Vikan - 27.06.1963, Blaðsíða 45

þar til sökudólgurinn finnst. Það
er ekki hægt að segja almenningi
alla hluti. Að minnsta kosti ekki
fyrr en ...
Delany bað mig að þegja yfir
því, sem hann sagði mér. Það
loforð held ég auðvitað. Ég veit
hvernig á að þegja yfir hlutunum.
Það er staðreynd. Hef ég kannski
ymprað á því við nokkum mann,
að ég viti um bókina. Ég á við
gömlu bókina í bókasafninu, bók-
ina með uppskriftinni?
Sagði ég uppskriftina? Það er
bezt að ég segi ykkur leyndar-
mál. Það er ekki bara ein upp-
skrift í þessari bók, nei, þær eru
margar. Fjöldi uppskrifta. Það er
t. d. ein á síðu 137, fimmtánda
kafla, ef ykkur leikur hugur á
að vita það. Það er leiðbeining
um, hvernig hægt sé að gera gull
úr sorpi. Mjög einföld aðferð,
sem tekur nokkra klukkutíma.
Og á blaðsíðu 192 er uppskrift
af ilmvatni, sem er mjög auðvelt
að búa til. Setii maður dropa af
því ilmvatni á sig á hverjum
morgni, er ekki til sú kona í
margra kílómetra fjarlægð, sem
getur staðizt mann.
Ég hef hugsað mér að búa til
gullið og svo ilmvatnið.
Ég hef hugsað mér að hafa það
reglulega skemmtilegt.
G. G.
KRYDD.
Framhald af bls. 22.
NEGULL. Heill negull, eða
negulnaglar eru notaðir þegar
skinka er soðin, í alls konar
sultu og pickles, með síld og
í sætsúpur. Mulinn negull er
mjög gott krydd í kökur, búð-
inga, kartöflusúpu, borschsúpu
og í austurlenzka rétti er hann
líka notaður með kjöti.
ALLRAHANDA. Ómulið er
það soðið með kjöti eða fiski og
haft með kryddsíld, en mulið er
það ágætt í bakstur, rúllupylsur
og við suðu á ávöxtum. Bragðið
minnir á blöndu af kanil, múskati
og negul.
KARDIMOMMUR eru notaðar
í kökur, stráð á appelsínusneið-
ar, í gelé og fleira.
KANILL er algengastur mul-
inn og hefur verið notaður mest
hér saman við sykur út á grauta.
Hann er sérstaklega góður með
öllu úr eplum og í fjölda af kök-
um. Kanilstengur eru notaðar til
þess að sjóða með mat, svo sem
sætum súpum og sultu.
BRÚNKÖKUKRYDD er eins
og nafnið bendir til, ætlað í
dökkar kryddkökur.
PIPAR er til bæði svartur og
hvítur, og hvort tveggja notað
jöfnum höndum. Það eru til heil
piparkorn og langur heill pipar,
en heill er hann notaður við suðu
á kjöti og fiski, og líka þykir
pipar mesta sælgæti nýmalaður
út á mat. f sýnishornunum frá
Efnagerð Reykjavíkur fylgdi
piparkvörn til að mala heilan
pipar.
CAYENNEPIPAR er mjög vin-
sæll í ýmsa kjötrétti og með fiski,
eggjum og ostaréttum.
CHILIPIPAR er notaður heill
í alls konar pickles, en mulinn
í kjöt- og fiskrétti. Hann þykir
ómissandi í alla mexikanska og
ýmsa suður-ameríska rétti.
PAPRIKA er sérlega auðug af
C-bætiefni og er notuð í mjög
marga rétti, t. d. er hún góð með
fiski, í salatsósu og fjöldamargt
annað.
MONOATRIUMGLUTAMAT
eða ÞRIÐJA KRYDDIÐ er ekki
mjög sterkt krydd, en það hefur
þann sérstæða eiginleika að draga
fram bezta bragðið úr matnum
og gefa honum ljúffengan keim.
Það er mjög mikið notað í aust-
urlenzkan mat og er ágætt í
margs konar jafninga, kjötrétti,
sósur og súpur.
HVÍTLAUKSMJÖL má nota í
stað hvítlauks. Það hefur mjög
sterkt og yfirgnæfandi bragð,
eins og reyndar hvítlaukurinn
sjálfur, og er notað í alla þá
rétti, sem hvítlaukur er notaður
í, svo sem kjötrétti, aðallega
lambakjöt og nautakjöt, súpur,
sósur og í salöt.
HVÍTLAUKSSALT er salt með
sterku hvítlauksbragði. Það gef-
ur ótrúlega góðan keim að nota
örlítið af slíku salti, þar sem það
á við, en auðvitað með gát.
