Stúdentablaðið - 01.12.1969, Side 18

Nægir
fagþekkingin ein ?
Grein eftir
Jóhann Hannesson, skólameistara.
Fyrir rúmum þrjátíu árum sá ég það haft
eftir rektor frægs menntaskóla í Kaupmanna-
höfn, að í skóla hans væru engin agavandamál:
yfirburðaþekking kennaranna sæi fyrir því. Ef
taka má orð rektorsins trúanleg sem lýsingu á
hugsunarhætti nemenda snemma á fjórða tug
aldarinnar, er hér um að ræða ágætt dæmi um
það, hvílík bylting hefir átt sér stað í skóla-
málum á síðari árum. Ég efast að vísu ekki um,
að nemendur kunni enn að meta þekkingu
kennara í kennslugrein sinni, og ég er viss um,
að þeim er enn jafnilla við að vera reknir á gat,
en eftir minni reynslu fer fjarri því, að þorri
nemenda nú á dögum líti upp til lærifeðra
sinna með óttablandinni lotningu, vegna þekk-
ingar þeirra einnar saman. Skiptir þar engu
máli, hvort um skólakennara eða háskóla-
prófessor er að ræða.
Mig brestur þekkingu til að gera grein fyrir
öllum orsökum þeirra viðhorfsbreytinga, sem
hér er um að ræða. En ég held það liggi í augum
uppi, að ein meginorsökin sé hin öra fjölgun
þeirra, sem leita sér æðri menntunar. Eftir því
sem nemendahópurinn vex, eftir því verður
hann sundurleitari um áhugamál, þarfir, náms-
hvatir, undirbúning og getu. Hingað til hefir
athygli manna einkum beinzt að áhugamálun-
um og þörfunum, og þeim er nú reynt að sinna
með því að fjölga námsbrautum, auka fjöl-
breytnina í menntaframboðinu, eins og það
hefir verið kallað. Vaxandi mismun í undir-
búningi og getu hefir hins vegar síður verið
gaumur gefinn, nema þá helzt af þeim, sem
skipa hættunni á „lækkun standarda“ æðsta
sessinn meðal hinna fjölmörgu vandamála, sem
nú blasa við æðri skólum. Langminnstri at-
hygli hefir verið beint að þeim vanda, sem í
því felst, að ungt fólk leitar nú æðri menntunar
af margvíslegum öðrum hvötum en þeim, sem
áður mátti telja vísar, og lagðar hafa verið til
grundvallar skipulagi, kennsluháttum og próf-
kröfum æðri skóla.
Að því leyti sem Háskóli íslands er ekki
tækniskóli — þ.e.a.s. skóli, sem býr menn undir
nákvæmlega tiltekin störf, sem krefjast ná-
kvæmlega takmarkaðrar þekkingar og þjálf-
unar — stefnir hann að því fyrst og fremst, á
sama hátt og langflestar hliðstæður hans og
fyrirmyndir, að framleiða fræðimenn og vís-
indamenn. Starfsemi hans byggist í stórum
dráttum á þeirri forsendu, að nemendurnir hafi
allir ekki einungis getu heldur einnig vilja og
löngun til að verða sérfróðir rannsóknarmenn
— að þeir séu allir endanlega prófessoraefni.
Hlutverk háskólans hefir með öðrum orðum
um fram allt verið viðhald og endurnýjun
hinnar akademísku stéttar. Það þarf naumast
aö taka það fram, að þessu hlutverki verður
sérhver háskóli að gegna. En hitt ætti að vera
jafnljóst, að enginn háskóli getur nú takmarkað
sig við þetta hlutverk eitt, sízt af öllu einka-
háskóli heillar þjóðar.
Fjölgun námsbrauta í Háskóla íslands er
mikil nauðsyn. Hverri minnstu hreyfingu í þá
átt ber að fagna, og öll þjóðin mun sameinuð
í þeirri von, að háskólanum megi takast að
opna nemendum sínum nýjar dyr jafnört og
dyrum verður þar lokað, og af sömu djörfung
og einbeitni. En það eitt að bjóða nemendum
fjölbreyttara námsefni nægir ekki. Ég trúi ekki
að þess verði langt að bíða, að talsverður hluti
stúdenta leggi stund á háskólanám með annað
fyrir augum en að verða vísindamenn og fræði-
menn. Og þörfum þess hóps verður aldrei rétti-
lega sinnt, ef hefðbundin sjónarmið þeirra há-
skóladeilda, sem fyrir eru, ganga í arf til hverr-
ar nýrrar deildar eða undirdeildar jafnskjótt og
hún tekur til starfa. Jafnframt því sem Háskóli
íslands færir út kennslusvið sitt verður hann ó-
hjákvæmilega að breyta sjálfsmynd sinni, hug-
myndum sínum um tilgang háskólanáms og
hlutverk háskóla í menntakerfi þjóðarinnar.
Á fundi háskólastúdenta ekki alls fyrir löngu
lét einn þeirra svo um mælt, að það væri lítil
reisn yfir háskóla, sem legði aðaláherzlu á að
útskrifa kennara. Ég vil sízt af öllu vanþakka
þann áhuga á kennaramenntun, sem meir og
meir hefir borið á hjá forráðamönnum háskól-
ans. En ég er illa svikinn — og Háskóli íslands
væri þá raunar engum öðrum háskóla líkur
STÚDENTABLAÐ
„Bókvitið verður í askana látiðu
18