Vikan - 21.04.1960, Page 34

Heldurðu að þú fáir þér ekki
eina loftkælda næst?
Umboðsmenn:
H.F. HAMAR
henni sem hann þættist hafa sagt helzt til mikið,
og varð þetta samtal fyrst til þess að vekja með
henni grun á honum. Veitti liún honum sem
nánasta athygli á eftir; varð hann þess var og
tók það ráð að gerast henni svo fylgispakur, að
hann vék eigi frá henni, svo að hún mætti sem
bezt sjá alla hegðun hans, og hugði það mundu
eyða grun hennar. En lienni þótti fylgisemi
lians óvenjuleg og óviðkunnanleg, hélt að or-
sökin væri sú að hann vissi sig sekan og sæti
jafnvel um lif hennar. Sá kvittur kom og upp,
að vettlingur, sem orðið liafði eftir af ráns-
mönnum i Kambi, og látinn var liggja þar á
glámbekk ef einhver kannaðist við hann, hefði
horfið þá um veturinn, er Jón Kolbeinsson kom
þangað. Frétti Þuríður þetta, og sveigði eftir
það oft að Jóni, en hann fylgdi henni því fast-
ar, þegar verið var í landi, og þóttist hún nú
sifellt vissari um að hann væri sekur og sæti
um lif hennar.
'Hinn 22. marz hófust aftur réttarhöld í mál-
inu, og var þeim haldið áfram næstu daga. Kom
þar ýmislegt fram, er varð til þess að böndin
hárust nokkuð að Jóni Kolbeinssyni. Þegar rétti
var slitið hinn 24., kom Þuriður formaður að
máli við sýslumann, skoraði á hann að taka
Jón Kolbeinsson fastan, en ábyrgjast líf sitt
ella. Sýslumaður var enn í vafa og spurði hana
hvort hún þyrði að ábyrgjast að Jón væri sekur
og kvaðst hún þora það.
„En ef ekkert sannast á hann,“ sagði sýslu-
maður, „þá getur þessi ábyrgð orðið þér þung.“
„Jón má ganga laus fyrir mér,“ svaraði Þuríð-
ur, en hætti því við, að það mundi skylda yfir-
valda að vernda líf saklausra fyrir illvirkjum,
og gæti varla talizt þung ábyrgð að fara þess
á leit, að þau gerðu skyldu sína.
„Viltu þá bera það fyrir rétti, að Jón sitji
um líf þitt?“ spurði sýslumaður.
„Aldrei hefur hann sýnt mér tilræði,“ sagði
hún, „en vernd yðar kemur hætt við um seinan,
ef hún á að biða eftir því.“
Svo fór, að Jónsson lagðist á sveif með henni
og hvatti til þess að Jón Kolbeinsson yrði tek-
inn. Sýslumaður kvaðst gruna Hafliða bróður
Jóns um aðild að ráninu, en Þuríður kvaðst hafa
hann grunaðan um það eitt, að hann vildi leyna
glæp bróður síns. Var Jón Kolbeinsson tekinn
fyrir áeggjan Þuríðar og hafður í járnum.
Allt fram að þessu höfðu þeir tveir, Jón Geir-
mundsson og Sigurður Gottsvinsson, ekki með-
gengið neitt, þótt miklar sannanir væru og iðu-
lega ættu þeir, sýslumaður og Jónsson, tal við
þá. Heldur varð Hafliði fálátari, eftir að Jón
hróðir hans var tekinn, en lét þó sem minnst
á bera.
Það var skömmu eftir sumarmálin, að Jón
G-eirmundsson dreymdi draum, er gerði hann
svo skelkaðan, að hann játaði sekt sína og til-
greindi þá, sem tekið höfðu þátt í ráninu á
Kambi, — Sigurð Gottsvinsson, Jón Kolbeins-
son og Hafliða, bróður hans. Var Hafliði þá
tekinn, er Þuríður var að koma úr róðri. Bað
sýslumaður liann að fara úr skinnklæðunum og
koma með sér, því að lengi var svo talið, að
sjómaður væri friðhelgur í skinnklæðunum, og
það eins þótt hann hefði unnið óbótaverk.
Tregðaðist Hafliði fyrst við, en sá brátt að það
dugði ekki og fór úr skinnklæðunum, en þá
gekk Þuríður formaður fram, og krafðist þess,
þar eð hann væri háseti sinn, að hann fengi að
nærast áður en þeir hefðu hann á brott með
sér. Var honum þá borin mjólk, en gerði henni
litil skil.
