Vikan - 28.05.1964, Qupperneq 46

eftir
þvf
Sönn frásaga
ævintýramanns,
sem staddur var
í Reykjavík
fyrir nokkru.
VIKAN frétti af því fyrir skömmu,
að hér væri á ferð ljósmynd-
ari, sem lent hefði í ótrúleg-
ustu ævintýrum á sinni stuttu
ævi, — og auðvitað þurftum við
að ná í hann og fá hann til að segja
okkur einhverja sanna sögu.
Ljósmyndarinn heitir Poul Folker-
sen, og er frá Valkeakoski í Finnlandi,
en er danskur að ætt, sonur Johannesar
Folkersen, ferðagarps mikils, sem
þekktur er m.a. fyrir ferðir sínar á
Grænlandi, með Peter Freuchen og
fleirum. Johannes er í þeim fræga
klúbb ævintýramanna, sem hetir „The
Explorers Club“ og var þekktur undir
nafninu „The Black Eagle“ (Svarti
Örninn) á stríðsárunum í Danmörku,
því þar var hann auðvitað í neðanjarð-
arhreyfingunni.
Sonurinn hefur erft ævintýraþrá
föðurins, og valr ófeiminn að segja
frá . . .
„ . . . ég var staddur uppi á hníf-
hvassri fjallsegg í 5400 metra hæð, og
var að fikra mig uppeftir henni, að
skriðjöklinum, sem var rétt ofar. Sitt
hvorum megin við mig voru hyldjúpar
gjár, sem ekki sást til botns í. Það var
hörkufrost og mjög erfitt að fóta sig á
örmjórri egginni, enda allt undir snjó
og harðfrosið.
Ég var dálítið ofar en félagar mínir
þrír, sem bundnir voru saman með línu,
vegna þess að ég ætlaði að fara upp á
undan þeim og taka myndir af þeim,
þegar þeir voru að klifra upp.
Skriðjökulsröndin var rétt fyrir
framan mig, og ég ætlaði að fara að
klifra þar upp, þegar ég heyrði skyndi-
lega æðislegt óp frá félögum mínum,
og einkennilegan dvn, sem jókst á
hverju augnabliki. Ég leit við og sá
þá standa saman niðri á egginni veif-
andi höndum og æpandi til mín. Há-
vaðinn og lætin jukust um allan helm-
ing og mér skildist allt í einu að snió-
flóð væri á leiðinni niður að skrið-
iöklinum vfir okkur, — og svo man ég
ekki meir.
Bróðir minn og félagar hans horfðu á
þegar snjóskriðan skall á mér með heli-
arafli, greip mig og þeytti mér með
ógurlegum hraða beint ofan í hyldiúpa
gjána öðru megin við fjallseggina. Þeir
voru vissir um að siá mig aldrei aftur
— hvorki lifandi né dáinn.
Leiðsögumaður okkar, Stephan að
nafni, tók sína ákvörðun á broti úr
sekúndu. Hann sneri sér að bróður m'n-
um og hrinti honum öðrum mesdn nið-
ur af f.iaUsegginni. í fallinu reif hann
með sér félaga okkar, vélamanninn,
svo þeir steyptust báðir niður í hyl-
dýpið saman, en Stephan henti sér
samstundis á hausinn niður í gjána
hinum megin við eggina.
Hann vissi hvað hann var að gera,
enda var þetta einasta ráðið til að
bjarga þeim frá vissum dauða, og mér
líka. Linan, sem batt þá saman, stöðv-
aði þá alla í fallinu, og lá nú þvert yfir
fiallseggina og þeir héngu í henni utan
í hamraveggnum, tveir öðrum megin og
einn hinum megin. Síðan skall snjó-
skriðan á þeim og þaut framhjá ofan í
hyldýpið, en þeir héngu öruggir í lín-
unni. Ef þeir hefðu staðið kyrrir á egg-
inni, hefðu þeir allir orðið samferða
niður.
Þegar hættan var liðin hjá, klifruðu
þeir svo aftur upp á eggina heilir á
húfi“.
— En hvað varð um þig . . . þú ert
þó lífandi ennþá?“.
