Fálkinn - 07.12.1960, Blaðsíða 23

Jólatilhugsunin kom mér alveg á óvart.
Ég var í sumarskapi í steikjandi hita...
GREIN EFTIR AAGE KRARUP NIELSEN
Stórborg á þessum. breiddarstigum og
með jafnsundurleita íbúa, breytir ekki
svip allt í einu þó að jólin standi fyrir
dyrum, eins og venjan er á norðlæg-
ari breiddarstigum. En ef betur er að
gáð, sér maður þó hvernig jólablærinn
er að læðast inn yfir borgina. Maður
þarf ekki annað en sveigja út af Ave-
nida Madero — mestu umferðarstræti
Mexico City — og stefna niður í hverf-
in kringum markaðstorgin og söluskál-
ana, til að taka eftir því.
Frá hverju götuhorni hljóma gleði-
legir tónar frá gítörum götuspilaranna,
violin og marimba. Það er eins og allir
syngjandi flökkutrúðar í Mexico hafi
mælt sér mót hérna í höfuðborginni
dagana fyrir jólin, til að færa götun-
um fjör og líf með því að glamra á
strengleikana og syngja spænsk-mexi-
canskar vísur, sem öll borgin raular.
Á blómatorginu mikla við St. Juan
eru sölukerlingarnar að sökkva í hinu
litskrúðuga blómskrúði Mexico; maður
skyldi halda, að öll blómadýrðin úr
hinum syndandi görðum Xochimilcos
hefði skolazt inn yfir borgina í tilefni
af jólunum — dýrðlegur bær — þar
sem maður getur keypt fangið fullt
af gullfallegum, stilkalöngum rósum,
blóðrauðum nellikum eða heilan hnefa
af hvítum, ilmandi gardeníum fyrir
þrjár krónur.
Inni á milli blómahauganna og fjöll-
um ávaxtasalanna af ananas, melónum
og papayas, apríkósum og ferskjum,
skálmar gríðarstór jólasveinn, virðuleg-
ur og hátíðlegur — 3—4 metra hár, í
síðum, rauðum kufli, með skotthúfu og
sítt, hvítt skegg. Æpandi krakkar flykkj-
ast kringum hann og Indíánastúlkurnar
í sölubásunum bjóða hann velkominn
með blíðu brosi og blómum. Þarna er
sjálfur „Santa Claus“ kominn í borgina
til að koma fólkinu í jólaskap.
Þangað til fyrir fáum árum var hinn
árlegi jólamarkaður haldinn í Alameda-
garðinum, rétt við aðalstræti borgarinn-
ar, hið breiða og tigna Avenida Juarez.
Þúsundir Indíána komu í borgina úr
öllum áttum síðustu vikurnar fyrir jól
og settu upp búðartjöld sín — puestos
— og seldu heimaunninn varning. Þetta
var endurminning löngu liðinna daga,
þegar þessi borg var höfuðstaður Az-
tekanna og aðalmarkaður þeirra á þess-
um stað. En hin róttæka stjórn Mexico
kærir sig kollótta um fornar erfðir og
hefur bannað jólamarkaðinn í Alame-
da, og Indíánarnir hafa orðið að leita
annað.
Fárra mínútna garg frá Zocaloen —
torginu mikla fyrir framan gömlu dóm-
kirkjuna í miðri borginni — hafa þeir
fundið friðland fyrir jólamarkað sinn
— heilt völundarhús af puestos með
hinum margvíslega varningi Mexico.
Hver búð hefur eitthvað sérstakt til
að lokka: stóra, gljáandi lakk-skutla frá
Uruapam, skreytta blómum og fuglum,
leirker frá Guadalajara og Oaxaca, út-
skorna og lakkborna kassa og skrín frá
Ulinalá, ferlegar dansgrímur frá Michoa-
cán og tágakörfur frá Toluca, með
skemmtilegum myndum og skjannalit-
um — sæg af undursamlegum munum,
sem sýna listhneigðina, sem í Indíán-
um býr.
Ef allt þetta getur ekki komið manni
í jólaskap, þá hljóta leikfangabúðirnar
að minnsta kosti að gera það. „Jugetes.
