Vikan - 05.10.1961, Blaðsíða 12

opasker
V
Þórshofn
■Íerðubreíð
■erpir
Ha llorm sstaðýr
•SnæfejK
Kálfa fellsstaíur
ngi
Raufarhöfn
____
, '■* Langanes
Papey
Grunsamlegir
menn
handteknir
Austfjörðum
Djúpivogur
imerkursandur
msmyri
Frá hernámsárunum
eítir Gunnar
M. Magnúss
Almannaskarð
Stokksness
ÚR SKÝRSLU JÓNATANS.
Skömmu eftir styrjaldarlok, árið
1945, birti Jónatan Hallvarðsson, þá
sakadómari í Reykjavík, skýrslu
varðandi níu íslendinga og einn
Þ.jóðverja, sem höfðu tekið að sér
fyrir hönd Þjóðverja að fara frá
Noregi eða Þýzkalandi til íslands
og njósna um hernaðaraðgerðir
Bandamanna.
í þessari skýrslu segir svo I upp-
hafi máls:
„Látnir hafa nú verið lausir úr
gæzluvarðhaldi þe-ir menn, er
afhentir voru hingað af hernað-
aryfirvöldunum, sakaðir mn
starfsemi i þágu Þjóðverja hér
á landi. Frumskýrslur hafa verið
teknar af jieim, en rannsókn í
málum þeirra verður lialdið
áfram, en síðan verða þau send
til dómsmálaráðuneytisins til
fyrirsagnar. Gæzluföngunum var
sleppt úr varðhaldi með því
skilyrði, að þeir dveljist innan
lögsagnarumdæmis Reykjavíkur
meðan á málinu stendur, eða á
öðrum stað, sem dómarinn sam-
þykkir ...“
Menn þessir höfðu þá flestir ver-
ið rúmt ár fangar brezka og banda-
ríska hersins hér á landi.
Frá komu sumra þessara manna
hingað til lands hefur að nokkru
verið sagt i Vikunni árið 1900, en
sá, sem þetta ritar, birti þá grein-
ina: — Esja í sjónpípu kafbátsins.
En landganga þriggja félaga, sem
komu með þýzkum kafbát til Aust-
urlands, hinn 30. apríl 1944, varð
allsöguleg. Út af því varð til sagan:
„Útilegumenn á 20. öld“, en frá því
útilegumannaævintýri verður sagt i
þessari grein.
ÚTILEGUMENN Á 20. ÖLD.
Frá hinum grunsamlegu mönnum
hefur greinabezt verið sagt í rit-
gerð eftir séra Vigfús Ingvar Sig-
urðsson á Desjamýri. Birtist hún
í ritinu Gerpi, í október 1948. En
aðalheimildarmenn séra Ingvars
voru Bakkgerðingarnir: Þórður
Jónsson verzlunarmaður í Sigtúni,
Björn Helgason í Hjallhól, Helgi
Jónsson s. st. og Björgvin Vil-
hjálmsson, Læknishúsi, svo og fjöl-
skylda Péturs Péturssonar í Njarð-
vík.
Verður stuðzt við heimildir séra
Ingvars i frásögn þessari.
Séra Ingvar kveðst hafa verið
staddur á Seyðisfirði hinn 5. maí
1944, og setið þar sýslufund Norður-
Múlasýslu. Hafði fundur staðið síð-
ari hluta dags, en var framlengdur
eftir kvöldmatartíma. Er skammt var
liðið frá því fundur var framlengd-
ur, var barið að dyrum. Var þar
kominn Karl Finnbogason skóla-
stjóri. Hafði hann hraðan á og
mælti:
— Borgarfjörður biður um sýslu-
mann með hraðsamtali fljótt.
„Að símtalinu loknu mátti sjá á
svip sýslumanns og framkomu, að
eitthvað óvenjulegt væri á seyði,“
segir séra Ingvar, en þar sem þetta
mál snerti Borgarfjörð, spurði ég
og fleiri, hvað um væri að vera. En
han gaf lítið út á það, bað menn
aðeins vera rólega og bætti því við
um leið og hann hraðaði sér út úr
fundarsalnum, að ef til vill væri
þetta ekki svo alvarlegt.“
„Þennan sama dag var farið frá
Bakkagerði upp á Unaós með vörur
fyrir Kaupfélag Borgarfjarðar á
tveimur vélbátum og tveimur upp-
skipunarbátum. Er það sem næst
tveggja tíma ferð. Annan vélbátinn
áttu þeir fóstbræður Bjorn Helga-
son og Þórður Jónsson á Hjallhóli
í Bakkagerði og var Björn formað-
ur á honum.
Veður var kyrrt þennan dag og
fremur hlýtt í lofti, og sjór svo
sléttur, að varla lóaði að steini. En
12 VIKAN