Vikan - 15.08.1963, Blaðsíða 46

eru skírð erlendum -og ósmekk-
legum nöfnum. Út af fyrir sig
er ekki rétt að amast við nöfn-
um af erlendum uppruna, t. d.
biblíunöfnunum sumum, en gera
verður það ófrávíkjanlega skil-
yrði, að nöfn þessi samþýðist
islenzka tungu og beygingar-
fræði hennar-
Það er ekki fullnægjandi, að
nöfnin séu íslenzk. Þau eiga að
vera rétt að lögum íslenzkrar
tungu. Að skíra börn kenningar-
nöfnum er tvímælalaust brot á
lögunum. Ennfremur er vafa-
samt, þegar verið er að gefa
stúlkum karlmannsnöfn með
endingunni -a, t. d. Sigurjóna,
Karla, og á sama hátt að skíra
drengi kvenmannsnöfnum. Einn-
ig er það andstætt lögum ís-
lenzkrar tungu að gefa börnum
sem eiginheiti þolfallsmynd af
öðru nafni, t. d. Ásberg, Hall-
berg, Dagmey. Auðvitað eiga
börnin að heita Ásbergur, Hall-
bergur, Dagmær. Þessi slappleiki
á gömlum og góðum íslenzkum
nöfnum er miklu alvarlegra fyr-
irbrigði, heldur en þótt upp sé
tekið ættarnafn, sem samhæfa
má tungunni í meðferð og beyg-
ingum, að ekki sé talað um ætt-
arnöfn að íslenzkum uppruna.
V.
Nafnskyldan, nafnrétturinn og
nafnhelgin eru atriði, sem miklu
máli skipta í persónulegu lífi
hvers einstaklings. Atriði þessi
skipta og miklu máli af hálfu
hins opinbera eða frá sjónarmiði
allsherj arréttarins.
Með tilvísun til þessa mikil-
vægis sætir það undrun, hvernig
löggjafarvaldið og stjómvöldin
hafa í flestum efnum vanrækt
þetta réttaratriði.
Sök löggjafans er sú að láta
þjóðina búa við að þessu leyti
lélega og ófullkomna löggjöf,
sem virðist hafa verið þvinguð
gegnum deildir Alþingis af
kappsfullum andstæðingum ætt-
arnafnanna án tillits til fjöl-
margra annarra atriða í sam-
bandi við mannanöfn.
Sök stjórnvalda felst fyrst og
fremst í algeru skeytingarleysi
á framkvæmdinni varðandi ætt-
arnöfnin og eiginnöfnin. Varðar
þetta skeytingarleysi bæði hátt-
semi presta og almennings. Sam-
kvæmt lögunum átti stjórnar-
ráðið t. d. að gefa út skrá, eftir
tlliögum heimspekideildar Há-
skólans, yfir þau mannanöfn, er
þá voru uppi, en banna skyldi.
Allir prestar landsins áttu að fá
skrá þessa í hendur, en hana átti
síðan að gefa út á 10 ára fresti.
Ekki fara sögur af, að skrá þessi
hafi nokkru sinni komið út.
Að undantekinni tilraun dóms-
og menntamálaráðherra árið
1955 um endurskoðun nafnalag-
anna hafa stjórnvöld engan á-
huga sýnt í þá átt að eiga frum-
kvæðið að nýrri og betri löggjöf
í þessum efnum.
Það er skoðun þess, er grein
þessa ritar, að torvelt sé að
benda á nokkurt réttarsvið, sem
eins hefur verið vanrækt af hálfu
ríkisvaldsins og nafnrétturinn.
Brýn þörf er á fullkominni lög-
gjöf um þau efni, sem stjórnvöld,
aðrir embættismenn og þjóðfé-
lagsþegnar taka alvarlega, og
tryggja þarf framkvæmd slíkr-
ar löggjafar.
Athugandi er, að hér er um að
tefla réttarsvið, sem fylgir sér-
hverjum karli og konu allt frá
fæðingu til grafar og lengur þó.
J. P. E.
TIL GRASEKKJU-
MANNSINS.
