Vikan - 05.10.1961, Blaðsíða 9

Óeirðir á götu í Leojioldville, Kongó. Múgurinn hleypur á eftir manni og
veit ef til vill ekki hvað hann hefur gert. Þetta eru fæðingarhríðir lýðveldis,
sem fær sjálfstæði án jiess að hafa öðlast stjórnmálaþroska.
Einn af leiðtogumí Afríku, Nkrumah, forsætisráðherra Ghana.
Hann hefur líkt sjálfum sér við Krist, en kunnugir telja hann
öllu líkari Adolf sáluga Hitler.
ljúgir j)ú yfir frumskógasvæði
Afríku og horfir yfir landið
fyrir neðan, verðurðu fyrir
þrenns konar áhrifum.
í fyrsta lagi er þa(S víSáttan,
Jafnframt því, sem langar og leiS-
inlegar klukkustundir líSa. hlýtur
ógnarvíSátta hins afriska land-
flæmis aS festast i vitund þinni
í öSru lagi er þaS tilbreytingar-
leysið. FrumskógasvæSin eru enda-
laus, en ef til vill vikja þau þó
eftir margra kiukkustunda flug fyr-
ir öSru gróSurbelti, sem aSeins er
vaxiS runnum. SíSar taka svo viS
savanna-sléttur. En hér er ekkert
að sjá af jieim sífellda fjölbreyti-
leika, er blasir viS augum, ef flog-
ið er yfir Ameríku Evrópu og
mesttan hluta Asiu.
í þriðja lagi er þaS tómleikinn.
í Ameriku og Evrópu er auSvelt
aS sjá úr lofti, hvernig aðgerSir
mannanna hafa hvarvetna breytt
yfirborði jarðar, og sipns staðar i
MiS-Austurlöndum og annars staðar
i Asíu virðist hún hafa verið ger-
eydd -—- likt og af farsótt. En þú
getur flogið klukkustundum saman
yfir Afrílcu án þess að sjá nokkur
merki um mannlegar verur. Úr
lofti virðist landið vera ósnort-
ið sm i upphafi
Þessi þrenns konar áhrif eru á
rökum reist. Hitabeltissvæði Afríku
eru viðáttumeiri en Bandarikin og
Evrópa til samans, en á hinum
8.500.000 fermilum milli Sahara og
Limpopo-ár búa tæplega 170 millj-
ónir manna. ÁstæSan er einföld:
landið er fátækt. í mestum hluta
Afriku er efsta borS jarðvegsins
þunnt og þrungið sýrum. MiS-
Afrika er — satt að segja — yfir-
leitt ókurteis gagnvart mannlifinu.
Sú staðreynd skýrir margt, — til
dæmis fyrirbrigðið. „wawa“, sem
táknar „Vestur-Afríka sigrar á ný“
(á ensku: West-Africa wins again).
Bretar fundu upp orðtak þetta,
en það fyrirbrigði, sem það túlkar,
—- hina sérstöku snilligáfu Svörtu-
Afriku til að eyðileggja alla, sem
ekki eru Afrikumenn, — er alþjóð-
legt. Sitthvað gengur stundum miS-
ur vel annars staðar i heiminum,
— fólk kemur ekki á stefnumót,
bílar eru keyrðir í rusl, skriffinn-
ar spilla fyrir þér tímanum, leigu-
bílstjórar fara með þig á vitlausan
stað, þvotturinn þinn glatast o. s.
frv. En i Svörtu-Afríku gerast slík
atvik ekki stundum. Þau eru alltaf
að gerast. Þau koma jafnvel fyrir,
þegar kringumstæðurnar virðast já-
kvæðar og hliðhollar, innan um
feikn af glotti og flissi. Við þeim
er ekkert að gera annað en muldra:
„Wawa.“
Hin kátinublandna deyfS og van-
máttur, er gerir það að verkum,
að útlendingar halda áfram að
muldra „wawa“, eru staðreyndir í
afrískri tilveru. Og hverjum manni,
er vill botna eitthvað í hitabeltis-
löndum Afríku, er mikilvægt aS
gera sér ljóst, hvers vegna svo er.
