Vikan - 11.07.1963, Qupperneq 16

Ný framhaldssaga hefst hér
UTLAGARNIR
EFTIR ROBERT F. MIRVISH
TEIKNING: BALTASAR
Dmitri er aðalpersónan í þessari sögu. Hann er lítill, rússneskur drengur, sem missir alla sína í byrjun
stríðsins og verður eftir það að bjarga sér sem bezt gengur. Hann safnar um sig flokk drengja, og þeir lifa
á því að hirða ýmislegt dót og verzla með það. Yfirvöldin reyna að hafa hendur í hári þeirra, og í þeim
tilgangi kemur kennslukona frá Moskvu, en þá verða mikil þáttaskil í lífi hennar. Sagan er spennandi frá
upphafi til enda og lýsir vel ástandinu í Rússlandi á þessum tíma.
DMITRI var tólf vetra, væri í árum
talið, Augnatillitið, andlitið og
svipurinn, myndugleikinn og
greindarleg íhyglin í framkom-
unni, átti sér hins vegar engan
aldur í árum. Hvílík reynsla má það vera,
sem veldur því að drengur, sem ekki virð-
ist meira en tíu ára að líkamsþroska ger-
ist hverjum fullorðnum manni jafnoki að
vitsþroska, einungis tólf vetra gamall.
Fyrstu alvarlegu atburðirnir í lífi Dmitri
urðu í sambandi við það, er Þjóðverjar fóru
inn yfir rússnesku landamærin, þann 22.
júní, 1941, og heimsstyrjöld hófst þar með
í fyllsta skilningi. Hann var tíu vetra. Fað-
ir hans hafði umsjón með vegalagningu
og var löngum að heiman.
„Þú stundar námið af kappi?“ var alltaf
með því fyrsta, sem hann spurði drenginn,
þegar hann var aftur samvistum við hann.
„Já, pabbi“.
„Gott. Menntunin er eina leiðin til að kom-
ast áfram í lífinu".
Faðir Dmitri þekkti sig vel í skógum úti
og var slyngur veiðimaður. Hann tók dreng-
inn iðulega með sér í veiðiferðir. Á þessu
reiki þeirra um skógana tókust með þeim
náin kynni. Faðirinn varð drengnum sá
klettur, sem hann byggði á alla sína tilveru.
Og þótt hann væri maður orðfár, tókst hon-
um að vekja og glæða hjá drengnum sjálfs-
traust og ábyrgðartilfinningu.
Daginn sem hann hvarf á brott, stóð hann
stundarkorn upp við arininn í stofunni og
ræddi við Dmitri. „Þú veizt hvert ég er að
halda?“ sagði hann.
„Þú ætlar að gerast skæruliði", sagði
drengurinn.
„Já. Ég er manna kunnugastur í þessu
héraði. Ég þekki mig í skógunurn Nú eru
alvarlegir tímar framundan, Dmitri. Þú
færð smjörþefinn af styrjöldinni áður en
langt um líður, því að Murmansk er hern-
aðarlega mikilvæg borg, einkum fyrir höfn-
ina. Vertu móður þinni stoð og reyndu að
hræðast hvergi“.
„Já, pabbi minn“.
Þrátt fyrir samheldnina og innileikann,
var þessi fámenna fjölskylda lítt fyrir það
gefin að flíka tilfinningum sínum. Faðir
inn vafði Dmitri örmum og þrýsti honum
að sér, þegar hann kvaddi hann. Hann
kyssti líka móður hans, en það hafði hann
aldrei áður gert að drengnum ásjáandi.
Fimm mánuðum seinna fréttu þau mæðg-
inin, að faðir Dmitri hafði verið tekinn
höndum af nazistum einhvers staðar við
Leningrad, og hengdur þar. Eftir að hann
var dauður, hafði lík hans verið hengt upp
á hásinunum og skilið þannig eftir. Nokkrum
dögum síðar missti Dmitri einnig móður
sína í loftárás. Hann var sjálfur mjög skelfd-
ur og miður sín eftir þennan atburð, en
óslasaður.
Daginn eftir reikaði Dmitri um göturnar,
dasaður og viðutan. Hann gat hvergi orðið
sér úti um mat. Um nóttina lét hann fyrir-
berast í hálfhrundu húsi, sem stóð autt og
mannlaust og óupphitað Daginn eftir tókst
honum að fá mat í einu af almenningseld-
húsunum. En almenningseldhúsið var eyði-
lagt í loftárás um nóttina og þá vissi hann
ekki hvar hann átti að leita sér matar. Hann
var enn dasaður, reikaði um í hálfgerðri
leiðslu og allir höfðu um nóg annað að
hugsa, en sinna honum.
