Fálkinn - 03.05.1965, Blaðsíða 7

JÓRVÍK - HIIM NORRÆIMA
BORG NORÐUR- ENGLANDS
þeirra hét Eðvin, og gengur sú
saga um hann, að þegar hann
var ungur maður, var hann í
mikilli hættu staddur, og á
flótta frá óvinum sínum
dreymdi hann eina nótt, að
maður nokkur kom til hans
og sagðist vilja hjálpa honum.
,Þú sigrar óvini þína', segir
hann, ,og verður hinn mesti
konungur, er nokkurn tíma
hefur ríkt yfir ensku þjóðinni;
en fyrst verður þú að heita því,
að fara eftir orðum mínum,
þegar ég gef þér þetta merki',
— og með því lagði drauma-
maðurinn höndina á höfuð
Eðvins, er lofaði honum að gera
allt, sem hann vildi.
DRAUMUR Eðvins rættist,
þar sem honum tókst að
sigra og varð konungur yfir
Norðhumralandi. Árið 625 vildi
hann giftast prinsessu, er hét
Aðalbjörg og var dóttir kon-
ungsins af Kent. Skilyrði gift-
ingar þeirrar var það, að prins-
essan mætti halda við kristna
trú sína og hafa prest í fylgd
með sér. Hún kom til Eorfor-
wic með kennimanni, sem hét
Pálinus og var biskup. Þegar
Pálinus kom fyrir konunginn,
fór hann rakleitt til hans og
lagði höndina á höfuð hans og
þá þekkti Eðvin hann frá
draumnum.
Nú bauð biskupinn konungn-
um kristna trú. Eðvin kallaði
ráðgjafa sína saman og skýrði
frá því, er hafði komið fyrir,
og frá loforði sínu. Margir voru
þá orðnir óánægðir með gamla
siðinn og goð sín. Varð einum
vitringi meðal ráðgjafanna því
að orði: ,Líf mannsins er eins
og þegar spörfugl flýgur inn
um'dyr bjartrar hallar á vetr-
arkvöldi, og flýgur svo út í
myrkrið aftur. Enginn maður
veit, hvaðan við komum eða
hvert við förum, og ef svo er,
að boðskapur þessa Pálinusar
getur frætt okkur nokkuð um
það, þá skulum við þiggja
hann.’
Þá lét Eðvin konungur skír-
ast og byggði trékirkju á þeim
stað, þar sem pretorium, eða
bækistöð rómverska hershöfð-
ingjans, hafði forðum verið, og
var þetta upphaf hinnar miklu
dómkirkju, York Minster.
Árið 735 fengu eftirrennarar
Pálinusar erkibiskupstign, og
voru nú tveir erkistólar í Eng-
landi, en hinn á Kantaraborg,
og var lengi rifizt milli þeirra
um, hvor erkibiskup mætti
kallast ,primatus‘, eða höfuð-
biskup landsins. Loks gaf páf-
inn úrskurð í því máli, að sá,
sem sat á norðurstólnum skyldi
vera ,primatus‘ af Englandi,
en sá á suðurstólnum, ,prima-
tus‘ af Englandi öllu. Erki-
biskuparnir tveir virtust vera
ánægðir með þetta, og fara
eftirrennararnir þeirra með
þessar nafnbætur enn í dag.
EGAR Aðalbjartur (Albert-
us) varð erkibiskup í Eor-
forwic, árið 767, byrjaði tími
mesta blóma í sögu borgarinn-
ar. Aðalbjartur var fræðimað-
ur mikill, enda hafði hann áður
verið skólastjóri prestaskólans
við dómkirkjuna, og gerði allt,
sem hann megnaði, til þess að
efla menntun og fræðslu. Meðal
annars valdi hann bezta nem-
anda sinn til þess að taka við
skólastjórastarfi, og hét sá
Alcuin. Líklega var Alcuin
hinn nafnkunnasti fræðimaður
og ljóðskáld í allri Evrópu á
þeim tímum. Skóli hans varð
heimsfrægur, og lögðu nemend-
ur frá öllum Vesturlöndum leið
sína þangað, og borgin varð
menntunar- og menningarmið-
stöð hins kristna heims.
Auk þess fóru fræðimenn
úr skólanum víða um lönd til
þess að kenna í einu kvæða
sinna lætur Alcuin í ljós hryggð
sína, þegar kær nemandi fer
burt. Hann segir:
Gaukurinn kemur með
velþekkta kallið sitt,
en vinur okkar er farinn;
við hryggðumst af því.
Aldrei deyr gaukurinn, hann
kemur aftur hvert vor,
og þegar hann kemur, gefur
söngurinn hans oss gleði;
en hver veit, hvort vinur
okkar kemur nokkurn
tíma aftur?
Framh. á bls. 8.
Hér sést hluti af borgarmúrnuin.
Vesturendi dómkirkjunnar, aðalinngangur. Dómkirkjan
hefur oft verið endurbyggð, en aðalhluti byggingarinnar
er frá 14. öld.