Fálkinn - 16.05.1966, Blaðsíða 34

stað, var aöeins tekinn úr um-
ferð með hnefahöggi. Neyðar-
bjalian fór ekki af stað af þeirri
einföldu ástæðu, að leiðslurnar
höfðu verið skornar í sundur.
Ræningjarnir höfðu lyft kreppt-
um hnefum í kveðjuskyni. Það
lá i augum uppi, að þeir hlutu
að hafa meðsekan kommúnista í
bankanum sjálfum. Það var
sömuleiðis augljóst, að hér var
um að ræða enn eitt rán, sem
framkvæmt var í hagnaðarskyni
fyrir flokkssjóð kommúnista.
Eins og gefur að skilja var hinn
hugrakki skrifstofumaður grun-
aður um aðild að ráninu. Myndi
hann hafa þorað að hreyfa við
neyðarbjöllunni, ef hann heíði
ekki vitað fyrirfram, að það var
hættulaust? Auðvitað ekki? Lög-
reglan hafði hann til yfirheyrslu.
Þetta var lýsing hins æsta
dyravarðar á atburðinum.
Barþjónninn staðfesti hana í
aðalatriðum en bar fram flókn-
ari kenningu um tilgang glæpa-
mannanna.
Hvernig stóð á því, að sérhvert
meiriháttar rán átti nú að vera
verk kommúnista? Voru allir
aðrir hættir að stela? Vafalaust
höfðu pólitísk rán átt sér stað
áður fyrr, en þau voru ekki eins
mörg og menn héldu. Og hvers
vegna áttu þorpararnir að hafa
kvatt með krepptum hnefa,
þegar þeir héldu burt? Til þess
að sýna að þeir væru kommún-
istar? Fjarstæða! Öllu heldur
höfðu þeir reynt að láta lita svo
út til þess að gabba iögregluna
með því að leiða athyglina frá
sjálfum sér. Þeir gátu reiknað
með því, að lögreglan myndi
skella skuldinni á kommúnista.
Sjálfur var hann auðvitað ekki
kommúnisti, en ...
Og þannig lét hann dæluna
ganga.
George hlustaði annars hugar.
1 augnablikinu hafði hann meiri
áhuga á þvi, að matarlyst hans
var að vakna aftur og hann gat
hugsað til kvöldverðar án ógeðs.
Florina stendur við mynnið á
djúnum dal, um tólf kilómetra
sunnan við júgóslavnesku landa-
mærin. Hér um bil sextíu kíló-
metra í vestur hinum megin við
fjöllin liggur Albanía. Florina er
stjórnarfarslegur miðdepill sam-
nefnds héraðs og mikil járn-
brautarmiðstöð.
Florina var ennfremur ein
34 FÁLKINN
af upprunalegum heimabyggð-
um IMRO.
Sumarið 1896 áttu sextán
menn fund í Saloniki. Þar lögðu
þeir grundvöll að stjórnmálalegri
hreyfingu, sem síðar átti eftir
að verða mesta ógnarstofnun,
sem Balkanlöndin og öll Evrópa,
ef því er að skipta, hafa komizt
í tæri við. Hún nefndist Inter-
nationai Macedonian Revolution-
ary Organisation — eða IMRO.
Hún krafðist „Makedóníu fyrir
Makedóniumenn", fáni hennar
var rauð hauskúpa og kross-
lagðir ieggir á svörtum grunni,
og einkunnarorð hennar voru
„Frelsi eða dauða“. Hinir vopn-
uðu félagsmenn, sem dvöldust
í fjöllunum, voru kallaðir comi-
tadjis. Röksemdir bræðralagsins
voru hnífurinn, riffillinn og
sprengjan.
Skemmdarstarfsemin, launsát-
ursárásin, mannránin, ofbeldi,
rán með vopnavaldi og morð eru
hluti af menningararfi Florinu.
Og enda þótt nú þurfi innrás og
stríð til þess að fá löghlýðna
borgara héraðsins til að taka upp
aftur þessa gömlu iðju, þá eru
alltaf — jafnvel á friðartímum
— fáeinar djarfar sálir reiðu-
búnar að leita upp í fjöllin og
minna ógæfusama nágranna sína
á, að siðir forfeðranna haldist
enn með fullum blóma.
George og ungfrú Kolin komu
þangað með lestinni frá Saloniki.
Parthenon gistihúsið var
þriggja hæða bygging nærri
miðbiki borgarinnar. Þar var
kaffistofa á neðstu hæðinni og
veitingasalur með beinan aðgang
að utan. Herbergin voru lítil og
hreinlætistæki mjög frumstæð.
Rúmið í herbergi Georges var
úr járni en ramminn um fjaðra-
botninn var úr tré. Að undirlagi
ungfrú Kolin eyddi George
fyrsta hálftímanum í að úða rif-
urnar í trérammanum með DDT.
Að því loknu gekk hann niður
í kaffistofuna og kom ungfrú
Kolin þangað til hans skömmu
síðar.
Þegar hinn smávaxni, veiklu-
legi gistihúseigandi sá ungfrú
Kolin koma inn, yfirgaf hann
vínstúkuna, þar sem hann hafði
verið á tali við liðsforingja einn,
og gekk til þeirra. Hann hneigði
sig og sagði eitthvað á frönsku.
„Spyrjið, hvort hann vilji
drekka glas með okkur,“ sagði
George. Þegar boðið hafði verið
þýtt, hneigði maðurinn sig á ný,
settist og gaf barþjóninum
merki.
Þau fengu hvert sinn oyzo.
Skiptust á hinum venjulegu
kurteisisorðum. Gistihúseigand-
inn baðst afsökunar á því að
hann skyldi ekki skilja ensku og
byrjaði strax að fiska með gætni
upp erindi þeirra til bæjarins.