Og Dmitri eigraði út fyrir borgina. Kipp-
korn fyrir utan Murmansk fann hann hella
og skúta, sem brimið hafði sorfið inn í
klettana. Á nóttinni gat hann séð loftorr-
usturnar, sem háðar voru yfir borginni, en
úr hinni áttinni barst gnýrinn af bardögun-
um á jörðu niðri að eyrum hans.
Og nú, þegar hann var orðinn einn, tók
hann að hugsa ráð sitt. Skógurinn var
skammt undan, og þar var hann öllum
háttum kunnugur. Hann kveikti eld í einum
hellisskútanum, og fannst þá sem hann væri
tiltölulega öruggur og þyrfti ekki að óttast
styrjaldarhamfarirnar, og hann naut ylsins
frá bálinu. Aðalvandamálið var að afla sér
matar. í nokkra daga reyndi hann að veiða
villibráð í snörur í skóginum. Þá varð hon-
um það á að fara of langt, og fyrr en hann
vissi orðið af, var hann kominn á jaðra
vígvallarins. Hann slapp klakklaust til baka,
en um leið hafði hann dottið ofan á ný úr-
'ræði. Hann gat tekið nesti og skotvopn af
þeim föllnu. Og nú hafði hann byssu og skot-
færi og gat gengið á veiðar.
Dag nokkurn, þegar hann var á hnotskóg
á útjöðrum vígvallarins, sá hann þar annan
dreng á ferli, á að gizka sextán ára. Þeir
nálguðust hvor annan með varúð.
„Hver ert þú?“ spurði eldri drengurinn.
„Og hvaðan ertu kominn?“
„Eg heiti Dmitri Posnanski,“ svaraði Dmitri
eftir nokkurt hik. „Ég er frá Murmansk.“
„Þú ert kominn langt að heiman."
„Ég á hvergi heima. Heimili mitt var eyði-
lagt í loftárás.
„Og hvað um fjölskyldu þína?“
„Móðir mín beið bana í loftárásinni. Og
Þjóðverjar drápu föður minn. Hann var
skæruliði í héruðunum kringum Ladoga.“
Eldri drengurinn kinkaði kolli. „Ég heiti
Grischa,“ sagði hann. „Grischa Kyrillof.
Foreldrar mínir eru líka dánir. Ég hefst við
í húsarústum í borginni."
„Ég bý í helliskúta fyrir utan borgina,“
sagði Dmitri.
„Eigum við að fara til hellis þíns og borða
þar saman og ræðast við?“
„Því ekki það,“ svaraði Dmitri.
„Þá komum við.“ Grischa tók bakpoka
sinn, sem legið hafði á fönninni, Dmitri gekk
á undan og vísaði leiðina. Þegar inn í hellis-
skútann kom, hvolfdi Grischa úr bakpoka
sínum á gólfið. Þungri marghleypu, þýzkum
og finnskum heiðurspeningum, hnöppum og
merkjum af einkennisbúningum.
„Til hvers ertu að hirða þetta drasl?“
„Ég verzla með það,“ sagði Grischa.
„Verzlaðu með það?“
„Já. Sel farmönnunum það. Fyrir mat,
sígarettur og annað þessháttar. Matnum held
ég handa sjálfum mér, en sel Rússunum
sígaretturnar fyrir mat.“
„Maður getur orðið sér úti um nóga bráð
í skóginum, eða tekið nestið af þeim föllnu,
án þess að eiga í slíku mangi.“
„Ég verð að halda mig í borginni vegna
hans litla bróður míns. Það er ekki nokkur
leið að fá hann til að yfirgefa rústirnar af
húsinu okkar, svo að ég má ekki lengi tefja.
Ég veit ekki hvað um hann yrði, ef eitthvað
kæmi fyrir mig.“
„Ég skil.“
„En ef þú gætir komizt yfir svona hluti
fyrir mig,“ sagði Grischa og sýndi honum
þýzkan járnkross, „þá gæti ég selt þá, og
þú fengir þinn hluta af því, sem ég fengi
fyril’ þá.“ Framhald á næstu síðu.
— VIKAN 28. thl.