Fálkinn - 07.12.1960, Blaðsíða 20

BÆNDAHOFÐINGI
XII.
Hinn næsta vetur sat Magnús Bene-
diktsson í járnum á Möðruvöllum. Virð-
ist hann hafa verið allhart leikinn, enda
til alls búinn, hortugur og ósvífinn og
lét engan bilbug á sér finna. En nú var
• svo um skipt, að menn hræddust ekki
lengur rosta hans og ógnanir. Maður að
nafni Árni Björnsson, sem mun hafa ver-
ið vinnumaður á Möðruvöllum, barði
hann í járnunum þennan vetur, — svo
mjög var hröpuð virðing Hólabóndans
og slævður sá ótti, er almenningi stóð
af honum.
Lárus lögmaður Gottrup, sem verið
hafði í Kaupmannahöfn, þegar mál
Magnúsar hófust, var nú kominn heim
að Þingeyrum. Hugðist Magnús nú að
leita athvarfs hjá honum. Skrifaði hann
honum því bréf, lýsti aðförum Halldórs
Einarssonar við sig og taldi sig ólöglega
hafðan í haldi á Möðruvöllum. Hét hann
í guðs nafni á Gottrup að hjálpa sér til
laga og réttar.
En Gottrup vildi sem minnst afskipti
hafa af þessu máli. Kvað ekki hæfa, að
hann tæki málið í sínar hendur, þar sem
því hefði ekki verið skotið til sín með
dómi. Væri það meðal annars til fyrir-
stöðu, að Páll Vídalín hefði dæmt hon-
um tylftareið og Múller amtmaður stað-
fest þann dóm.með skipun sinni til Hall-
dórs Einarssonar. Kvaðst hann ekki sjá
Magnúsi aðra leið til upplýsingar en
hann leitaði eftir því við amtmann eða
fulltrúa hans, að hann fengi verjanda,
er gæti stefnt gerðum Halldórs Einars-
sonar fyrir nýjan dóm.
Leið svo af veturinn, án þess að til
tíðinda drægi, og næsta sumar hafði
Lárus Scheving Magnús með sér í járn-
um til alþingis, þar sem dæmt skyldi,
hvaða refsing hæfði honum. Þegar á
Þingvöll kom, var Lárus Gottrup ófá-
anlegur til þess að taka sæti í lögmanns-
dómi þeim, sem fjalla átti um mál
Magnúsar. Bar hann því við, hvaða með-
ferð málið hefði áður fengið. Kvað hann
málsskjöl eigi löglega til sín komin og
véfengdi, að Halldór Einarsson hefði
mátt láta eiðamenn sverja, eftir að
Magnús hafði dregið skyldleika þeirra
og tengdir fram í dagsljósið, án þess að
dómur gengi um það atriði. Þá þótti
honum ekki bæta úr skák, að Halldór
hafði látið fimm aðkomumenn utan úr
dölum sverja Magnúsi í vil, eftir að
nefndarvættin tólf höfðu svarið á hann
þá hyggju sína, að hann væri sekur.
Vildi Gottrup, að málinuyrði stefnt fyrir
tuttugu og fjögurra manna dóm undir
forsæti amtmanns.
Múller amtmaður skipaði Gottrup
harðlega að taka sæti í dómnum. En
það kom fyrir ekki. Gottrup sat við
sinn keip. Eftir margra daga þref kvað
Páll Vídalín loks upp dóm í málinu,
ásamt lögréttumönnum:
„Að öllu þessu fyrirskrifuðu vand-
ræðamáli Magnúsar Benediktssonar
hugleiddu með allri gaumgæfni er það
í nafni drottins fullkominn dómur lög-
mannsins herra Páls Vídalíns og með
honum allrar lögréttunnar, að þar sem
meira en helmingur af tilnefndum eið-
vættum Magnúsar Benediktssonar fyrir
utan allan vafa eru að skyldsemi, tengd-
um og mægðum alls ómótmælanlega rétt
tilfallnir og enginn þeirra, nema ísleifur
einn saman, málspörtunum óskyldur né
■mægður, svo er það aldeilis ljóst orðið,
að Magnús kunni ekki eftir lögum að
fá sjö af þeim tilnefndu ... til afsökun-
ar sér, þá er í málinu vafalaust eiðfall
orðið af hans hendi . . . Því skal Magn-
ús Benediktsson vera útlægur af land-
inu fyrir framkomið tylftareiðfall og
þær merkilegar kringumstæður, sem í
þessu máli prófast hafa honum í mót,
til misþenkingar orsök vera.“
Var Magnúsi gefinn þriggja nátta
frestur til að forða sér af þinginu, og
fyrir 15. nóvember skyldi hann farinn
af landi brott, ,,er hann vill ekki svo
sem friðlaus útlagi undir yfirvaldsins
dóm og execution koma.“
Þessi útlegðardómur var síðan aug-
lýstur á tveimur þriggja hreppa þing-
um í Eyjafirði um sumarið, á Skriðu
og í Spjaldhaga. Eiðamönnum í morð-
málinu var einnig stefnt á þingið í
Spjaldhaga, Staðfestu þeir þar allir ein-
um rómi, að þeir stæðu við eið sinn
og hygðu enn, að Magnús hefði drepið
Guðrúnu, en báðu þess með auðmjúk-
um orðum og fögrum loforðum um
hlýðni við yfirvöldin, að þeim yrði ekki
lögð á herðar sú skylda, að takast á
hendur langa ferð til þess að ítreka eið-
inn fyrir æðri dómstóli. Báru þeir hver
fyrir sig fram sínar afsakanir — fá-
tækt, elli, heilsuleysi og margt annað.