umir Ameriku- og Evrópumenn
þrífast vel i afrisku hitabeltis-
löndum. En flestum líður þar
ekki reglulega vel. Þar er orð-
inn alþjóðlegur siður að barma sér
yfir „Afriku-minninu.“ Ef þú miss-
ir af stefnumóti eða gleymir nafni
vinar þins, er Afríkuminninu kennt
um. Þeir, sem lengi hafa dvalizt
i Afriku, sverja, að Afriku-minniS
sé raunverulega til, að eftir nokkra
dvöl i hita og sagga hitabeltisins
hætti heilinn að starfa á skilmerki-
legan hátt. Hvað sem því líður,
finna flestir útlendingar í Afriku
stöðugt til einhverra óljósra óþæg-
inda. Sjúkir þurfa þeir ekki að
vera, en samt sem áður eru þeir
ekki fullkomlega heilbrigðir.
Raunar eru flestir Afríkumenn
ekki vel friskir heldur, og mjög
margir eru meira að segja alvar-
lega veikir. „Sjúkdómarnir eru hið
eðlilega ástand,“ ritar George
Kimble i liinum ágætu skrifum
sínum um Mið-Afríku. „Þeir hefj-
ast handa við fæðingu mannsins
og halda starfi sínu áfram til dauða
hans. Og sá AfrikumaSur, sem að-
eins þjáist af einni plágu, er mjög
liamingjusamur .. . Það er engan
veginn óvenjulegt, að maður, sem
haldinn er holdsveiki, þjáist einnig
af malaríu, svefnsýki, skjögri eða
ormaveiki."
Sé þetta haft i huga, er naumast
ástæða til að vera hissa á „wawa.“t,
Varla þarf að búast við þvi aðfa
finna þrek eða samkeppnisvilja®
hjá þjóð, sem að mestu er mynduð
af einstaklingum, sem þjást af
fleiri en einum sjúkdómi, sem
veiklar þrótt þeirra. Hitt er furSu-
legra, hve glaðværir og krafta-
miklir flestir Afríkumenn eru. Eins
mundi vera heimskulegt að láta
sér detta i hug,að stjórn, er byggð-
ist á ,,'wawa“-kerfinu, gæti orðið
nein fyrirmynd um öfluga og upp-
lýsandi stjórnarhætti á lýðræðis-
legum og þingræðislegum grund-
velli. Vilji einhver skilja, hvað í
rauninni er að gerast i Afriku, er
fyrsta lexían einkar einföld: Hann
má ekki dæma Afriku með hlið-
sjón af amerískum eða evrópskum
aSstæðum.
Þessi lexia verður enn lærdóms-
rikari, ef fariS er út fyrir borgir,
sem byf"?Sar eru i evrópskum stil,
og litazt um í regnskógunum og
á runnasvæðunum. Ásamt ljós-
myndara frá Post, Ollie Atkins að
nafni,fór ég margar stuttar ferðir
til innhéraða Afríku, i Gineu, Tó-
gólandi, Nígeriu og Katanga-fylki
i Iíongó. Og alls staðar rákumst
við á hið sama; ef farið var nokkr-
ar milur út fyrir borgirnar, tekur
viS sú Afrika, er drottnaði fyrir
heimsóknir Evrópumanna.
Jafnvel í borgunum biður Afríka
þin við gistihúsdyrnar. HiS leiðin-
lega Mainland Hotel í Lagos, höf-
uðborg Nigeriu, er til dæmis full-
komlega brezkt. Á hverjum morgni
eru gestirnir vaktir þar miskunnar-
laust með tebolla, hve mikið sem
þá langar til að sofa lengur. En
rétt fyrir utan dyrnar getur að
lita fingralaus fórnardýr holds-
Framhald á bls. 28.
Svört Afríkuæska haldin mörgum sjúkdómum. Sá, sem þjáist aðeins af einni plágu er mjög hamingjusamur.
Ilil
VIKAN1 9