Þar með er þætti Þuriðar formanns í eftir-
málum Kambsránsins lokið, en lengi lifði hún
eftir þetta, dró margan fisk úr sjó og stjórnaði
fari sínu af fyrirhyggju og gætni, en sótti djarft.
Margt átti hún og eftir að reyna, enda gekk
oft yfir með hryðjum á ævi hennar. Þrátt fyrir
allan dugnaðinn og aflasældina, festist fé lítt
við hendur henni; var hún þó oftast bjargálna,
aldrei rik en stundum snauð. Bjó hún víða um
ævina, á Stokkseyri og Eyrarbakka og þar í
nágrenninu, fluttist um hríð til Hafnarfjarðar,
þá mjög tekin að reskjast, en liélt austur aftur
og andaðist í Einarshöfn árið 1863, áttatíu og
sex ára gömul. Hélt hún óskertri sjón og heyrn
að heita mátti til dauðadags.
En nafn hennar geymist í sögunni, og ekki
aðeins fyrir dugnað hennar, sjómennsku, fljót-
hug og ráðsnilld, heldur og fyrir sérkennilegar
gáfur, sem meðal annars komu fram í snjöllum
tilsvörum — en þó fyrst og fremst óvenju næmri
athygli og mannþekkingu. Hendingin, eða hvað
sem það verður helzt kallað, réð því, að heim-
ildir um þessar gáfur hennar geymast og í sög-
unni, á sérkennilegri hátt en títt er — í frá-
sögninni af afrekum hennar, sem fyrsta lög-
regluspæjara, er um getur á íslandi. Og skórinn
og meitilfarið á steðjanum hera því vitni, að
hæfileikanna vegna mundi hún liæglega hafa
getað unnið ekki minni afrek í raunveruleik-
anum en Sherlock Holmes vann síðar í
ímyndun Conan Doyles og báðir hlutu heiins-
frægð fyrir. ★
Þú og barnið þitt
Framhald af bls. 15.
Hins vegar getur þetta valdið nokkrum
misskilningi lijá foreldrum, sem ekki hafa
gert sér grein fyrir þessu þrefalda gildi
unglingaprófseinkunna, heldur ganga út
frá sambærilegum tölum. Þannig mun
málið liafa legið fyrir yður. Sonur yðar á
góðar prófeinkunnir sinar að öllum lik-
indum því að þakka, að liann liefur lent í
lélegum bekk og hlotið prófverkefni, sem
ætluð voru tornæmari liluta árgangsins.
Einkunnir frá slikum prófum eru skráðar
á lágu gengi í landsprófsdeildinni.
HREINAR PRÓFEINKUNNIR.
Skyldunáminu lýkur með unglingaprófi
og um það fá nemendur skírteini, sem
opnar þeim margar leiðir til náms, bóklegs
eða verklegs, -— eða lokar slikum leiðum.
Það veltur því á miklu fyrir uppvaxandi
kynslóð, að réttilega sé dæmt og falslaust
vottað um námsárangur og væntanlega
námsgetu hvers unglings. Linkind um efni
fram við einn bitnar á öðrum. Úr því að
prófeinkunn er gefin í nákvæmum tölum,
þarf liún að vera dregin af sambæri-
legum forsendum. Prófskírteinið þarf að
segja ótvirætt til um það, hvers lconar
prófi unglingurinn lauk og með livaða ár-
angri. Þrcnns konar unglingapróf, sem hér
hefir verið talað um, mætti t. d. auðkenna
með A, B, C. Þá væri gildi einkunnanna
nokkurn veginn ótvirætt.
Núverandi tilhögun er vafalaust sprottin
af linkind við getulitla nemendur. Hún
gerir þeim unnt að ná góðum og jafnvel
háum einkunnum, þó að námsárangurino
sé í raun afar lítill. Hún miðar að því að
villa sýn, láta getu nemandans sýnast
meiri en hún er. En ruglar hún ekki fleiri
en til var ætlazt? Ruglar hún ekki fyrst
og fremst foreldra unglingsins og ungl-
inginn sjálfan? Unglingnum er ætlað að
vera raunsær og réttsýnn í sjálfsmati sínu
og kröfuharður við sjálfan sig. Þá vitund
hans má skólinn ekki slæva með handa-
hófskenndri einkunnagjöf.
Próf og einkunnagjöf eru mikið vanda-
verk. Til þeirra þarf að efna þannig, að
þau verði unglingnum hvöt til átaks og
trúmennsku í námi. Unglingurinn þarf að
finna, að í einkunninni felist sanngjarn
og réttlátur dómur um nám hans. Aðeins
þannig verður hún honum vísbending,
hversu hann skuli meta sjálfan sig. ★
34
VI K A N