Vikan - 24.08.1961, Síða 25

andardrátt svefnsins. Hann stóð upp og gekk
út a'ð glugganum til þess að gá til veðurs. Morg-
unsvalinn lék við björlcina fyrir utan rúðuna,
greinarnar svignuðu, og blöðin snerust við fyrir
vindinum. Fyrir framan hann lá dalurinn, en
niðri við ána verksmiðjan með svartar reyk-
súlur, er stigu til himins. En þegar hann stóð
þarna og horfði út, minntist hann allt í einu
þess, sem hann hafði dreymt. Þá rétti hann
úr sér og hló, hló kátur og glaður.
En stundum, þegar hann var að hugsa sér
þetta, lenti hann í óvissu og vandræðum: Björk-
in var nú víst búin að fella laufið, hann hafði
legið svo lengi. — Og á næsta augnabliki rann
upp fyrir honum sú miskunnarlausa og ískalda
staðreynd, að hann fengi aldrei, aldrei framar
að sjá heiminn ... Morgunn og kvöld, sumar
og vetur mundu líða fram hjá honum, en hann
átti að sitja fyrir utan — í myrkrinu.
Á slíkum augnablikum var honum það full-
komlega ljóst, að hann vildi ekki lifa. Hann
skynjaði það sein örugga vissu, sem ískalda
ákvörðun, er tekin hefði verið af cinhverju ylra
valdi og beint til hans sem skipun.
Hann lá í stóru spitalastofunni, þar sem allt
lyktaði af karbólsýru og öðrum lyfjum. Hann
skynjaði þýðingu allra hljóðanna umhverfis:
létt fótatak hjúkrunarkvennanna, þyngra fóta-
tak gesta í heimsókn, samtöl í hálfum hljóðum,
ysinn úti á liinum löngu göngum, en inn um
opinn gluggann barst tilbreytingarlaus kliður-
inn frá stórborginni.
Honum fannst það svo kuldalegt og tilgangs-
laust að deyja á slíkum stað — á meðal ókunn-
ugra. Hann þráði að komast heim, — til dalsins
og bæjarins, sem hann elskaði, standa á sinni
eigin jörð, heyra rödd konunnar, heyra klukk-
una slá i horninu og bjarkargreinarnar strjúkast
við rúðuna. Svo var litið sírenu-lystihús niðri
í garðinum. Þangað ætlaði hann að fara og
sitja þar um stund. Hann ætlaði að vera heima
í síðasta sinn.
Allan tímann, sem hann lá á spitalanum, tókst
honum þrátt fyrir allt að halda í örveika von.
En eftir að hann hafði staðið á brautarstéttinni
og huggað hana, var allt gerbreytt. Upp frá
þeirri stundu trúði hann ekki lengur á hið ó-
mögulega. Hann vissi, að hann mundi aldrei
framar sjá hana. Og þegar hann sat í stofunni
og skynjaði heimilið i kringum sig, þá vissi
hann, að hann var ekki að dreyma. Hann átti
aldrei eftir að vakna til þess að hlæja.
Þá fyrst kom !ö'rvæntingin yfir hann, um daga
og nætur. Hann varð að deyja. En þessi hugsun,
sem verið hafði örugg og róleg, á meðan hann
lá á spitalanum, hún hamraði nú og æddi eins
og eyðandi eldur. Og hann lirópaði: Hann vildi
ekki lifa langa ævi sem viðbjóðslegur örkumla-
maður, brenndur og afskræmdur í andliti, eng-
um til gagns og öðrum til byrði, vesalingur,
sem vekti maðaumkun og fyrirlitningu, til
þyngsla og óþæginda öðrum, sem hann elskaði,
— óþolandi, blindur eintrjáningur, sem sat og
fyllti sæti þarna i stofunni.
Hann æpti og óskaði eftir dauðanum. Ivonan
grét og reyndi að hugga hann.
Svo var það dag einn eftir örvæntingarkast,
að hann öðlaðist góða og rólega stund. Storm-
inn í sál hans lægði. Umhverfis hann var líka
friður og ró. Hann lieyrði vingjarnlegt tif
klukkunnar i liorninu. Glugginn var opinn, og
liaustblærinn lék í bjarkarlaufinu. Og hið innra
með honum talaði þessi rödd: Hver var liann
eiginlega, sem svo kvartaði? Með hvaða rétti
gat hann krafizt þess, að óhamingjan sneiddi
hjá garði hans? Sverðið eyðir og vinnur verk sitt.
Mennirnir voru góðir. Þeir voru fullir hlut-
tekningar, velvilja og hlýju. Það var fásinna
að verða reiður yfir meðaumkun þeirra, liún
var áreiðanlega sprottin af einlægum huga.
