á. Þetta ætti að vera
vel framkvæmanlegt, að minnsta kosti hvað kauptún
okkar snertir. Slíkt væri þýðingarmeira fyrir þjóðhagfræði
okkar og skattalöggjöfina, en sumt annað, sem lagt hef-
ir verið fyrir hagstofuna að semja skýrslu um, t. d. hvern-
ig kohur hafa neytt atkvæðisrjettar síns í sveitamálum.
* *
*
Hjer að framan hefir nokkuð verið drepið á það livaða
stjettir manna það eru sem dýrtíðin veitir meiri og minni
efnalegan hagnað í aðra hönd. En þessa geta ekki allir
orðið aðnjótandi. Áhrifin verða þveröfug hjá fjölda manna