Fálkinn - 07.12.1960, Blaðsíða 29

KVOLDID
inesson,
mndsson og
i
sson segja frá.
Vilhj. S. Vilhjálmsson
!
teppi ofan á sér. Þriðja jóladag var gott
veður, sólskin og logn. Snjórinn þiðnaði,
báturinn komst áfram og við komum
heil heim.
Þetta voru erfiðustu og köldustu, en
um leið þau ævintýralegustu og
skemmtilegustu jól, sem við áttum í
í Kína.“
★
Næst heimsóttum við Vilhjálm S. Vil-
hjálmsson, rithöfund, og báðum hann að
segja okkur frá minnisstæðasta jóla-
kvöldi sínu:
„Ég gæti skrifað heila bók um minn-
isstæð jólakvöld. Ég hef alltaf hlakkað
til jólanna frá því að ég var barn, —
til að byrja með af því, að ég var barn,
Sr. Jóhann Hannesson
en síðar, af því að ég vildi halda áfram
að vera barn.
Það er erfitt að segja frá einu jóla-
kvöldi. Ég man jól frá bernsku minni,
þegar lítið sem ekkert var til og við
systkinin krupum við kúpta kistu. Á
kistulokinu voru vistirnar og þar logaði
eitt kerti.
Ég ætla að rifja upp eitt jólakvöld
frá árinu 1923. Það var á þeim árum,
sem ég og félagar mínir vorum hárviss-
ir um, að við hefðum uppgötvað allan
sannleika, — að við þekktum undir-
rót allra misferla og vissum lausn allra
vandamála einstaklinga og þjóðfélaga.
Það var aðfangadagskvöld. Við fé-
lagarnir höfðum mælt okkur mót og
vorum búnir að ákveða að vera eins
konar vökumenn í Reykjavík. Við ætl-
uðum að rölta um bæinn og fylgjast með
jólahátíðinni inn um gluggana. Við vor-
um sjálfir ekki í neinu hátíðaskapi, enda
þóttumst við ekki þurfa að sækja neitt
til neins.
Það var kyrrt veður og blæjalogn.
Borgin var alhvít og þung snjókoma.
Við höfðum víða farið um miðbæinn,
Skuggahverfið, Skólavörðuholtið og
höfðum gengið inn Ingólfsstræti, Grund-
arstíg og upp í Hellusund. Þegar við
komum þangað, nam ég skyndilega stað-
ar við sjón, sem blasti við okkur. Efst
í Hellusundi virtist mér sem stæði stór
snjómaður. Hann sneri baki í okkur, en
gegnt honum í litlu timburhúsi hinum
megin við Bergstaðastræti var opinn
gluggi. Þar inn sást á borði lítið, skreytt
jólatré. Leikið var á orgel sálmalagið
„í dag er glatt í döprum hjörtum, því
drottins ljóma jól“.
Við höfðum numið staðar eitt andar-
tak og einn félaganna sagði:
— Hvað er þetta? Er þetta snjókarl?
— Nei, sagði ég. Það er ekki snjókarl.
Það er maður.
— Víst er það snjókarl, sagði annar.
— Nei, sagði ég. — Sjáið þið ekki, að
hann er berhöfðaður með hattinn í hend-
inni.
Ekki sáum við neina hreyfingu á
manninum. Hann var þráðbeinn, —
stirðnaður. Við félagarnir höfðum verið
galsafengnir, en nú urðum við þögulir.
Einhvern veginn fannst mér ég kannast
við herðasvipinn, þrátt fyrir snjóinn,
sem var á höfði hans og öxlum. Þennan
herðasvip þekkti ég vel.
Vinur minn einn, — ágætt skáld,
stritmaður fyrri hluta ævi sinnar — og
drykkjumaður — átti þennan herðasvip.
Ég gekk áleiðis til hans og staðnæmd-
ist við hlið hnoum. Þegar ég sá, að mér
hafði ekki skjátlazt, þagði ég góða stund.
Hann hreyfði sig ekki. Þá sagði ég:
— Gleðileg jól! Það er fallegt að
horfa þarna inn. Komdu með okkur.
Án þess að hreyfa sig, sagði hann:
—• Láttu mig vera! Farðu!
En ég svaraði:
— Ég fer ekki fet. Við erum hérna
saman strákarnir. Komdu með okkur.
Við ætlum upp á Skólavörðustíg til
Steindórs til þess að hlusta á kvæði hjá
honum.
Enn hreyfði hann sig ekki og enn hélt
hann á hattinum sínum niður við hné
sér, án þess að strjúka burt snjóinn, sem
hlóðst á hann.
— Nei, sagði hann, — ég er að hlusta
á kvæði, sem ég hef sjálfur ort — með
breytni minni. Ég er að hlusta á lífs-
sögu mína og úrslitadóm .. .
Þessi vinur minn var miklu eldri en
ég. Hann var víðfrægur.
í litla húsinu bjuggu fyrrverandi kona
hans, sem hann unni mjög, og lítil dóttir
hans, sem hann unni ekki síður.
Það var hún, sem lék á orgelið.
★
Að lokum heimsækjum við Kristmann
Guðmundsson, skáld, og leggjum fyrir
hann spurninguna: Hvert er minnis-
stæðasta jólakvöld þitt?
„Mér koma í 'hug tvö jólakvöld. Ann-
að var hér í Reykjavík 1921. Þá fékk
ég ekki matarbita hvorki á aðfanga-
dag, jóladag né annan í jólum. Þann
þriðja tókst mér að ná í eitthvert snarl.
Ég kom til kunningja míns klukkan þrjú
á aðfangadag. Heima hjá honum voru
allir í óðaönn að undirbúa hátíðina og
enginn mátti vera að því að tala við
mig. Og matarlyktin var svo sterk, að
ég flýtti mér út. Ég var hræddur um
að ég mundi verða veikur af henni.
Mig minnir, að ég hafi haft einhverja
von um þessi jól. En hún brást. Von-
irnar voru seigar að bregðast í þá daga.
Og svo fór, að ég hafði ekkert, nema
herbergið, sem ég leigði hjá heldur kald-
ranalegu fólki. Húsfreyjan kallaði mig
aldrei annað en „edíót“ og enda þótt
ég hefði borgað húsaleiguna til áramóta,
vildi hún helzt að ég færi strax, af því
að hún var sannfærð um að ég gæti
ekki borgað eftir áramótin.
Frh. á bls. 50.