Framhald af bls. 18.
hef ég aldrei heyrt um kartöfl-
ur, sem þurfa minna en 20 mín.
suðu, nema ef vera kynni nýupp-
tekið smælki. í gamlar kartöfl-
ur á að setja 1 matsk. af salti í
pottinn, en 1 tsk. í nýjar. Svo
á að hella vatninu af þeim í
gegnum op, sem maður lætur
myndast milli loks og potts, taka
svo lokið alveg af og láta þær
þorna vel áður en þær eru flysj-
aðar. Líka má baka kartöflur
inni í ofni, ef ofninn er heitur
hvort sem er — má þá t. d. vefja
hveria kartöflu fyrir sig í málm-
pappír og baka í klst., skera síð-
an kross í þær um leið og papp-
írinn er opnaður (pappírinn
brennandi heitur) og setja
smjörbita þar í og e. t. v. eitt-
hvað krydd, svo sem papriku.
Hefur þig nokkurn tíma grun-
að, að sumir af þessum fínu búð-
ingum, sem konan þín býr
stundum til, væru býsna auð-
gerðir? Það fást svokallaðir
kaldir búðingar í búðunum og
utan á þeim er gefin aðferðin
við að búa þá til, en hún er í
stuttu máli sú, að hella kaldri
mjólk saman við duftið og
hræra í — og þá er búðingurinn
tilbúinn. Þeir eru til með a. m.
k. þrenns konar bragði og má
svo setja í þá ýmislegt til bragð-
bætis, t. d. eru bananasneiðar,
döðlur eða rúsínur ljúffengar í
súkkulaðibúðing, kókósmjöl,
sulta og möndlur út í vanillu-
búðinginn og litlar makkarónur,
hnetur og ávextir lífga upp á
karamellubúðinginn, og svo er
þeyttur rjómi góður með þeim
öllum. En það er ekki alltaf auð-
velt að þeyta rjóma á sumrin.
Aðalatriðið er þó, að hann sé
nógu kaldur, en það verður hann
ekki fyrr en eftir nokkra tíma í
ísskáp. Þú kannt auðvitað á
hrærivélina? Ef illa gengur að
þeyta rjóma í vélinni, á ekki að
auka hraðann, þvert á móti. Bezt
er að hafa lítinn hraða á allan
tímann frá upphafi, helzt á 8,
og það á ekki að snúa skálinni
stanzlaust á meðan rjóminn er
að þeytast, heldur láta hana
sjálfa um það. Ef illa gengur að
þeyta, má ekki halda of lengi
áfram, því að fyrr en varir er
rjóminn orðinn að smjöri í skál-
inni. Þá er betra að hætta heldur
fyrr og hafa rjómann frekar í
þynnra lagi.
UNGVERSKT GÚLLASH
(Szekely gulyas).
Það góða við gúllash er, að
það þarf ekki að gera neina sósu
á það, en sósutilbúningur vill oft
fara í handaskolum hjá þeim,
sem eru því óvanir. f þetta
gúllash er notað tvenns konar
kjöt, en því má sleppa og nota
t. d. bara nautakjöt. Súrkálinu
í uppskriftinni má líka Sleppa,
en þá verður rétturinn auðvitað
ekki eins sérkennilegur. Hér
fæst súrkál (sauerkraut) í dós-
um, en líka má nota mjög smá-
saxað hvítkál, sem hefur þá
fyrst verið soðið litla stund í
svolitlu vatni með 1 matsk. af
ediki í.
1 laukur, Vi kg svínakjöt, 25
gr smjörliki, V± kg kálfakjöt, V2
tsk. paprika, 1 dl tómatpurré, 1
lárviðarlauf, Vi tsk. kúmen, 1
hvítlaukslauf eða 1 tsk. hvít-
lauksmjöl, salt, IV2 dl sjóðandi
vatn, V\ kg súrkál, V2 peli þeytt-
ur rjómi.
Laukurinn er skorinn smátt og
brúnaður í feitinni með kjötinu,
sem er skorið í litla teninga.
Papriku stráð yfir, svo er tómat-
maukinu bætt í og lárviðarlauf-
inu, kúmeninu, hvítlauknum
(smásöxuðum) og saltinu bætt í.
Sjóðandi vatninu hellt yfir og
allt látið sjóða, eða réttara sagt
malla, við lítinn hita í % klst.
Kjöt má ekki sjóða við of mik-
inn hita, þá verður það seigt.
Súrkálið sett saman við og látið
sjóða áfram í hálftíma. Rétt áður
en rétturinn er settur á borðið
er þeytta rjómanum bætt út í.
Með þessu þarf ekki endilega
að hafa kartöflur, hrátt græn-
meti og smábrauð eru ágæt með.
HRÁ SALÖT.
