Fálkinn - 16.10.1963, Blaðsíða 39

Kalli
Framhald af bls. 25.
beizklega, „en nú er hann ágæt-
ur hjálparmaður, litli snáðinn,
þótt það séu eðlilega dálítil
frávik frá Því einstaka sinnum
enn þá.“
„Lalli er vanur að laga sig
fljótlega að hlutunum,11 sagði
ég. „Það hafa sennilega verið
áhrif frá honum Kalla.“
„Kalla?“
„Já,“ sagði ég og hló. „Það
hlýtur að vera erfitt hjá yður
að hafa þennan Kalla í bekkn-
um.“
„Kalla,“ sagði hún aftur.
„Það er enginn Kalli í öllum
skólanum ...“
Efnin sem breyta
Framhald af bls. 21.
Ég lá langa stund og elskaði
þetta tré.
En ekki bara tréð. Ég snéri
mér að konu minni, tók hana í
fangið og kyssti hana hveð eftir
annað. Hún var eitt sólskins-
bros, við höfðum verið gift í
fjöldamörg ár.“
Það er meskalínið í ástar-
kaktusnum, sem hefur þessi
undraverðu áhrif á manninn.
Það er þó 7000 sinnum veikara
en LSD, sem framkallar svipuð
áhrif. LSD hefur það einnig
fram yfir meskalín, að það hef-
ur lítið af slæmum hjáverkun-
um eins og til dæmis uppköst-
um og vanlíðan í byrjun.
LSD er eins og meskalínið
unnið úr jurt, úr korndrepi,
sem er svört sveppategund, sem
lifir á korni. Það er nú mikið
notað við rannsóknir á sálar-
lífi og heilastarfsemi mannsins.
Erfitt er að útvega sér það, því
haft er strangt eftirlit með
notkun þess. Fólk sem vill fá
Blaðid
DAGUR
er' víðlesnasta blað,
sem gefið er út utan
Reykjavíkur.
f BLAÐIÐ DAGUR,
Akureyri.
Áskritasími 116 7.
að gæjast inn í nýja heima
með aðstoð þess, notar þó ýms-
ar aðferðir til að ná í það. Þetta
varð blómasala einum í San
Francisko ljóst, þegar hann upp-
götvaði það, að sala á ákveðinni
tegund af fræjum hafði fimm-
tíu-faldast.
Þetta voru fræ af blómi einu,
sem kallað er Morning Glory.
Blómasalinn skildi ekkert í
hinni auknu sölu og vildi kom-
ast að hinum raunverulega
sannleika í málinu. Hann spurði
því næsta kaupanda, hvers
vegna harin vildi fræin, og
fékk þetta svar:
„Veiztu það ekki, maður. Þú
kemst í stuð af þeim.“
Það kom síðar í Ijós, að í
fræjunum er efni, sem ekki er
ósvipað LSD. Þarf að éta frá
50 til 500 fræ til þess að verða
fyrir áhrifum, sem vara fimm
til átta tíma. Bandarísku yfir-
völdin hafa nú byrjað rann-
sókn sina á m; Vnu, sem getur
endað með sölubanni á þessum
fræjum.
Það er nefnilega ærin ástæða
að hindra að þessi efni komist
í almenningshendur. Þau eru
það nýuppgötvuð, að vísinda-
menn hafa ekki hugmynd um,
hvaða aukaverkanir þau geta
haft. Það hefur heyrzt, að í
Bandarikjunum rísi nú upp sér-
trúarflokkar, sem noti LSD og
svipuð efni við trúarathafnir
sínar. Koma þá meðlimirnir
saman á ákveðnum dögum og
neyta efnanna, sem þeir álíta
vera af guðlegum uppruna. Er
ómögulegt að segja, hvað getur
skeð á slíkum samkomum. Efn-
in geta nefnilega haft gagn-
stæð áhrif. í staðinn fyrir vel-
líðan og magnaða ást, geta þau
framkallað vanlíðan og aukið
hatur.
Það fer mikið eftir innræti
neytendanna sjálfra, hvernig
áhrifin verða. Séu þeir að eðlis-
fari í góðu jafnvægi og beri
góðan hug til annarra, verða
efnin til þess að auka þær
kenndir. Séu þeir hins vegar
rótlausir og í andstöðu við
mannfélagið, geta þeir orðið að
samvizkulausum níðingum. Það
má segja, að það sem efnin
geri, sé aðeins að auka allar
kenndir og allt hugarfar manns-
ins.
Þetta á ekki aðeins við eðlis-
far mannsins, heldur einnig við
hugarástand hans, þegar hann
neytir efnanna. Hann ætti
aldrei að éta þau, þegar hann
er í slæmu skapi eða óánægður
á einhvern hátt.
Vísindamenn vita ekki á
hvaða hátt hinir „efnafræðilegu
hugarbreytar" hafa áhrif á heil-
ann. Það er eðlilegt, þar sem
þeir hafa enn ekki hugmynd
um, hvernig hinn ótrúlega fjöl-
hæfi mannsheili starfar í heild.
Heilastarfsemin er þó rannsök-
uð á allan hugsanlegan hátt,
svo ekki líður líklega á löngu
þar til leyndarmáli hans verður
Ijóstrað upp.
