Fréttablaðið - 13.11.2009, Qupperneq 28

28 13. nóvember 2009 FÖSTUDAGUR
UMRÆÐAN
Drífa Hjartardóttir, Drífa Snæ-
dal, Kolbrún Stefánsdóttir,
Steinunn Valdís Óskarsdóttir
og Þórey A. Matthíasdóttir
skrifa um konur í stjórnmála-
um
Það er á ábyrgð okkar allra að kjörnir fulltrúar endurspegli
þjóðina og fjölbreytileika hennar.
Í marga áratugi hefur verið háð
barátta fyrir jöfnum kynjahlut-
föllum í stjórnmálum sem annars
staðar og hefur takmarkinu ekki
enn verið náð þrátt fyrir að flestir
séu sammála um mikilvægi þess.
Okkur greinir á um leiðir og hvar
ábyrgðin liggur. Stjórnmálaflokk-
arnir hafa allir gert eitthvað til að
leiðrétta kynjamisréttið þó þeir
hafi valið mismunandi aðferðir. Öll
getum við þó verið sammála um að
við viljum jafnrétti, að við verð-
um að hvetja til þess að það náist
og leggja okkar af mörkum. Ein
leið er til dæmis að hvetja konur
til að taka þátt í
stjórnmálum og
komandi sveit-
arstjórnarkosn-
ingum. Frænd-
ur okkar Danir
fóru í átak á
þessu ári til að
hvetja konur til
þátttöku og gáfu
út handbók með
góðum ráðum til
handa konum sem hyggja á þátt-
töku í sveitarstjórnum. Okkur
þykir full ástæða til að miðla þess-
um góðu ráðum áfram til íslenskra
kvenna og hvetja þær um leið til
að hafa áhrif á umhverfi sitt með
þátttöku í komandi kosningum.
1. Láttu vaða – ekki draga úr
kjarkinum með afsökunum eins
og reynsluleysi eða þekkingar-
skorti. Reynslan og þekkingin
kemur með tímanum.
2. Skráðu þig í stjórnmálaflokk
– taktu þátt í grasrótarstarfinu
í flokkunum, þar er tækifærið
til að hafa áhrif á stefnuna og
koma áhuga sínum á framfæri.
3. Láttu í þér heyra – æfðu þig í því
að taka til máls, skrifaðu grein-
ar og taktu þátt í fundum.
4. Lærðu af reynslu annarra –
taktu eftir því hverjir hafa áhrif
og hvernig.
5. Vertu raunsæ – skoðaðu hvernig
má samþætta vinnu, fjölskyldu-
líf og pólitíkina. Ekki ætla þér
að vera fullkomin á öllum svið-
um heldur gerðu þitt besta.
6. Tryggðu þér stuðning fjölskyld-
unnar – þátttaka í stjórnmál-
um krefst tíma og þá er mikil-
vægt að hafa traust bakland og
að skyldum heimilisins sé jafnt
skipt.
7. Styrktu tengslanetið – vertu dug-
leg að sækja fundi og taka þátt
í félagsstarfi hjá hinum ýmsu
þrýstihópum, það veitir reynslu
og styrkir tengsl.
8. Forgangsraðaðu – nýttu kraft-
ana þar sem áhugasvið þitt ligg-
ur og reynsla þín nýtist best. Það
gerir vinnuna skemmtilegri og
árangursríkari.
9. Vertu þú sjálf – stattu við sann-
færingu þína og hafðu umburð-
arlyndi fyrir skoðunum ann-
arra.
10. Mundu að staðan veitir tæki-
færi – með þátttöku í sveitar-
stjórnarmálum getur þú haft
áhrif á nærumhverfið og færð
rödd til að láta í þér heyra í
stjórnmálum og fjölmiðlum.
Nýttu fagþekkinguna innan
kerfisins.
Að auki má bæta því við að
konur innan stjórnmála eru flest-
ar meðvitaðar um mikilvægi þess
að styðja og styrkja hver aðra á
þeim vettvangi sem karlar hafa
verið ráðandi. Nýttu þér reynslu
annarra kvenna hvar í flokki sem
þær standa og leitaðu ráða.
Sjáumst í baráttunni!
Drífa Hjartardóttir, formað-
ur Landssambands sjálfstæð-
iskvenna.
Drífa Snædal, framkvæmdastýra
Vinstrihreyfingarinnar - græns
framboðs.
Kolbrún Stefánsdóttir, varafor-
maður Frjálslynda flokksins.
Steinunn Valdís Óskarsdóttir, for-
maður Kvennahreyfingar Sam-
fylkingarinnar.