„Það koma svo fáir ferða-
menn hingað," sagði hann. „Ég
hef svo oft sagt, að það sé synd
og skömm.“
„Hér er sannarlega fagurt
landslag."
„Ef yður gefst timi til þess í
heimsókn yðar hér, þá ættuð
þér að fara i ökuferð. Ég skal
með ánægju útvega yður bíl.“
„Það er mjög vingjarnlégt af
honum. Segið honum, að við höf-
um frétt í Saloniki, að ágæt veiði
sé kringum vötnin hér vestur-
frá.“
„Hefur herrann hugsað sér að
fara á veiðar?"
„Ekki að sinni, því miður. Við
erum hér í viðskiptaerindum. En
okkur var sagt, að mikið væri
af villibráð þarna uppi.“ Litli
maðurinn brosti.
„Það er alls konar villibráð i
nágrenninu. Það eru lika ernir í
fjöllunum," bætti hann við kank-
víslega.
„Ernir, sem sjálfir fara kann-
ski stundum á veiðar?"
„Það hefur herrann án efa
einnig heyrt í Saloniki."
„Ég hef alltaf hugsað mér
þennan landshluta mjög róman-
tiskan."
„Já, örninn er líka rómantisk-
ur fugl,“ sagði maðurinn kíminn
Hann var bersýnilega af þeirri
tegundinni, sem ekki sleppir
hinu minnsta gamni ef hann á
annað borð hefur náð á því taki.
„En hann er einnig ránfugl.”
„Iss já, það er hann svo sann-
arlega. Þegar stríðsher leysist
upp, verða alltaf fáeinir eftir,
sem kjósa heldur að halda áfram
sínu einkastriði við samfélagið.
En hér í Florina þarf herrann
ekkert að óttast. Ernirnir hafast
við uppi í fjöllunum.'1
„Það var leitt. Við höfðum
gert okkur vonir um, að þér
gætuð hjálpað okkur að finna
einn þeirra."
„Finna örn? Verzlar herrann
með fuglafjaðrir?"
En nú var George að verða
þreyttur. „Gott og vel — við
skulum hætta skrípaleiknum.
segið honum, að ég sé lögfræð-
ingur og ef mögulegt sé, óskum
við eftir að ná tali af einhverjum,
sem verið hafi í ELAS flokki
Phengaros 1944. Skýrið fyrir
honum, að þetta komi ekkert
stjórnmálum við, heldur óskum
við aðeins eftir að komast fyrir
um, hvar þýzkur liðþjálfi, sem
drepinn var í námunda við
Vodena, sé grafinn. Segið, að við
höfum umboð fyrir ættingja
mannsins i Ameríku."
Hann fylgdist með andlitssvip
litla mannsins, meðan ungfrú
Kolin þýddi þetta. 1 fyrstu varð
hann mjög undarlegur, eins kon-
ar sambland af áhuga undrun,
hneykslun og ótta. Svo var eins
og tjald væri dregið fyrir og
andlit hans varð sviplaust. Gisti-
húseigandinn lyfti glasi sínu og
tæmdi það.
„Mér þykir fyrir þvi,“ sagði
hann varfærnislega, „en í þessu
máli get ég með engu móti orðið
yður hjálplegur." Hann stóð á
fætur.
„Bíðið augnablik,“ sagði
George. „Ef hann getur ekki
hjálpað mér, þá þekkir hann ef
til vill einhvern, sem getur það.“
Maðurinn hikaði snöggvast og
leit í átt til liðsforingjans, sem
sat við barinn. „Andartak," sagði
hann stuttlega. Hann gekk til
liðsforingjans og talaði við hann
i hálfum hljóðum.
Skömmu síðar sá George að
liðsforinginn gaut til þeirra horn-
auga, en spurði svo gistihús-
eigandann einhverrar spurning-
ar. Litli maðurinn svaraði með
axlaypptingu. Liðsforinginn stóð
upp og gekk til þeirra.
Hann var hár og grannvaxinn,
ungur maður með glóð í augum,
í mjög víðum reiðbuxum og mið-
mjór eins og stúlka. Hann bar
tignarmerki höfuðsmanns. Hann
hneigði sig stimamjúkur fyrir
ungfrú Kolin og brosti alúðiega
við George.
„Afsakið, sir,“ sagði hann á
ensku. „Ég frétti að þér fengj-
uzt við vissar rannsóknir."
„Það stendur heima." Liðsfor-
inginn skellti saman hælunum..
„Streftaris höfuðsmaður. Þér
eruð Ameríkumaður, herra...?“
„Carey... Já, ég er Ameríku-
maður."
„Og frúin?"
„Ungfrú Kolin er frönsk. Hún
er túlkur minn.“
„Þakka yður fyrir. Ég gæti ef
til vill orðið yður að liði, herra
Carey."
„Það er mjög vinsamlegt af
yður, höfuðsmaður. Viljið þér
ekki fá yður sæti?“
„Þökk fyrir." Höfuðsmaðurinn
sneri stólnum við og settist og
studdi olnbogunum á stólbakið.
Það var eitthvað undarlega ó-
skammfeilið í framkomu hans.
Bros hans varð ekki eins alúð-
legt. „Þér hafið komið illa við
taugar gistihúseigandans, herra
Carey."
„Það þykir mér leitt... Ég
bað hann einungis að koma mér
í samband við einhvern, sem ver-
ið hefði í flokki Phengaros árið
1944. Ég tók það greinilega fram,
að það væri ekki stjórnmálalegs
eðlis." Höfuðsmaðurinn andvarp-
aði þunglega.
Framh. á bls. 45.