XIII.
Magnús sá nú sitt óvænna. Honum
var ljóst orðið, að hann myndi ekki
geta lengur haldið máli sínu til streitu
hérlendis, og var þá sú von hans ein,
að hann fengi komið ár sinni fyrir
borð við dönsk yfirvöld í Kaupmanna-
höfn. Hann reið sem skjótast norður
í land af Þingvöllum og fór utan síð-
sumars með Höfðaskipi.
Honum reyndist lengi vel þungt fyrir
fæti í Kaupmannahöfn. íslendingar þar
lögðu á hann litla virðingu og vildu
engan hlut eiga að því, að hann fengi
mál sitt tekið upp að nýju. Vísast hef-
ur honum orðið nokkuð svakksamt í
Höfn og drykkjusiðir þessa rostamenn-
is hafa vafalaust verið í óheflaðra lagi.
Loks hitti hann þó íslenzkan mann,
sem ekki var því frábitinn, að liðsinna
honum. Það var stúdent og ævintýra-
maður mikill og ekki giftumikill, Jón
Torfason að nafni. Hann var sýslu-
mannssonur úr Flatey og hafði sóað
miklum eigum í Kaupmannahöfn, lent
í herþjónustu og verið keyptur úr henni,
en hafnað þar á nýjan leik. Varð hann
upp úr því skipsskrifari á dönsku Aust-
ur-Indíafari. Nú stóð svo á, að hnan
hafði tekið að sér mál það, er Magnús
Sigurðsson í Bræðratungu hafði átt í
við Árna Magnússon út af konu sinni,
Þórdísi, og þótti Jóni vel hæfa að veita
Magnúsi Benediktssyni einnig nokkurt
lið. Kom hann honum í tal við Úlrik
Kristján Gyldenlöve stiftamtmann, og
tókst þeim þannig í sameiningu að fá
hæstaréttarstefnu í málinu.
ÞAÐ SEM Á UNDAN ER KOMIÐ:
Magnús Benediktsson, bóndi á Hólum í Eyjafirði, var stórœttaður, en fyrír-
ferðarmikill og mörgum sveitungum hans stóð ógn af honum. Þegar saga þessi
gerðist, 1704, Magnús rúmlega hálffimmtungur, faðir átta skilgetinna barna
og var þó altalað, að hann léti sér ekki eiginkonuna nœgja. Menn vissu, að Guð-
rún Jónsdóttir, vinnukona að Úlfá í sömu sveit, hefði verið ráðin þangað fyrir
hans tilstilli, svo að hann gæti hitt hana að vild. Skömmu síðar hverfur Guð-
rún, og finnst látin við Eyjafjarðará. Menn vissu, að Jón Hálfdanarson, vinnu-
hjú Magnúsar, hafði átt tal við hana sama daginn og hún hvarf, og það finnst
hempa, sem hann hafið fengið að láni, skammt frá fjárhúsunum að Úlfá. Þegar
uppvíst er, að Guðrún hafi dáið af mannavöldum, tekur Lárus Schemng málið
að sér. Böndin berast að Jóni og loks játar hann að hafa orðið vitni að því, er
Magnús bóndi myrti Guðrúnu á hroðalegan hátt, vegna þunga þess, er hún
kenndi honum. Magnús var valdamikill og gerði allt til þess að hefta fram-
gang málsins. Löggjafarvaldinu stóð allmikill stuggur af honum og þótti mörg-
um honum sýnd of mikil linkind. Þegar Magnús sér, að málið muni honum tap-
að, gerir hann tilraun til stroks, en nœst aftur.
20 FÁLKiNN