Vikan - 25.07.1963, Blaðsíða 7

átján og þrítugs keppa að — þriggja herbergja íbúð í
blokk með tilheyrandi heimilistækjum og húsgögnum, lítill
bíll, kjöt í matinn,þrjá daga í viku og möguleikar á því
að ganga vel til fara. Margir aðrir hlutir koma þarna einnig
við sögu, og verður reynt að gera þeim eitthvað skárri
skil síðar.
Og nú er að hyggja að því, hvort þetta mark er of hátt.
Sumir segja, að það sé mesti óþarfi að búa í eigin íbúð
fyrr en á efri árum, bíll sé lúxus, sem aðrir eigi ekki að
veita sér en hátekjumenn, fiskur sé nógu góður í kjaftinn
á unga fóikinu og því sé nær að fara heldur betur með fötin
sín, svo að þau endist eitthvað.
Þessi rödd á sér fáa formælendur.
Hjón með eitt barn geta látið sér nægja tveggja herbergja
íbúð. En það er ekki nógu gott. Það er af nú, sem áður
var, að heil fiölskylda og hópur vinnufólks kúldraðist í
einni kytru og þótti gott. Það er engin frágangssök að hafa
barnið í hjónaherberginu fyrst framan af, en úr því það
er svona fimm eða sex ára, er betra fyrir alla aðila að
barnið sofi annars staðar. (Fyrir utan þá staðreynd, að ó-
víða ná börn þeim aldri áður en þeim bætist systkin). Þá
er ekki í annað hús að venda en láta það sofa frammi í
stofu, sem er ekki gott heldur, því hvar eiga foreldrarnir
þá að halda sig, eftir að barnið er komið í bólið — eða
eiga þeir að hátta jafn snemma og barnið? Og hvert á þá
að bjóða gestum, sem að garði ber eftir háttatíma barnsins?
Inn í hjónaherbergi?
Setjum nú svo, að hjónin í tveggja herbergja íbúðinni
láti barnið stöðugt sofa í hjónaherberginu. Þá hafa þau
stofuna til þess að taka á móti gestum í og fyrir sig, eftir
að barnið er sofnað. En varla sitja þau auðum höndum allti
kvöldið, og flest heimavinna (aukavinna húsbónda, sauma-
skapur og viðgerðir húsfreyju, smávegis hobby, blaða- og'
bókalestur) gerir það að verkum, að erfitt er að halda,
stofunni svo vel til og þokkalegri, sem stofa á í rauninni
að vera. Þar við bætist, að heimavinnu húsbónda t. d. getur
verið þannig háttað, að hann þurfi að hafa sæmilegt næði,
og það fæst varla, þegar ekki er í nema eitt herbergi að
venda, eftir að barnið er komið í ró. — Vissulega láta mörg
ung hjóri sér nægia tvö herbergi, en nú til dags er lág-
markskrafan þrjú herbergi.
Þriggja herbergja íbúð í blokk kostar nú sex hundruð
þúsund krónur á almennum markaði.
Þá kemur það til álita, hvort það borgar sig að leigja.
Ný þriggja herbergja íbúð í blokk fæst ekki leigð fyrir
minna en 3500 krónur á mánuði eða jafnvel meira. Það
gerir 42 þúsund á ári fyrir utan ljós og hita — að sjálfsögðu
— eða 420 þúsund á tíu árum, miðað við að verðlag hald-
ist óbreytt allan þann tíma, sem áreiðanlega verður ekki.
Segjum nú svo, að húseigandanum þóknaðist að þeim tíma
liðnum að segja fólkinu upp, hefur það fóðrað hann með
þessum peningum í tíu ár og sér þess nú ekki grand í
mat sínum.
<] Hjón fyrsta lífskjaramarks kaupa heimilistæki fyrir um 50 þúsund krónur.
Bíll er eitt stig lífskjaramarks I, og margir velja sér einmitt Volkswagen.
v
Hálfri milljón hefur verið eytt í húsnæði og fólkið er á götunni.
