Vikan - 14.03.1963, Blaðsíða 10

UÐSVEIT
MYRKURSINS
VOPNAÐUR öllum þessum uppfinningum og tölum hóf Wallis nú að sannfæra hina
háu herra í Whitehall um, að hann gæti látið sprengju sína sundrast hvar sem
hann vildi. Það var örðugt hlutskipti, því stjórnarherrarnir voru sárleiðir orðnir
á skýjaglópum með ímyndaðar uppgötvanir. Megnið af því sem þeir höfðu fram
að færa, reyndist vera helber vitleysa, og sennilega var gert ráð fyrir hinu sama
um hugmynd Walliss. Loks gafst honum tækifæri til að leggja hana fyrir sir
Henry Tizard.
„Það sem mestu skiptir, er að fá fulla vissu um, að þessi furðulegi hlutur, sem þér hafið
fundið upp, verki eins og þér vonizt til,“ mælti Tizard þegar Wallis hafði lokið máli sínu.
,,Á eftir verðum við svo að finna ráð til að leysa hagrænu vandamálin."
,,Því hefi ég einnig hugsað fyrir,“ svaraði Wallis. Hann hafði gengið frá öllum „stíflufræði-
legum“ athugunum sínum af fádæma nákvæmni. „í Radnorskíri er lítill stíflugarður, sem
ekki kemur að minnstu notum lengur. Hví ekki að sprengja hann í loft upp?“
Uppástungan var samþykkt og Tizard gekk frá öllum nauðsynlegum formsatriðum.
Þetta var lítil og lagleg stífla, langt uppi í fjöllum Wales. Var hún fimmtíu metra löng
og mjög sterkbyggð. Félag það er átti hana, hafði látið gera aðra og stærri stíflu, eigi all-
langt þaðan. Wallis áætlaði að gamla stíflan væri einn fimmti hluti af Möhnegarðinum, og
fannst hún afbragðs tilraunalíkan. Hann reiknaði út svo litla hleðslu sem hann þorði af RDX,
læsti hana í loftþéttu hylki og sökkti henni djúpt niður í vatnið fast við stíflumúrinn. Hann
var þurr í kverkunum af eftirvæntingu. Því næst leitaði hann skjóls bak við klett og þrýsti
kveikjuhnappnum í botn. Drynjandi sprenging bergmálaði milli fjallanna. Þrjátíu metra hár
vatnsstópi steig uppí loftið, rokna holskeflur risu á vatninu og stórt skarð brotnaði í stíflu-
vegginn. Ólgandi vatnsflaumur fossaði niður í vatnið fyrir ofan nýju stífluna. Wallis var
eldrauður af æsingu er hann komst að raun um, að fimm metra breitt og fjögurra metra
djúpt skarð hafði sprungið í múrinn.
Tizard varð stórhrifinn, en hann var einungis ráðgefandi vísindamaður. Nú reið á að vekja
áhuga beirra, sem völdin hofðu. Til þess að ná tali af þeim, varð að fara „embættisleiðina",
- krókaleiðir voru fáar færar. Og allir embættismenn voru önnum kafnir við önnur hern-
aðarlega þýðingarmikil störf. Loks fékk Wallis þó leyfi til að framleiða sex tilraunasprengj-
ur af hálfri stærð. Skyldi breyta Wellington-sprengjuflugvél í því skyni að flytja þær á loft.
Eftir nokkrar vikur voru sprengjuhylkin tilbúin. Fyllti Wallis þau af hættulausu efni, er
vó jafnmikið og hugsanleg hleðsla af RDX tundri. Og hinn 4. desember 1942 kl. 15 lagði
Wellingtonvélin af stað frá Weybridge með fyrstu sprengjuna innanborðs, en Mutt Summers
tilraunaflugmann Wickers-verksmiðjanna og mikinn vin Wallisar í flugmannssætinu. Sjálfur
lá Wallis í hnipri frammi í trjónu vélarinnar, reiðubúinn að varpa sprengjunni úti fyrir
Chesil Beach á suðurströnd Englands. Þeir höfðu orðið að fjarlægja sprengjuhlerana, og
þessi furðulega sprengja sem hékk undir opinu gerbreytti útliti flugvélarinnar.
