Andvari - 01.01.1984, Qupperneq 37

ANDVARI
VILMUNDUR JÓNSSON
35
heimilað, að auk augnlækna mætti ráða sérfræðinga í háls-, nef- og eyrnalækn-
mgum og tannlækna til að ferðast um landið. tJr jiessum ferðalögum varð þó
minna en til var ætlazt, enda tóku tannlæknar smám saman að setja sig niður
utan Reykjavíkur.
V.ll.
1 lögum um heilsuverndarstöSvar frá 1944 er kaupstöðum gert skylt að
reka heilsuverndarstöðvar með þátttöku ríkis og sjúkrasamlaga, en öðrum sveit-
arfélögum er það heimilt með leyfi ráðherra. Aðalverkefni þessara stöðva var
herklaeftirlit skv, berklavarnarlögum, en rækja máttu þær aðrar heilsuvernd-
argremar eftir nánari ákvæðum. Með nýjum lögum frá 1955 var felld niður
skylda til að reka heilsuverndarstöðvar, en þau bæjar- og sveitarfélög, sem slík-
ar stöðvar ráku, áttu að hljóta til starfseminnar styrk úr ríkissjóði, er næmi
þriðjungi rekstrarkostnaðar. Taldar eru upp 13 heilsuverndargreinar, og voru
flestar þeirra ræktar í Reykjavík og nokkrar á stöðvum í öðrum kaupstöðum.
(Xú hafa hinar nýju heilsugæzlustöðvar, er þjóna svæðum, sem svara til lækn-
ishéraðanna gömlu, tekið við heilsuverndarstarfinu.)
Tíu árum áður en hin upphaflegu lög voru sett, eða snemma árs 1934,
utar Vilmundur bæjarráði Reykjavikur merkilegt bréf um heilsuvernd. Hann
hefur mál sitt á því, að Reykjavík eigi þá „ekkert sjúkrahús, sem því nafni
getur heitið, aðeins Farsóttahúsið eitt, gamlan, óvistlegan og illa settan timbur-
hjall, ofskipaðan með rúmlega 30 rúmum, og er raunar ekki farsóttahús nema
að nafninu til, heldur berklaspítali . . . “ Reykjavík naut þess, að í bænum og
grennd voru flest ríkissjúkrahúsanna (5) og einkasjúkrahús (2). Var í þessum
s]ukrahúsum meira en helmingur allra sjúkrarúma í landinu um þessar mund-
11 ■ Þess vegna telur Vilmundur, að Reykjavík muni ekki þurfa „í fyrirsjáan-
legri framtíð að leggja nema tiltölulega lítið fé til sjúkrahúsbygginga, miðað
við önnur sveitarfélög, sem ein þurfa að leysa sjúkrahúsmál sín.“ Þykir hon-
11111 fara vel á, að Reykjavikurbær leggi þeim mun meiri rækt við heilsu-
vernd, „gerist brautryðjandi og á þann hátt, að verja að minnsta kosti því fé,
sern honum sparast vegna sjúkrahúsastarfsemi ríkisins og annarra til þess að
k°ma upp og starfrækja heilsuverndarstöS fyrir Reykjavík eftir beztu erlend-
11111 f.yrirmyndum, og helzt tiltölulega fullkomnari, miðað við fólksfjölda og
aðrar aðstæður, en annarsstaðar þekkist.“
Fyrr í bréfinu hafði bréfritari komizt svo að orði um hina tvo meginþætti
heilbrigðisstarfsemi, annars vegar lækningar og líkn við sjúka, hins vegar ráð-
stafanir til þess að menn njóti heilbrigði og óskertra starfskrafta sem allra
lengst: „Svo er fyrir þakkandi, að háðum þessum þáttum hefir verið gaumur
gefinn, enda allmikið áunnizt. Þó er það almennt álit hinna vitrustu manna
Vlða um lönd, að þjóðfélögunum hafi hætt við að einbeita sér um of við hið