Flestir vilja leggja meira að sér og eiga sjálfir sitt eigið þak. Það
kostar að vísu meira, en að leigja íbúð, ef kostnaðinum er jafnað
niður á mánuði eða ár, en sá kostnaður rennur að verulegu leyti í
eigin vasa og er því til vinnandi. Annað, sem er athugandi: Þegar
komið er vel af stað með húseign, skapar það möguleika fyrir hag-
kvæmari verzlun til þess að ná næsta lífskjaramarki, en baráttan
fyrir því hefst þegar þessu lýkur.
Svo unga fólkið kaupir sér íbúð í blokk. En þar er heldur ber-
angurslegt, naktir veggir og ekkert á gólfunum. Húsgögn skal til.
Hér er ekki verið að bruðla neitt, aðeins hið praktískasta keypt.
Það á að vera þokkalegt og vandað. Eldhúsborð og stólar í krókinn,
borðstofuhúsgögn í borðstofuna, sófasett í stofuna, hjónarúm í svefn-
herbergið og rúm handa barninu, teppi a. m. k. á stofurnar. Þetta
gerir eitthvað í kring um 80 þúsund. Svo þarf nauðsynlegustu heim-
ilistæki; eldavél, ísskáp, hrærivél, ryksugu, þvottavél, saumavél
(því húsfreyjan er myndarleg og saumar sjálf á sig og barnið), og
úr því verið er á annað borð að kaupa öll þessi tæki: Hárþurrku,
svo húsfreyjan geti lagað á sér hárið án þess að það taki allt of
langan tíma. Þetta leggur sig á um það bil 50 þúsund.
Þá eru komin 730 þúsund.
Næsta skrefið er bíll. Það er ekki eins mikill lúxus og margir
vilja vera láta. Bíllinn er eina farartækið á landi hér á þessari eyju,
og fargjöld með almenningsvögnum eru til þess að gera há, sem er
ekki nema eðlilegt, vegna hins gífurlega útgerðarkostnaðar á stór-
um og þungum bílum hér á okkar „vegum“. Þess vegna þarf ekki
að ferðast mikið til þess að reksturskostnaður á sparneytnum einka-
bíl verði minni en sem nemur sambærilegum fargjöldum með öðr-
um aðferðum. Það þarf ekki mikið að ferðast með strætisvögnum
til dæmis, svo að fargjöldin fyrir tvo fari upp í eða yfir 500 krónur
á mánuði. Þar við bætist, að sá sem ekki á bíl getur ekki skroppið
með konu sína og barn út fyrir bæinn á góðviðrishelgum öðru vísi
en vera þá bundinn af áætlunarbílum og borga þau fargjöld, sem
þar til heyra. Far fyrir einn til Þingvalla kostar nú til dæmis
40 krónur. Vilji hjónin skreppa þangað með barnið á sunnudegi,
verða þau að borga 160 krónur fyrir það. Þá eru fargjöldin komin
upp í samtals 660 krónur á mánuði, og fróðir menn segja mér, að
reksturskostnaður á t. d. Volkswagen, sem er mikill tízkubíll hjá þess-
um hópi fólks, sé 600 til 1000 krónur á mánuði, og er þá iðgjald af
kaskótryggingu meðreiknað. Þá sést, að það .er í sjálfu sér ekki
mikill sparnaður að því að eiga ekki bíl, fyrir utan það, hve miklu
frjálsari hendur það fólk hefur, sem á bíl. En til þess þarf að sjálf-
sögðu að eignast bílinn, og hann er einmitt meðreiknaður í því,
sem til þarf til þess að ná lífskjaramarkinu fyrir ung hjón með
eitt barn. Og slíkur bíll kostar um það bil 130 þúsund.
Nú er reikningurinn alls kominn upp í 860 þúsund.
Það sér á, að ég er ekki húsfreyja. Annars hefði ég aldrei gleymt
þeim veigamikla þætti, sem er pottar, pönnur, diskar og þess háttar.
Sá kafli hefði að réttu lagi átt að koma hér að framan. Jafnvel á
undan bílnum, er mér sagt. En ég vona, að það komi ekki að sök.
Það þarf sem sagt sitt hvað af svoleiðis dóti, til þess að teljast mað-
ur með mönnum. Þessi þriggja manna fjölskylda, sem ég hef verið
að tala um, þarf að minnsta kosti fjóra eða fimm mismunandi stóra
VIKAN 30. tbl. — 7