Fréttablaðið - 20.11.2009, Blaðsíða 30

30 20. nóvember 2009 FÖSTUDAGUR
UMRÆÐAN
Sigrún Elsa Smáradóttir skrifar
um skuldir OR
Samkvæmt sex mánaða uppgjöri Orkuveitu Reykjavíkur 2009
skuldar fyrirtækið 227 milljarða
króna. Því er rétt að spyrja hve-
nær urðu þessar skuldir til og hver
ber ábyrgð á þeim? Samkvæmt
ársreikningi fyrir árið 2005 voru
skuldir OR um 40 milljarðar en
það er síðasta heila árið sem R-
listinn stjórnaði fyrirtækinu.
Sjálfstæðismenn og Framsóknar-
menn tóku við stjórn fyrirtækisins
eftir kosningar 2006. Séu skuldir
fyrirtækisins í lok árs 2005 upp-
reiknaðar miðað við verðlag í júlí
2009 samsvara þær 55,1 milljarði.
Þannig hafa skuldir fyrirtækisins
á föstu verðlagi rúmlega fjórfald-
ast á fjórum árum, sjá línurit 1.
Hrun krónunnar hefur vissulega
átt þátt í skuldaaukningunni þó
það skýri alls ekki 412% hækkun
skulda á föstu verðlagi.
Virkjunarhraði
Frá því fyrsta viljayfirlýsingin um
álver í Helguvík var undirrituð
hafa fulltrúar Samfylkingar í
stjórn OR haft
áhyggjur af
virkjunarhrað-
anum og áhrif-
um skuldsetn-
ingar á fjárhag
OR. Fyrsta vilja-
yfirlýsingin var
samþykkt árið
2006 í stjórn-
arformannstíð
Alfreðs Þor-
steinssonar, ég hafði þá strax
verulegar efasemdir um áhrif
framkvæmdanna á fjárhag OR
og greiddi því ekki atkvæði með
viljayfirlýsingunni, sem studd var
af fulltrúum Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks. Í bókun minni
við atkvæðagreiðsluna segir m.a.
„óskað er eftir að upplýsingum um
áhrif hugsanlegra virkjanafram-
kvæmda á efnahag OR, sérstak-
lega eiginfjárhlutfall fyrirtæk-
isins til lengri tíma og á meðan
á framkvæmdum stendur. Þessi
áhrif verði skoðuð í samhengi við
önnur fjárfestingaáform fyrirtæk-
isins svo sem lagningu ljósleiðara.
Hvar liggja þolmörk fyrirtækisins
í fjárfestingu?“ Þó lítið hafi verið
gefið fyrir þessi varnaðarorð á
sínum tíma og fullyrt að afstaðan
byggðist á misskilningi sjá menn í
dag að betra hefði verið að staldra
við. En eins og línurit 2 sýnir
hefur eiginfjárhlutfall fallið úr
54,9% í árslok 2005 í 14,1% um
mitt ár 2009, þrátt fyrir verulegt
endurmat eigna.
Ábyrgðir borgarinnar
Á kjörtímabilinu hafa fulltrú-
ar Samfylkingar í stjórn OR
reynt ýmislegt til að forða fyrir-
tækinu frá þeirri stöðu sem það
stendur frammi fyrir í dag. T.d.
lagði Dagur B Eggertsson 1. júní
2007 fram svohljóðandi tillögu í
stjórn OR: „Kannaðir verði kostir
mismunandi leiða við að virkjan-
ir OR vegna samninga um sölu á
orku til stóriðju verði sjálfstæðar
einingar, standi undir öllum kostn-
aði þeim tengdum, verði fjármagn-
aðar með verkefnafjármögnun en
án ábyrgðar eigenda.“ Tillögunni
var frestað og hún er enn í frestun.
Ef tillagan hefði verið samþykkt
og farið í þessa uppskiptingu á
þeim tíma væri staða borgarinn-
ar allt önnur í dag, þá stæði borg-
in ekki í ábyrgðum fyrir 227 millj-
arða skuldum eins og hún gerir í
dag. Þegar tillagan var lögð fram
árið 2007 var hún framkvæman-
leg, en hún er það varla í dag, þar
sem lánveitendur halda dauðahaldi
í allar ábyrgðir enda búið að keyra
