Veðrið - 01.09.1971, Blaðsíða 18

Má tiJ marks um það bæði hafa reynslu Norðmanna af lagningu háspennulína
um hálendi og þá mikilsverðu staðreynd, að ekki hefur orðið vart við umtals-
verða ísingu á veðurstöðinni á Hveravöllum á Kili þau 6/2 ár, sem Jiún Jiefur
verið starfrækt allt árið, og aldrei hefur þar orðið tjón á loftnetum. Stendur
stöðin þó á melkolli í um 640 metra liæð yfir sjó.
Vafalaust liefur á liðnum árum safnazt talsverð reynsla af ísingarsköðum
á íslenzkum rafmagns- og símalínum, og ætti með könnun á staðliáttum og veð-
urskilyrðum, að mega draga nokkurn Jærdóm af, en til þess væri nauðsynleg
samvinna veðurfræðinga og tæknimanna, sem og nokkurt fjármagn til rann-
sókna. í þessu sambandi er rétt að geta þess, að ltðvarð Árnason, verkfræðing-
ur, flutti snemma árs 1952 erindi um ísingu á línum á fundi Rafmagnsdeilclar
Verkfræðingafélags íslands, og Jónas Jakobsson, veðurfræðingur, flutti siðar á
sama ári erindi á fundi félagsins um ísingu á síma- og Iiáspennulínum frá veð-
urfræðilegu sjónarmiði. Birtist erindi Jónasar í Tímariti Verkfræðingafélags
Islands 1953, en hann studdist m. a. við athuganir l:'.ðvarðs á hættulegum is-
ingarstöðum.
Vænlegast lil skjóts og góðs árangurs í sambandi við val á línuleið yfir liá-
lendið er þó tvímælalaust að styðjast við rannsóknir og athuganir annarra þjóða,
sem við mikið ísingarvandamál eiga að stríða og hafa víðtæka reynslu í lagnirigu
háspennulína um hálendi. Hef ég hér einkum í huga frændur okkar Norðmenn,
en um rannsóknir þeirra og athyglisverða reynslu lieyrði ég norskan veðurfræð-
ing, Hákon Rastad, flytja merkt erindi á norrænum veðurfræðingafundi i Kaup-
mannahöfn vorið 1963. Hann hefur og sent mér nokkrar greinar, sem liann
hefur ritað um þetta cfni og leylt mér að vitna til og styðjast við í því, sem
liér verður sagt um norskar aðstæður.
Það er eins í Noregi og á íslandi, að alls staðar verður að gera ráð fyrir því, að
nokkur ísing geti stöku sinnum myndazt á línum, en munur milli staða er í
sannleika sagt gífurlegur. Sums staðar, eins og t. d. við Nesbyen í Hallingdal,
nægir að gera ráð fyrir, að ísmagn á línum geti numið 2 til 3 kílógrömmum á
hvern lengdarmetra. Annars staðar hefur hins vegar verið mælt og vegið tuttugu-
falt og jafnvel allt að hundraðfalt rneira ísmagn. Á fjallinu Syningen skammt
vestan við Nesbyen hefur ísing á línu t. d. mælzt 60 kg. á lengdarmetra í 1050
metra hæð yfir sjó. Miklu meira getur |)ó ísmagnið orðið, og fylgja til sanninda-
merkis unt j)að tvær athyglisverðar myndir Jressari grein. Á mynd I, sem tekin er
af háspennulínu í 1250 metra hæð á fjallinu Lönehorgi í Voss í Vestur-Noregi
má sjá allt að 300 kg ísþunga á lengdarmetra. Mynd 2 var tekin lítið eitt neðar
við sömu línu, og reyndist ísmagnið þar um 200 kg. á metra. Lýsa myndirnar
betur en mörg orð, hve feikna mikið ísingarálagið getur orðið í fjalllendi, en
hafa ber í huga, að samfara ísingunni getur geisað hvassviðri eða stormur. Vincl-
áttin skiptir ])á að sjálfsögðu miklu máli, J)ví að ísing og vindálag verður miklu
meira á línum, sem liggja Jrvert á vindstefnuna, en Jjeim sem liggja langs eftir
henni.
Áður en lengra er haldið, er rétt að gera grein fyrir, að ísingu á línum má
skipta í tvo meginflokka eftir myndunarmáta, slydduísingu og J)oku- eða skýja-
54 ---- VEÐRIÐ