Þórey A. Matthíasdóttir, formað-
ur Landssambands framsóknar-
kvenna.
Tíu hollráð fyrir þig sem hyggur á þátttöku í stjórnmálum
DRÍFA
HJARTARDÓTTIR
DRÍFA SNÆDAL KOLBRÚN
STEFÁNSDÓTTIR
STEINUNN VALDÍS
ÓSKARSDÓTTIR
ÞÓREY A.
MATTHÍASDÓTTIR
UMRÆÐAN
Eiríkur G. Guðmundsson
skrifar um norræna skjaladag-
inn
Á morgun verður norræni skjala-dagurinn haldinn á Norður-
löndum. Verða Þjóðskjalasafn
Íslands, Borgarskjalasafn og Hér-
aðsskjalasafn Kópavogs með sér-
staka dagskrá í húsakynnum ÞÍ við
Laugaveg 162 frá kl. 11. Þema dags-
ins verður „konur og kvenfélög“.
Við sama tækifæri tekur mennta-
málaráðherra nýjan manntalsvef
Þjóðskjalasafns Íslands formlega
í notkun.
Árið 2001 hóf Þjóðskjalasafn
vinnu við að tölvuskrá manntöl
sem safnið varðveitir og birta þau
leitarhæf á netinu. Verkið gekk
hægt þar til sérstök fjárveiting
fékkst árið 2007 til þess að gera
tíu manntöl stafræn og aðgengileg
fyrir vefinn á tveimur til þremur
árum. Um stærsta verkefni safns-
ins á sviði miðlunar til þessa er að
ræða. Fyrir almenning og fræði-
menn er þetta bylting í aðgengi að
þessum mikilvægu heimildum.
Frá því að Þjóðskjalasafn setti
stafræna gerð manntalsins 1703 á
vefinn haustið 2001 hefur það verið
eitt helsta forgangsverkefni safns-
ins á sviði rafrænnar miðlunar að
tölvusetja manntöl sem það varð-
veitir og gera þessar lykilheimild-
ir um persónusögu og staðfræði
aðgengilegar á netinu. Rafræn
gerð manntalanna er forsenda allr-
ar alvöru talningar og vinnslu og
skapar fjölmarga nýja möguleika
til rannsókna.
Norðurlandaþjóðirnar eru einna
ríkastar þjóða af manntölum. Í
þeim hópi eru Íslendingar hvað lán-
samastir, en tvö
elstu heildar-
manntöl á Norð-
urlöndum voru
tekin á Íslandi,
1703 og 1762.
Áhugi á ætt-
fræði hér á
landi hefur allt-
af verið mikill
og er augljós-
lega enn. Án
efa hafði tilkoma Íslendingabók-
ar mikil áhrif enda geysilegt hag-
ræði að geta á augabragði leitað
yfir netið að ættmennum sínum
og prófað skyldleika sinn við aðra.
Manntölin gefa þó mun ítarlegri
upplýsingar en Íslendingabók, þar
sem þau eru svipmyndir af heim-
ilum í landinu á hverjum tíma,
flokkaðar eftir sóknum og sýsl-
um og ömtum. Þannig eru mann-
töl, auk þess að sýna fjölskyldur,
lykilheimildir um heimilin, hús-
bændur, börn og hjú, kynskiptingu
og atvinnuskiptingu og fjölmargt
annað sem varpar ljósi á aðstæð-
ur fyrri alda. Þau eru grunnheim-
ildir um héraðssögu og aðstæður í
byggðum landsins áður en þéttbýl-
ismyndun gjörbylti því landslagi.
Þannig má ætla að þeim sem hafa
áhuga á ættfræði finnist áhugavert
að kynnast aðstæðum forfeðranna
í því ljósi sem manntölin varpa á
íslenskt samfélag áður fyrr. Mann-
tölin eru, auk þess að vera skrár
yfir fólk, skrár yfir býli, sóknir og
byggðir í landinu á hverjum tíma.
Aðgengi að þeim á netinu mun gjör-
breyta aðstöðu almennings til ætt-
fræði- og átthagarannsókna. Slóð
manntalsvefjarins er manntal.is.
Höfundur er sviðsstjóri
upplýsingasviðs
Þjóðskjalasafns Íslands.
Bylting í ættfræði- og
átthagarannsóknum UMRÆÐAN
Elín Þuríður Samúelsdóttir skrifar um
sykursýki
Alþjóðadagur sykursjúkra er 14. nóvem-ber. Deginum er ætlað að vekja athygli
fólks á sjúkdómnum sem talinn er vera ein
mesta heilsufarsógn 21. aldarinnar.