„Þeir klifruðu fyrst upp að þeim
stað, sem ég hafði verið á, þegar skrið-
an kom, og bróðir minn seig dálítið
niður í gjána til að vita hvað hann
sæi, — og viti menn — þarna sá hann
mig liggjandi neðst niðri í hyldjúpri
gjánni -— ofan á snjónum".
— Svo það hefur verið auðvelt að
ná þér upp?
„Nei, það var ekki svo vel. Þeir áætl-
uðu að gjáin væri um 200 metra djúp,
og þóttust allir vissir um að ég væri
steindauður. Stephan og vélamaðurinn
þóttust svo vissir, að þeir vildu skilja
mig eftir þarna, en bróðir minn vildi
ekki hlusta á það. Hann sagðist ekki
fara þaðan, fyrr en hann hefði fullviss-
að sig um hvort ég væri dauður eða
lifandi, og þeir komu engu tauti við
hann, hvað sem þeir sögðu eða gerðu.
Hann fór eins langt niður og hann
komst á böndum, en þau náðu ekki
nema lítinn hluta leiðarinnar. Eftir það
varð hann að berja járnfleina inn í
hamravegginn og vega sig niður á þeim.
Svo dugðu honum ekki fleinarnir, svo
hann varð að fara upp aftur og losa
þá efstu, fara síðan með þá niður og
nota þá aftur. Þannig var honum leiðin
upp lokuð, nema með því að festa
fleinana aftur í hamravegginn.
Loksins, eftir langa mæðu, komst
hann alla leið niður til mín, og sá þá
strax að ég var lifandi og líklega lítið
meiddur, þótt ég væri algjörlega með-
vitundarlaus, því ég hafði fengið svo
slæman heilahristing í fallinu".
-— En hvernig stóð á því, að þú varst
ofan á snjónum þarna niðri?
„Það er eiginlega ekki vel skiljan-
legt, en þó hefi ég fengið nokkra skýr-
ingu á því.
Hraðinn á skriðunni niður hiíðina
hefur verið svo mikill, að ég hefi í
rauninni ekki fylgzt með. Svo, þegar
snjórinn kom allur niður í djúpa og
þrönga gjána, og skall niður í botninn,
hefur myndast þar loftþrýstingur, sem
leitaði upp á við, og hefur líklega dreg-
ið úr fallinu, enda féll ég þar niður á
mjúkan snjó“.
Hvernig komst bróðir þinn svo
með þig upp aftur?
„Það var geysimikil þrekraun,
og ég skil varla enn í dag,
hvernig það tókst. Hann batt
mig, meðvitundarlausan, á bakið
á sér, og fór að klifra þannig
með mig upp 200 metra hóan
lóðréttan vegginn. Þegar hann var kom-
inn um miðja vegu upp, þurfti hann að
fara að festa járnfleina í vegginn
aftur, en þá var komið kvöld, og ógern-
ingur að halda áfram. Hann batt sig
þess vegna fastan við einn fleininn og
þannig beið hann um nóttina með mig
á bakinu. Svo hélt hann áfram strax
morguninn eftir að festa fleina í vegg-
inn, þangað til hann náði í reipið, sem
félagar okkar létu síga niður til hans,
og drógu mig upp með því. Síðan
drógu þeir hann upp líka“.
— Varstu lengi meðvitundarlaus?
„f þrjá daga. Það hafði fallið á mig
steinn, sem rotaði mig. Ég hafði verið
með myndavélina mína, þegar ég hrap-
aði, og bróðir minn leitaði lengi að
henni niðri í gjánni, þar til hann fann
hana grafna í snjóinn. Það hafði líka
lent steinn á henni, og það var komið
á hana stærðar gat, svo hún var ónot-
hæf“.
—- Svo þið hafið ekki tekið fleiri
myndir á þá vél?
„Jú, jú. Hann lagaði hana þannig að
hann tróð tyggigúmmíi í gatið, og
smurði svo tuggðu súkkulaði ofaná.
Þetta stokkfraus allt saman, og varð
eins og heilt“.
— Af hverju súkkulaði?
— VIKAN 22. tbl.