lánshæfismat OR í ruslflokk.
Pólitísk afglöp
Þó mikill þungi í virkjunarfram-
kvæmdum og hrun krónunn-
ar eigi stærstan þátt í alvarlegri
skuldastöðu OR bætast við pól-
itískar gloríur núverandi meiri-
hluta. Bara á þessu ári hefur þeim
tekist að glutra fleiri milljörðum
út úr rekstri fyrirtækisins, verk-
tökum voru afhentar 800 milljón-
ir umfram samninga. Orkuveit-
an tapaði minnst 5 milljörðum á
viðskiptum með bréf í HS-Orku
þegar skúffufyrirtækinu Magma
Energy var „seldur“ hluturinn ef
hægt er að tala um að hlutur hafi
verið seldur, þegar 70% eru lánuð
með kúluláni til sjö ára á 1% vöxt-
um. Þessum gjörningi mótmæltum
við harðlega.
Eftir að meirihlutinn gekk að
þessu tilboði lagði ég til í stjórn
OR að kúlulánið, sem er í formi
skuldabréfs, yrði selt til að minnka
þörf fyrirtækisins fyrir frek-
ari skuldsetningu. En nafnverð
skuldabréfsins samsvaraði rúmum
8,4 milljörðum króna við undir-
ritun. Sú tillaga er eins og fleiri
tillögur minnihlutans í frestun.
Hinsvegar samþykkti meirihlut-
inn í borgarstjórn sl. þriðjudag 10
milljarða innlenda lántöku með
4,65% verðtryggðum vöxtum til að
greiða upp yfirdráttarlán og önnur
skammtímalán.
Til að kóróna svo stjórnviskuna
krefur borgarstjórinn í Reykjavík
fyrirtækið, sem berst í bökkum,
um 2 milljarða í arðgreiðslur, sem
er þreföldun miðað við arðgreiðsl-
ur fyrirtækisins á síðasta ári. Það
er ljóst að OR mun ekki mæta því
með öðrum hætti en lántökum sem
síðan munu, eins og önnur afglöp
meirihlutans, skila sér í hækkuðu
orkuverði til almennings. Þeim
óþægindum verður þó án efa
frestað fram yfir sveitarstjórnar-
kosningar eins og öðrum erfiðum
ákvörðunum.
Höfundur er borgarfulltrúi.
Skuldastaða Orkuveitu Reykjavíkur
Heildarskuldir samkvæmt ársreikningi 1999-2009 á verðlagi júlí 2009
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
250
200
150
100
50
0
M
ill
ja
rð
ar
21,8 29,4
38,4 41,0 44,8 46,5
55,1
91,4
119,7
218,7 227,0
SIGRÚN ELSA
SMÁRADÓTTIR
UMRÆÐAN
Bergur Sigurðsson
skrifar um skattamál
Áður en frumvarp um breytingar á skatta-
lögum hefur verið lagt
fram fer stjórnarand-
staðan, undir forystu
Sjálfstæðisflokks, mik-
inn á Alþingi. Í vændum
eru úrbætur á skattkerfinu þar
sem í ríkari mæli verður horft til
þess að þeir sem mest hafa á milli
handanna leggi meira af mörkum
og þeim sem minna hafa verði
hlíft sem kostur er.
Aðstæður eftir hrunið eru erf-
iðar og óhjákvæmilegt annað en
að hækka skatta, eins og boðað
var fyrir kosningar, þótt það
verði seint til vinsælda fallið. Með
skattahækkunum verður komist
hjá því að skera inn að beini vel-
ferðarþjónustuna og menntakerf-
ið til þess að ná endum saman.
Þess var að vænta að í röðum
sjálfstæðismanna og Framsóknar
yrðu rekin upp ramakvein enda er
með markvissum hætti verið að
breyta því kerfi sem ríkisstjórnir
áðurnefndra flokka hönnuðu fyrir
vini sína og velunnara sem jafn-
framt fengu ríkiseigur, s.s. banka
og símafyrirtæki á kostakjörum.
Þau viðskipti voru sumpart fjár-
mögnuð með kúlulánum sem sum
hver eru enn ógreidd. Almenn-
ingur hlýtur að spyrja sig hvers