Sameinuðu þjóðirnar hafa viðurkennt
þennan dag, á sama hátt og alnæmisdaginn,
og er sykursýki fyrsti sjúkdómurinn sem
ekki er smitandi sem fær þá stöðu. Deginum er ætlað
að vekja athygli á sjúkdómnum og taka Samtök sykur-
sjúkra á Íslandi virkan þátt í honum með því að bjóða
upp á blóðsykursmælingar fyrir almenning þeim að
kostnaðarlausu. Líf með sykursýki er ákveðinn lífs-
stíll sem fólk þarf að temja sér ætli það sér að lifa
sem eðlilegustu lífi. Talið er að mjög margir sykur-
sjúkir einstaklingar á Íslandi hafi ekki verið greindir.
12. mars 1991 greindist ég með sykursýki tegund
1, mánuði fyrir fermingu. Á þessum tíma hafði ég
grennst töluvert sem mér fannst nú ekki leiðinlegt en
vissi ekki að það var eitt af einkennum ómeðhöndl-
aðrar sykursýki. Ég var stöðugt þyrst og þurfti mjög
oft að fara á salernið. Ég man að kennslustundirnar
í grunnskóla voru 40 mínútur og síðustu 10 mínútur
tímans voru kvöl og pína fyrir mig þar sem ég taldi
mjög grunsamlegt að biðja um að fara á salerni oft
í kennslustund. Það var ekki fyrr en ég fór að ræða
málið við mömmu og segja henni frá því óheyrilega
magni af vökva sem ég hafði drukkið að hún átt-
aði sig á hvað var í gangi. Hún fór strax með mig til
læknis og tjáði honum að ég væri með sykursýki. Það
reyndist rétt og síðan hef ég notað insúlínsprautur og
nú insúlíndælu.
Það tók mig töluvert mörg ár að komast úr minni
afneitun og fara að virða sjúkdóminn eins og mér bar.
Ég hef aldrei látið sykursýkina stoppa mig í neinu sem
ég hef viljað gera. Ég hef verið mjög opin með hana og
hef talið mér lífsnauðsynlegt að fræða fólk í kringum
mig á því að ég sé sykursjúk ef eitthvað kemur upp á
en að öðru leyti hugsaði ég lítið um sjúkdóm-
inn. Nú síðustu árin hef ég tekið mig á varð-
andi stjórnun á blóðsykri. Ekki síst er það að
þakka insúlíndælumeðferðinni sem ég er á
í dag. Með tilkomu dælunnar jókst þekking
mín á sykursýkinni. Ég geri mér meðal ann-
ars betur grein fyrir því hversu mikið insúlín
ég nota á mismunandi tímum dagsins. Dælan
gerir mér auðveldara fyrir að halda blóðsykr-
inum innan marka en hún er engin töfralausn
nema ég sé sjálf tilbúin að mæla blóðsykurinn
og velta fyrir mér kolvetnainnihaldi fæðunn-
ar.
Sykursýkin hefur ekki hamlandi áhrif á líf mitt.
Ég hef gengið með eitt barn og ég stunda þau áhuga-
mál sem höfða til mín. Í sumar gekk ég á fjöll og
synti út í Viðey svo eitthvað sé nefnt. En til þess að
ég ætli að lifa eðlilegu lífi, án þess að láta sykursýk-
ina stjórna mér, þarf ég að bera mikla virðingu fyrir
henni og veita henni ákveðinn tíma af lífi mínu dag-
lega. Ég mæli blóðsykurinn allt að sex sinnum á dag,
einfaldlega til að vita hvernig staðan er hverju sinni.
Suma daga gef ég mér oft insúlín og aðra ekki. Það
þýðir ekki að ég sé slæm af sykursýkinni heldur það
að ég er að lifa eðlilegu lífi sem felur í sér að borða og
hreyfa sig mismikið milli daga.
Samtök sykursjúkra á íslandi hafa starfað frá árinu
1971 og er hlutverk þeirra meðal annars að veita
fræðslu um sykursýki og bæta félagslega aðstöðu syk-
ursjúkra. Samtökin standa fyrir nokkrum fræðslu-
fundum á ári og gönguferðir eru fastur liður í starfinu
svo eitthvað sé nefnt.
Á morgun verður alþjóðadagur sykursjúkra og af
því tilefni standa samtökin fyrir blóðsykursmæling-
um í Smáralind frá 12.00-16.00. Öllum er velkomið að
láta mæla sig. Sjúkdómurinn getur verið til staðar í
fólki í töluvert langan tíma áður en fólk áttar sig á ein-
kennum en það er mjög mikilvægt fyrir heilsu fólks
að greina sjúkdóminn sem fyrst.