Alls konar hrátt grænmeti er
gott í salat, og það þarf varla
að taka það fram, hve góð þannig
salöt eru fyrir „línuna" ef ske
kynni að þú þyrftir að hafa
áhyggjur af slíku. Það er miklu
betra að gera sér sjálfur sósu út
á salatið heldur en að kaupa til-
búið majones, oft misjafnlega
gott. Hér eru nokkrar uppskrift-
ir af sósum, og ef afgangur er
má geyma þær nokkra daga í
lokaðri flösku í ísskáp.
1. 2 matsk. sítrónusafi, 6 mat-
sk. salatolía, 14 tsk. salt, % tsk.
sinnep, 1 tsk. sykur, hvítur pipar.
Allt þeytt vel saman. 2. 1 dl
rjómi, 2 mats. sítrónusafi, 1 mat-
sk. sykur, salt, hvítur pipar og
ein eggjarauða ef vill. 3. 1 dl
rjómi, 2 matsk. sítrónusafi, 1 tsk.
sykur, Vt tsk. franskt sinnep.
Rjóminn þeyttur og hitt sett
saman við. Við salattilbúning er
hægt að láta hugmyndaflugið
ráða, en það má t. d. hafa eitt-
hvað af eftirfarandi: Tómatar,
saxaður laukur og dill — salat-
höfuð, % gúrku, 2 tómata, 75 gr
sveppi, allt þurrt og hreint ■—
250 gr epli, 100 gr mjög fínsaxað
hvítkál, 100 gr gúrka. Hvítkálið
og gúrkan rifið á rifjárni. Svona
mætti lengi halda áfram. Reynd-
ar má benda á það, að í búðum
fæst ágæt, en frekar dýr, salat-
sósa á glösum og geymist hún
endalaust í ísskáp og er mjög
drjúg. Þannig sósa er líka ágæt
á alls konar leifar, t. d. niður-
sneiddar kaldar kartöflur og
fisk- eða kjötafganga og gott er
þá að láta eitthvað af grænmeti
með á diskinn, t. d. tómata og
gúrku og jafnvel harðsoðin egg.
Alls konar pakkasúpur eru á
boðstólum, en það þarf að hræra
þær vel út og vera vel á varð-
bergi að þær fari ekki upp úr
pottinum, lækka hitann rétt áð-
ur en suðan kemur upp. Gott er
að setja svolítinn rjóma, smjör-
bita eða sherrydropa í súpuna
til bragðbætis. Annars er fyrir-
taks súpa úr súputening, sem
sjóðandi vatni hefur verið hellt
á og hrá eggjarauða sett í disk-
inn. Auðveldara getur það ekki
verið.
Svo er hér að lokum mjólkur-
toddý: 1 eggjarauða er hrærð
með silfurskeið í háu glasi. 1
matsk. sykur sett í, % dl whisky
og V± dl romm, og loks er 1 dl
af sjóðandi mjólk hellt yfir.
Ef þú bætir þessari vitneskju
við það, sem konan þín var bú-
in að kenna þér áður en hún fór
að heiman, ætti þetta allt að geta
gengið stórslysalaust. ★
LÍFIÐ ER BETRA EN
DAUÐINN.
Framhald af bls. 13.
af stað og innan skamms var
komið myrkur. Armando ók
nokkra stund, en svo sótti hann
svefn og hann lagðist fyrir á
vörupallinum. Það var þokumyrkt
í Perugiafjöllunum eftir heitan
dag og vörubíllinn rakst hart á
klettasnös, Armando, sem var
steinsofandi, valt aftur af vöru-
pallinum, kom á höfuðið og herð-
arnar niður á veginn, hraut fram
af brúninni og valt niður hamr-
ana og var dauður. Þegar Ettu
var sagt slysið, missti hún með-
vitund og í tvo sólarhringa mátti
liún ekki mæla. Eftir það bað hún
sjálfri sér dauða og gerði það enn
á stundum.
Etta leit um öxl, en þau sátu
ein þarna inni og hún grét nokkra
hríð, hljótt og stillt.
Cesare drap i sígarettunni.
„Calma, signora! Væri það vilji
guðs, mundi maður yðar enn á
lífi. Bænir koma þessu litið við.
Að minu áliti hefur þarna ein-
göngu verið um hendingu að
ræða. Það er hollast að kunna
sér hóf í trúnni, annars getur
hún gert manni erfitt fyrir“.
„Bæn er alltaf bæn“, sagði hún.
— VIKAN 33. tbl.