vegna stjórnarandstaðan taki
á málum eins og raun ber vitni.
Talsmönnum þeirra flokka sem
bera höfuðábyrgð á hruninu væri
nær að bíða eftir frumvarpi ríkis-
stjórnarinnar svo hægt sé að ræða
málin af yfirvegun, ábyrgð og
skynsemi í stað upphrópana. Tals-
menn stjórnarandstöðunnar virð-
ast hafa gleymt því sem almenn-
ingur veit; að skattahækkanir
nú eru óhjákvæmileg afleiðing
ýmist aðgerða eða aðgerðarleysis
Sjálfstæðisflokks og meðreiðar-
sveina þeirra í ríkisstjórnum allt
frá 1991.
Í samræmi við stefnu ríkis-
stjórnarflokkanna verður með
breytingum á skattkerfinu stuðlað
að auknum jöfnuði á
meðal þegna þessa lands.
Full þörf er á enda hafa
bæði skýrslur OECD og
rannsóknir og greining-
ar vísindamanna sýnt
að í valdatíð sjálfstæðis-
manna var vaxandi ójöfn-
uður í íslensku samfélagi.
Í rausnarlegum skatta-
lækkunum meints góð-
æris var þannig um búið
að lækkanir kæmu þeim best sem
mest höfðu á milli handanna.
Ýmsar ívilnanir voru veittar, s.s.
lágsköttun á fjármagnstekjum
og arðgreiðslum en persónuaf-
sláttur var aftur á móti frystur.
Nú er stefnt á lagfæringu á skatt-
kerfi sem um margt var óskakerfi
þeirra best settu. Tekjuöflun rík-
isins verður nú líkari því sem
þekkist í norrænum velferðar-
samfélögum.
Það verður fróðlegt að fylgjast
með umræðunni á Alþingi þegar
frumvarpið lítur dagsins ljós.
Munu sjálfstæðismenn áfram
grímulaust verja sérhagsmuni og
misskiptingu? Munu þeir leggjast
í vörn fyrir hagsmuni auðvalds-
ins eða munu þeir sýna skilning á
því að við þessar erfiðu aðstæður
þurfi breiðu bökin að leggja meira
af mörkum? Stjórnarandstöðunni
væri hollt að horfa í eigin barm
og sýna heiðarleika, eins og óskað
var eftir á nýafstöðnum þjóðfundi,
með því að styðja ríkisstjórnina í
þeim óhjákvæmilegu breytingum
sem fram undan eru. Almenning-
ur mun varla meta mikils yfirboð
þeirra flokka sem hafa brugð-
ist þjóð sinni með afdrifaríkum
hætti. VG dró ekki dul á það í
aðdraganda kosninga sl. vor að
hluti af glímunni við fortíðar-
vandann fælist í skattkerfisbreyt-
ingum jafnframt því sem byrðun-
um yrði dreift af sanngirni. Menn
geta í ljósi umræðu síðustu daga
velt því fyrir sér hver orðið hefði
raunin ef auðhyggja Sjálfstæðis-
flokksins væri áfram ráðandi við
ríkisstjórnarborðið.
Höfundur er framkvæmdastjóri
þingflokks Vinstrihreyfingar-
innar - græns framboðs.
Nútímavæðing
skattkerfisins
BERGUR
SIGURÐSSON





  



 








 
   

 
     !
"


 "
#$


 




   

   %&'(
)"





  
 
  $


    "


  

! 

 
  
)"
 

 
 
*
 
  

+


",
"!"
-


  


    
    
   ) 




 

  

 
 %./01..($
  ! 
 



 
 


 

)
!

 

    
   2.." 1../
   $
)#$ ) 






    ") )
 





)"
  
 
 "$

 !  

  


3

  
)


**

  

)"
 




  


  
 



    $  

  
 
 




 

 



 
"
  1241( #
  

   



"*

  
"
  
 
 

 


15 # %5..
6
   
  $ 
 

  $

 
 

!7 
!%.8,
"!

 1 1..&!
 %5..!"

9

0   1..&:;  
 


   
 

 


 
 

  !
 


)"    ))
 



 





 
  
 
 
 

  < 


  

!
 
" "





 %5 1..&!  %5..!






   
  
 =
 
     


 

  # 
>>>
 
 0    1..&! &..! 

 1. #1..&