Höfundur er sykursjúkur og meðlimur í stjórn
Samtaka sykursjúkra.
Líf með sykursýki
UMRÆÐAN
Eygló Rúnarsdóttir skrifar um
unglingastarf
Vöffluilmur og glaðværar raddir mættu gestum félagsmiðstöðv-
arinnar Frosta við Frostaskjól mið-
vikudaginn 4. nóvember síðastliðinn.
Þá var Félagsmiðstöðvadagurinn í
Reykjavík 2009 og unglingar buðu
systkini, foreldra, afa, ömmur og
aðra áhugasama velkomna í félags-
miðstöðina sína þetta kvöld. Svip-
að var uppi á teningnum í flestum
þeim 23 félagsmiðstöðvum í Reykja-
vík þar sem unglingar og starfsfólk
tóku höndum saman þetta kvöld. Víða
notuðu unglingarnir tækifærið og
stóðu fyrir fjáröflun vegna ýmissa
verkefna og seldu veitingar og vörur.
Sums staðar skoruðu unglingar á for-
eldra sína og aðra gesti í spurninga-
keppni, tölvuleiki, borðtennis, billi-
ard og fótboltaspil. Annars staðar
voru leiksýningar, myndasýningar,
tónlistarflutningur og aðrar uppák-
omur. Eitt var þó sammerkt með
félagsmiðstöðvunum þetta kvöld.
Þar skemmtu sér allir hið besta.
Félagsmið-
stöðvar í Reykja-
vík eiga sér ára-
tuga sögu þótt
starfsemin hafi
breyst í takt við
tíðarandann frá
því Fellahell-
ir hóf starfsemi
sína í Breiðholti
9. nóvember
1974. Viðfangs-
efnin hafa alla jafna tekið mið af
áhuga unglinganna á hverjum tíma,
þörfum þeirra og væntingum til
starfseminnar en blómlegt félags-
starf og stuðningur við menningu
ungs fólks hefur ávallt verið rauður
þráður í starfsemi félagsmiðstöðv-
anna.
Félagsmiðstöðvadagurinn í
Reykjavík var fyrst haldinn í nóvem-
ber 2005. Markmiðið var að kynna
það starf sem þar fór fram fyrir
foreldrum og öðrum áhugasömum.
Hugmyndin kviknaði upphaflega
hjá framsýnum frístundaráðgjafa
og hafði legið í dvala nokkur miss-
eri. Tilefnið var m.a. umræða um
félagsmiðstöðvarnar sem vígi ungl-
inganna þar sem margir foreldr-
ar höfðu sjaldan eða aldrei komið,
jafnvel þótt unglingarnir eyddu þar
lunganum af sínum frítíma. Fyrsti
félagsmiðstöðvadagurinn mæltist
vel fyrir og nokkrir foreldrar kíktu
í heimsókn þennan fyrsta félags-
miðstöðvadag. Síðan þá hefur gest-
um fjölgað jafnt og þétt og í ár var
víða troðið út úr dyrum þegar leikar
stóðu sem hæst.
Aðsókn á félagsmiðstöðvadaginn
í ár helst í hendur við aukna aðsókn
unglinga í starf félagsmiðstöðvanna
það sem af er árinu. Starfið blómstr-
ar og unglingarnir láta til sín taka í
starfinu, ýmist sem virkir þátttak-
endur í því sem þar fer fram eða við
skipulag og framkvæmd starfsins,
enda unglingar dugmikið fólk.
Unglingar, frístundaráðgjaf-
ar, foreldrar og aðrir góðir gestir
félagsmiðstöðvadagsins í Reykjavík
2009 – takk fyrir frábæra skemmtun
og ánægjulega samveru og sjáumst á
Félagsmiðstöðvadeginum að ári.
Höfundur er verkefnastjóri ungl-
ingastarfs ÍTR og formaður
Félags fagfólks í frítímaþjónustu.
Innlit í heim unglinga
EIRÍKUR G.
GUÐMUNDSSON
EYGLÓ
RÚNARSDÓTTIR
ELÍN ÞURÍÐUR
SAMÚELSDÓTTIR
Aðeins eitt verð
1.190, - kr/kg
Fiskikóngurinn • Sogavegi 3 • sími 587 7755
Ath! Sama hvað það er.
Allur ferskur fi skur, allir fi skréttir
....allur fi skur í fi skborði.
Tilboðið gildir alla vikuna.