LAUKMJÖL og LAUKSALT á
að nota eftir sömu reglum og
hvítlauksmjöl og hvítlaukssalt,
nema þar er um venjulegt lauk-
bragð að ræða og því ekki eins
sterkt. Það er notað þar sem
laukur á að vera.
KÍNVERSK SOYA. Hún á
ekkert skylt við það, sem við
venjulega köllum soyu, sem sagt
sósulit. Kínversk soya er nauð-
synleg í flesta kínverska rétti og
ágæt með mörgum kjötréttum,
t. d. hökkuðu steiktu kjöti og
harðsteiktum kjúklingum.
KETJAB-BENTANG er sér-
stök mjög sterk soyutegund, með
laukkenndu bragði.
SAMBAL-OELEK er mjög
bragðsterkt mauk, aðalleea búið
til úr rauðri piparjurt. Ágætt í
ýmsa kjöt- og fiskrétti og í
sósur.
SELLERÍSALT er gott og
frískandi með fiski, soðnum eða
steiktum eggjum, kartöflusalati,
salatsósum, tómötum og í bouill-
on.
DILL er allþekkt krydd hér og
ágætt í pickles, með kryddsíld,
í salöt, fisk- og kjötsósur, krydd-
að edik og eplapie o. fl.
SALVIA er notað í ýmsa sam-
ansoðna rétti úr kjöti og fiski.
LÁRVIÐARLAUF eru notuð í
fiskisúpur og í fisksoð, kryddað
edik, ýmislegt úr tómötum og í
steik.
KÚMEN er gott í sauerkraut,
rauðkál, brauð o. fl.
KORIANDER er ágætt í pyls-
ur, smábrauð, með nýju svína-
kjöti og oft notað til að bragð-
bæta gin.
SAGE er notað í fyllingu í
kjötrétti, t. d. fugla, þar sem
uppistaðan er rasp og hrísgrjón.
TURMERIC í pickles, egg og
kjötrétti. Það er skylt engifer og
oft notað með sinnepi.
MAJORAM er vinsælt krydd
með kinda- og fuglakjöti.
FINKULL er gott í soðinn fisk,
alls konar piedeig, t. d. eplapie,
í sætt pickles og í sælgæti. Það
er ekki ólíkt anís á bragðið.
ANÍS er notaður í margt sætt,
svo sem kökur, sælgæti, sætt
pickles o. fl.
PIPARMYNTULAUF og SPfR-
MYNTULAUF eru sérstaklega
Ijúffeng í sósur, drykki og gelé
úr piparmyntu er mjög gott og
frískandi. í Englandi er varla
borin fram lambasteik öðru vísi
en með piparmyntuhlaupi eða
piparmyntusósu.
SAFFRON er aðallega notað
til þess að gera hrísgrjón gul.
ESTRAGON og TARRAGON
er gott í fiskisósur, salatsósur og
til þess að krydda edik og ýms-
ar niðursuðuvörur.
KARRÝ er notað bæði með
kjöti og fiski og í súpur.
AUSTUR-INDVERSKT
KARRÝ er ólíkt venjulegu karrý
og er notað mikið á alla austur-
lenzka rétti. Það er mjög sterkt
og sérkennilega bragðgott.
Enn er margt óupptalið, en
ekki er rúm fyrir fleira í þetta
sinn. Það er mjög áríðandi, að
kryddílát sé aldrei látið standa
opið og að það sé í sem loftþétt-
ustum umbúðum. Hafi gleymzt að
setja lok á dósina af einhverjum
ástæðum, eða að hún hefur ekki
reynzt eins loftþétt og búast
mátti við, borgar sig að kaupa
nýja dós, því að gamalt og upp-
gufað krydd er lítils virði.
f næsta matarþætti verða
nokkrar uppskriftir af mikið
krydduðum mat. ★
BARNSRÁN ...
Framhald af bls. 7.
það lýtti hana mikið þá.
Þegar Svava var fimm ára
gömul, fluttu þær sitt í hvora
áttina, móðir hennar og gamla
konan, sem hafði gætt hennar.
En hún hafði fengið svo mikla
ást á stúlkunni, að hún mátti vart
af henni sjá, og einu sinni, þegar
hún hafði gætt Svövu litlu um
tíma þegar móðir hennar var
fjarvistum í bænum vegna at-
vinnu sinnar, hélt hún því fram
að hún hefði fengið barnið gefins,
og varð að taka stúlkuna af
henni með valdi.
Svo var það vorið 1911 að móð-
ir Svövu fór á síld, eins og geng-
ur og gerist. Með henni fór dóttir
gömlu konunnar, Einarína að
nafni, en Svövu var komið í fóst-
ur hjá ekkju, sem bjó ofarlega
Kc Þorvaldsson&Co
Grettisgötu 6
Simi 24478-24730
VIKAN 26. tbl. —