Hann mátti vera þakklátur fyrir margt. Það var
heppni, að hann liafði ekki selt litlu jörðina
sína, þegar hann byrjaði í verksmiðjunni. Það
Framhald á bls. 34.
r
Séð og heyrt í strætó
„14/11 1931. Félag hefur verið stofnað i
þeim tilgangi að reka reglubundnar ferð-
ir fyrir almenning um Reykjavíkurborg
og nágrenni. Nefnist það Strætisvagnar
Reykjavíkur h.f. Eru strætisvagnaferðir
þegar hafnar á leiðinni milli Lækjartorgs
og Klepps (þá þótti sú leið nauðsynleg-
ust) og ferðir um það bil að hefjast milli
Lækjartorgs og Grímsstaðaholts og Skild-
inganess (sem þú voru útborgir Reykja-
víkur). Næst verða teknar upp ferðir frá
Elliðaám um Lækjartorg og Kaplaskjól.
Auk þess er í ráði að hefja ferðir innan
bæjar, m.a. til þess, að samband náist við
áðurnefndar aðalleiðir sem víðast að úr
bænum. Félagið ætlar að nota átta stórar
bifreiðir til ferðanna, 14 manna og stærri.
Eru ]iað Studebaker-bifreiðar, en yfir-
bygging gerð hér.
Formaður félagsins er Ólafur Þorgrims-
son lögfræðingur, en framkvæmdastjóri
Pétur Þorgrímsson. Bærinn hefur veitt fé-
laginu styrk til rekstursins."
Þannig segir frá í Öldinni okkar fyrir
þrjátíu árum. Höfðu þá nokkrir dugmiklir
menn lileypt af stokkunum félagi, sem
síðar meir átti eftir að verða umfangs-
meira, eins og raun ber vitni um. Og
ósjálfrátt varð mér hugsað til þessarar
klausu, er ég steig inn í einn af nýjustu
strætisviögnum Reykjavíkur. í stað þess að
ganga inn í vagninn að aftan gegnum dyr,
sem farþeginn varð að opna sjálfur, hefur
nú vagnstjórinn tæknina í þjónustu og
opnar allt að þrjár hurðir í einu. Orðið
hef ég sjónarvottur að því, að farþegar
hafa orðið — sökum vaxtarlags — að nota
til inngöngu afturdyr gömlu vagnanna,
þeirra sem oft eru kallaðir „amma gamla“
og eiga nú dvalarstað sinn hjá ungviði
borgarinnar, þ. e. á barnaheimilum, eða
frystihúsin hafa bjargað lífi þeirra og
keypt þá fyrir lítið verð.
Ég er í þungum þönkum um þessa þrjá-
tíu ára sögu strætisvagnanna, þegar vagn-
inn stanzar snögglega með miklum rykk.
Einn samfarþeganna hefur orðið fyrir því
óhappi að lenda í fangi reykvíslcrar hefð-
arfrúar, sem sennilega hefur verið að gera
innkaup. Við þennan árekstur hefur
tveggja kilóa kartöflupoki fallið á gólfið.
Maðurinn verður hinn stimamýksti og
byrjar strax að tína upp gullaugað. Nokkr-
ir miskunnsamir Samverjar sýna hjálp-
semi sína við upptínsluna.
„Mamma, þegar þessi drætó er orðinn
damall, þá verður hann á barnaheimilinu,
þá verður hann lika flottasti drætóinn.
Er það ekki, mamma? Er það ekki?“ „Jú,“
svarar móðirin af mikilli hógværð ungum
syni sínum, sem heldur áfram: „Þá ætla
ég líka alltaf að teyra. Mamma, ég ætla að
verða drætódjóri, þegar ég er orðinn dór,
— og vera í svona fötum eins og þessi
drætómaður þarna.“
Inn i vagninn kemur hár, kraftalega
vaxinn maður, íklæddur bláum vinnuföt-
um. Ilúfan, sem hann ber á höfði, slútir
eilltið fram á ennið, og á höndum sér hef-
ur liann gulleita vinnuvettlinga. Fremst í
vagninum er eitt sæti, sem hann sezt i án
tafar.
Á hæla hans kemur kona með fangið
fullt af pinklum. Maðurinn i bláu fötun-
Er það hann afi þinn, ha?
um lítur í kringum sig, eins og hann vildi segja: „Ég
er nú búinn að kaupa þetta sæti fyrir tvær krónur
og tíu aura (með söluskatti). Ég er ekkert skyldugri
að standa upp en þið,“ -— og situr sem fastast.
Eg heyri, að nokkrir hafa veitt þessari konu eftir-
tekt, þvi að fyrir framan mig heyri ég mann hafa
orð á því, að hann standi nú aldrei upp fyrir fólki,
nema það haldi sér með báðum höndum — og nái
ekki niður á gólfið.
Ungur maður kemur inn í þessu og vindur sér að
öldruðum manni, sem hefur tyllt sér fremst í tveggja
manna sæti. „Er það hann afi þinn, sein situr þarna
fyrir ofan þig?“ segir ungi maðurinn. Það umlar ó-
Framhald á bls. 34.
vikan 25