Jugetes!“ — Leikföng! Leikföng! heyr-
ist kallað úr öllum þessum búðum, sem
eru fullar af allskonar glingri. Hér má
sjá barnslund Indíánans. Fyrst má nefna
allskonar dýramyndir úr brenndum leir,
örkina hans Nóa með öllu dýraríkinu
í fáráanlegustu línum og litum, hind-
berjarauða, vambmikla sparigrísi með
bláum rósum á huppunum, glergrænar
kanínur og lavendelblá tígrisdýr, zebra-
röndótta fíla og furðunaut með tinnu-
svörtum glergljáa, en gull- og silfur-
deplum á skrokknum.
Með leirklumpinn og litardallana fyr-
ir framan sig, hefur Indíáninn hugsað
sér að hann væri skaparinn sjálfur og
glaðst yfir því, að geta bætt úr þeirri
gleymsku og vöntun á hugkvæmni, sem
skaparinn gerði sig sekan um í öllu
flaustrinu, þegar hann var að skapa
heiminn.
Allt þetta er þó ekki búið til vegna
jólanna eingöngu. Það er framleitt og
selt allan ársins hring, hvert á sínum
stað í landinu, en safnast fyrir á sama
stað einu sinni á ári, á jólamarkaðnum
í Mexico City. Hins vegar eru hinar
stóru, litríku pinatas eingöngu gerðar
vegna jólanna. Þetta eru geypistórar
leirkrukkur, vafðar inn í mislitan papp-
ír með myndum, sem eiga að sýna fugla,
fiska, skip, skoplegar eða ferlegar
mannamyndir. Þær hanga dinglandi
undir þakinu og vekja mikla gleði hjá
krökkunum. Þær eru ætlaðar fyrir pos-
ada-hátíðina, sem er einskonar inngang-
ur að jólunum.
Ég hef farið á jólamarkaðinn af for-
vitni, án þess að hugsa mér að kaupa
nokkuð, en samt fer ég á burt svo hlað-
inn af skrani, að ég gæti vel opnað
búð sjálfur. Það eina, sem ég hef ekki
freistazt til að kaupa, er pinata, en
nokkrum dögum síðar kem ég á posada
og fæ þá að sjá, hvernig krukkurnar
eru notaðar.
Við vorum saman, þrír Danir og ein
Ameríkustúlka, sem höfðum komið okk-
ur saman um að halda jólin saman i
smábænum Tlaxcala, þriggja tíma akst-
ur frá Mexico City, einum elzta spánsk-
mexicanska bænum í landinu.
Árdegis á aðfangadag hittumst við,
hlaðin bögglum og körfum, á stöðinm
fyrir bíla til Puebla. í Tlaxcala var svo-
lítið gistihús, þar sem við gátum fengið
að vera, en jólamatinn urðum við að
hafa með okkur sjálf. Við höfðum feng-
ið ungan og feitan kalkúna steiktan
í kaffihúsinu okkar, og sótt hann um
morguninn, brúnan og ilmandi, beint
af teininum. Indverska matseljan vina
minna hafði beitt öllu sínu hugviti og
búið til skorpusteik, posteikur og jóla-
köku. Ameríska stúlkan kom mað fang-
ið fullt af kristþyrni og mistilteini, til
að bæta upp jólatréð, og með jólasvein,
sem var nærri því eins langur og hún
sjálf: í þau tíu ár, sem hún hafði hald-
ið jólin víðsvegar í Mexico, hafði hún
alltaf haft þennan jólasvein með sér;
öll ferðalögin höfðu slitið honum út,
svo að sagið sáldraðist úr löppunum
á honum, og þess vegna lengdist hann
með hverju árinu.
Til allrar hamingju vorum við komin
svo snemma á bílstöðina, að við gát-
um tryggt okkur sæti og komið far-
angrinum fyrir áður en aðstreymið kom.
Vegna jólanna var baráttan um sætin
enn harðari en annars. Þarna komu
Mexicokonur og börn með heil fjöll at'
farangri. Indíánar á leið heim til sín
af jólamarkaðinum með allt sitt hafur-
task -—- samanvafðar mottur og körfur
með lifandi hænsnum og smágrísum —
einn hafði meira að segja stóran, græn-
an páfagauk í fanginu, síkjaftandi á
reiprennandi spænsku.
Frh. á bls. 44.
í MEXICO-SÓL
FALKINN
23