Loftvarnalið flotans kannaðist ekki við þetta einkennilega flygildi, og hóf skothríð á það
til vonar og vara. Voru nú ekki yfirvöldin farin að ganga nokkuð langt í andstöðu sinni við
uppgötvun hans? hugsaði hinn friðsami vísindamaður.
Þegar þeir voru komnir á móts við Chesil Beach steypti Summers vélinni niður að yfir-
borðinu. Wallis þrýsti á leysihnappinn og sprengjan féll. Hún snerti sjóinn og hvarf í ólg-
andi löðri og froðuföldum. Þegar ölduganginn lægði, sá hann að athafnir sprengjunnar voru
að miklu leyti eins og þær áttu að vera. Þó hafði tilraunin varla náð tilætluðum árangri.
Hann var ekki fyllilega ánægður, og þó var ekki hægt að segja að honum hefðu brugðizt
vonir. Einhver smámistök höfðu orðið. Hann komst að raun um, að dæld hafði komið 1
sprengjuhylkið, þegar það skall í sjóinn. Er þeir lentu aftur í Weybridge, skipaði hann að
hafa þau hylki þykkri, sem eftir voru ósmíðuð.
Hinn 12. desember vörpuðu þeir niður sterkari sprengju á sama stað. Sami vatnsstrókur,
„Ég er orðinn hundleiður
á þessum svokölluðu
hugvitsmönnum, sem halda
að þeir geti rekið styrjöld
betur en við hinir allir
til samans,“ rumdi
í hershöfðingjanum og
hann leit kuldalega
til Walliss.
en þegar vatnið kyrrðist að þessu
sinni, rak Wallis upp siguróp.
Sprengjan hegðaði sér óaðfinnanlega.
Þrjá næstu daga þar á eftir, vörpuðu
þeir Summers og Wallis niður
þrem sprengjum til viðbótar. Nú
höfðu þeir kvikmyndatökumann með
í förinni, og af myndum hans fengu
þeir órækar sannanir fyrir því,
að sprengjan var rétt byggð.
Vegna þeirrar kvikmyndar varð því
svo fyrir komið, að Wallis fékk að
koma á fund vísindanefndar þeirrar,
er hafði með höndum að dæma
um ný vopn fyrir birgðamálaráðu-
neytið. Vísindamennirnir
grandskoðuðu myndina og fóru
lofsamlegum orðum um hana.
Hinn annan dag febrúarmánaðar var
hringt til Wallis. Hann mátti hefja
undirbúning að smíði sprengju af
fullri stærð. Ánægja hans dvínaði
þó nokkuð er honum var jafnframt
tilkynnt, að frekara framhald
sprengjugerðarinnar væri undir
því komið, hvort það tefði vinnu
við nýja sprengjuflugvél.
Þetta var í byrjun febrúar, en
heppilegasti tíminn að sprengja þýzku
stíflugarðana var í maí. Árás
er síðar væri gerð, myndi að
vísu valda Þjóðverjum óþægindum,
en ekki jafn gífurlegu tjóni.
Þessu átti aðeins að vera unnt að
ná á réttum tíma, ef vel gengi.
í heila viku mátti heita að Wallis
ynni dag og nótt við að fullgera
uppdrætti sína, og stóðst á endum, að
hann hafði lokið þeim, er hann
fékk skyndilega skipun um að hætta
verkinu. Það átti ekki að smíða
sprengjuna.
Wallis beit á jaxlinn. Daginn eftir
náði hann í Mutt Summers og bað
hann að útvega sér áheyrn hjá
Arthur Harris hershöfðingja,
yfirmanni Bomber Command —
sprengjudeildar lofthersins.
Summers þekkti Harris frá fyrri árum

■^O - VIKAN 11. tbl.