Fálkinn - 16.05.1966, Blaðsíða 20

Er manneskjan fljótari að læra
í svefni en vöku? Vísindamenn
í austri og vestri vinna að því
að fullkomna „næturháskól-
ann“.
I rannsóknarstofnunum lækn-
isfræðinnar verður það sífellt
algengara að fólk leggist til
svefns með „silfurskaut“ á
höfðinu. Þetta fólk minnir
einna helzt á yfirgefnar brúður
í brúðuleikhúsi, þar sem það
liggur í rúminu með fjöldann
allan af blýþráðum út frá höfð-
inu. Læknar og draumarann-
sakendur snúa sólarhringnum
við og fylgjast með sítitrandi
fjöðrum heilalínuritans, sem
ritar upplýsingar um starfsemi
hinna ýmsu heilastöðva á
margra metra langar pappírs-
ræmur.
Vísindin leggja um þessar
mundir mikla áherzlu á að
lyfta hulunni af svefni og
draumum. En Þó að þau geti
raunar ekki gefið fullnægjandi
svar við spurningunni: hvað er
20 FÁLKINN
svefn? né skýrgreint hvernig
þeirri endurnæringu er varið,
sem við öðlumst við það að
sofa, er fjöldi fólks reiðubúinn
að deila herbergi og rúmi með
ýmiss konar tækjum, sem
gegna því hlutverki að veita
orðum og setningum inn í und-
irvitund þess, á meðan það sef-
ur. Aðeins fátt af þessu fólki
gerir sér grein fyrir að til-
raunasvefn þess er framlag í
þágu vísindanna. Það lítur á
hann sem framlag til eigin vel-
gengni í lífinu, og er óðfúst að
nota þennan þriðjung sólar-
hringsins sem við eyðum í rúm-
inu til slíkra hluta. Slagorðið
„Lærðu sofandi — sofðu meðan
þú lærir“ finnur hvarvetna
góðan hljómgrunn.
Fyrstu tilraunirnar með
svefnfræðslu voru gerðar í
Bandaríkjunum. Á síðastliðnu
ári barst þessi nýja náms-
aðferð yfir Atlantshafið til
Englands og þar risu upp
margar svefnfræðslustofnanir.
Sums staðar var fyrirkomulag-
ið þannig, að komið var upp
stórum svefnskálum, þar sem
hópur nemenda lærði sameigin-
lega, en annars staðar létu fyr-
irtækin viðskiptamönnum sín-
um í té segulbönd, endurtekn-
ingartæki og annan útbúnað
til svefnfræðslunnar. Áhugi á
þessari nýju námsaðferð hefur
nú einnig vaknað á meginlandi
Evrópu. Bréfaskóli 1 Zúrich, er
nefnist „Cosmophone-School
Ltd.“ og kennir tungumál, hef-
ur frá því á síðastliðnu vori
auglýst svefnfræðslu við nám í
ensku, frönsku, spænsku og
ítölsku. Sennilega eru þáð ekki
færri en eitt þúsund Svisslend-
ingar sem fá um þessar mund-
ir tungumálainngjöf í undir-
vitundina öðru hvoru alla nótt-
ina og nótt eftir nótt. Sjálf-
stýrður plötuspilari byrjar að
spila á ákveðnum tímum og
spænskar setningar hljóma við
rúmstokkinn eða er hvíslað í
eyra nemandans úr tæki sem
stungið er undir koddann.
Löngu áður en farið var að
gera tilraunir með svefn-
fræðslu, skrifar Aldous Huxley
um hana í bók sinni um heim
framtíðarinnar „Fagra, nýja
veröld“ og gerir óspart gys að
henni.
Meðan Tommy litli sefur fær
hann hvísllexíu í landafræðit
„Níl er lengsta fljót Afríku og
næstlengsta fljót jarðar. Hún
er næstum eins löng ...“ Við
morgunverðinn er hann spurð-
ur hvert sé lengsta fljót Afríku.
Það veit hann ekki. „Manstu
ekki eftir einhverju, sem byrj-
ar á þessa leið: Níl er lengsta
... ? Þá bunar upp úr Tommy:
„NílerlengstafljótAfríkuognæst
lengstafljótjarðarhúnernæstum
einslöng . ..“ En spurningin um
lengsta fljót Afríku er jafn-
óleysanleg fyrir honum og áð-
ur. Ályktun Huxleys er sú, að
maðurinn geti ekki tileinkað
sér vizkuna, ef skilningurinn er
ekki fyrir hendi.
En sjálfsagt finnst mörgum
þetta ótímabært spaug hjá
Huxley, því þegar allt kemur
til alls, er þetta ekki nýtt
fremur en annað undir sólinni.
Öldum saman hefur það tíðk-
azt í tíbetskum klaustrum, að
munkarnir hvísluðu hinum
heilögu textum í eyru munka-
efnanna meðan þeir sváfu.
Sömuleiðis var þessi aðferð
notuð í heimsstyrjöldinni fyrri,
þegar verið var að festa loft-
skeytamönnum bandaríska flot-
ans í minni hin ýmsu hljóð-
merki, sem þeir þurftu að
kunna fullkomin skil á. Og í
heimsstyrjöldinni síðari, þegar
starfsmenn neðanjarðarhreyf-
ingarinnar þurftu að fá falsað-
ar persónulegar upplýsingar,
mállýzkueinkenni og önnur
tæknileg atriði svo rækilega á
heilann að þau yrðu þeim sem
meðfædd, var þetta bæði stagl-
að í þá á daginn og þulið í eyru
þeirra á nóttunni.
Og frá stríðslokum hafa bæði
franskir rússneskir og banda-
rískir vísindamenn birt niður
stöður tilrauna með svefn-
fræðslu sem þeir hafa gert við
vísindalegar aðstæður. Aðstæð-
urnar gera það að verkum að
meira er á árangrinum að
byggja en þeim sem náðist í
neyðartilfellum á stríðstímum.
Jacques Genevay gerði eftir-
farandi tilraun á nemendum
í bekk einum í menntaskóla í
París: Helmingur bekkjarins,
og fremur sá slakari eftir náms-
árangri að dæma, fékk svefn-
fræðslu í ákveðnu efni í sögu.
Lítill hátalari undir kodda nem-
endanna staglaði í eyra þeirra
sömu þriggja mínútna romsuna