Þeir hafa komizt að því, að
heilinn starfar bæði á raffræði-
legan og efnfræðilegan hátt, og
virðist hinn efnafræðilegi vera
jafnvel sá þýðingarmeiri. Til
dæmis má benda á, að þegar
heilinn sendir rafstraum eftir
taugum til vöðvanna í þeim til-
gangi að láta þá draga sig sam-
an og vinna, þá er það ekki raf-
straumurinn sjálfur, sem setur
vöðvana á stað, heldur efni að
nafni acetylcholin.
Acetylcholin ásamt mörgum
öðrum efnum hafa verið upp-
götvuð í heilanum, þar sem
þau gegna einhverjum hlut-
verkum. Virðast þau helzt
starfa sem sérstakir boðberar
á milli taugafruma. Tauga-
frumur í miðstöðvum heilans
eru nefnilega aldrei í algjörri
snertingu innbyrðis, og það
veldur því, að þegar þær senda
taugaboð til annarra fruma,
verða hinir efnafræðilegu miðl-
ar brúa bilið milli þeirra. Það
fer eftr magni og „consentra-
tion“ efnanna hve vel þeim
tekst að gegna þessu hlutverki
sínu.
í tveim greinum, sem ég hef
skrifað og' birzt hafa í Fálkan-
um, undir fyrirsögnunum „Dá-
leiðsla er dularfull“ og „Minni
manna“ minntist ég á kennigu
mína á starfsemi mannsheilans.
Kalla ég heilategund þá, sem
ég álít að maðurinn hafi, P.P-
heila. Er hann í frumatriðum
samsettur úr efri og neðri heila.
Neðri heilinn tekur á móti öll-
um skynjunum frá umhverfinu,
og sendir þær síðan til efri
heilans til úrvinnslu. í neðri
heilanum eru einnig allar skynj-
anir skráðar og allar minningar
geymdar. Þegar hann því send-
ir skynjanir frá umhverfinu
til efri heilans, sendir hann
auk þess ýmsar minningar, sem
eru á einhvern hátt tengdar
því, sem er að eiga sér stað.
Með aðstoð þessara minninga
skilur efri heilinn, sem vinnur
á tölfræðilegan hátt, hvað um
er að vera, og ákveður hvort
maðurinn eigi að gera eitthvað:
svara, ef hann er spurður,
hlaupa í burtu, ef hann er í
hættu, og svo framvegis.
í P.P.-heilanum fer það eftir
„concentration“ sérstakra efna-
fræðilegra miðla, hve mikið af
skynjunum og minningum
ast til efri heilans. f svefni er
„concer.trationin lítil, svo efri
heilinn, sem hefur að geyma
meðvitundina, liggur aðgerða-
laus. Sama er að segja um dá-
leiðslu. Þá eru minningarnar
svo fáar, sem efri heilinn fær
sendar ásamt skynjunum, að
hann dregur oft rangar álykt-
anir. Þar sem hann vinnur á
tölfræðilegan hátt skynjar hann
aðeins það, sem hann fær sent
frá neðri heilanum. Ef hann
tekur á móti: „Þú sérð kött“
ásamt fáum öðrum upplýsing-
um, „sér“ hann kött í orðsins
fyllstu meikingu, jafnvel þótt
enginn köttur sé til staðar.
Vísindamenn hafa nú upp-
götvað, að efni eins og LSD og
meskalin hafa áhrif á og breyta
magni og „concentration“ ace-
tylcholiusius og annarra efna
sem starfa sem miðlar í heila-
starfseminni. Þar með er fundin
skýringin á, hvernig hinir
„efnafræðilegu hugarbreytar“
verka á heilann, þótt vísinda-
menn viti ekki enn af hverju
þeir breyta hugarástandi
mannsins.
Ef mannsheilinn er P.P.-heili,
verður það þó skiljanlegt. í
grein minni um dáleiðsluna
sýndi ég fram á, að minnkuð
starfsemi neðri heilans gat or-
sakað aukin afköst mannsins,
allt að 60%. Þegar efri heilinn
fær færri upplýsingar og minn-
ingar til þess að vinna úr, verS-
ur hann fljótari að því og evk-
ur það hraða allra verknaða.
Einbeitingin verður þá oftast
miklu meiri, þar sem minna
af truflandi minningum og
skynjunum berast til hans.
Þetta skapar jafnvægi og sjálfs-
traust, sem kemur fram í auk-
inni vellíðan og jafnvel ást. Öll
hugarstarfsemi mannsins verð-
ur einfaldari í sniðum, og
meira rúm og tími fer í hverja
einstaka skynjun og hugsun,
sem á þann hátt geta magnazt
af sjálfu sér.
Maður í venjulegu vöku-
ástandi á oft erfitt með að
halda sér við sömu hugsanirn-
ar. Það eru alltaf einhverjar
nýjar hugsanir, sem eru að
skjóta upp kollinum í huga
hans. Reyndu að framkalla í
huga þér mynd af einhverjum
vini þínum. Þú getur aðeins
haldið henni í stuttan tíma, því
venjulegast fjarlægist hún og
önnur kemur í staðinn. Reyndu
svo aftur, þegar þú ert alveg
aþ sofna. Þá mun þér ganga
miklu betur að halda myndinni.
Þegar þú ert alveg að festa
Framhald á næstu síðu.
39
FALKINN