Vikan - 14.11.1968, Page 8

' N
Pablo Picasso, f. 25. okt.
1881, hefur ekta, gljásting-
andi skorpíónsaugu.
v________________________y
Tími sporðdrekans eða skorpí-
ónsins öðru nafni er haustið í al-
veldi sínu. Sólin hraðlækkar á
lofti, dýr leggjast í híði og dapr-
ar og skuggalegar skammdegis-
hugrenningar ásækja mannfólk-
ið. Laufin falla af trjánum og í
flestu verða dauðamörk sén á
náttúrunni. En jafnframt gerjast
í moldu það frjó er verður líf
næsta vors.
Fróðir menn um náttúrusögu
herma að sporðdrekinn, skepna
sú er merki þetta er kennt við,
sé eitt elzta dýr jarðarinnar, og
hér á það við sem oftar að fólki
því, er fætt er í merkinu, þykir
í mörgu svipa til dýrs síns merk-
is. Svo sem nærri má geta um
jafn gamla skepnu hefur skorpí-
ónninn engum teljandi breyting-
um tekið í óteljandi áramilljónir;
hann er alltaf sjálfum sér líkur,
eins og væri hann eilífur. Hann
er einmana og sérsinna og ná-
kominn jafnt gróandi lífi og
dauða. Sagt er að sporðdrekar,
sem lendi í eldhring eða öðrum
álíka kröggum fremji sjálfsmorð
með því að ljósta sig eiturgadd-
inum, sem þeir hafa á halanum
og er þeirra meginstolt. Þetta
einkenni kvað koma skýrt fram
hjá drekafólki; komist það í
klandur eða eigi að neyða það
til einhvers, er því öllu öðru
fólki fremur gjarnt að stytta sér
aldur. Yfirleitt er sporðdrekinn
svo nátengdur skuggum heljar
að hann hefur verið nefndur
„merki dauðans“.
JÚDASARKOSSINN
Undir þetta strika þeir lifnað-
arhættir sporðdrekans að forðast
ljós og sól eins og heitan eldinn.
Meðan birtu nýtur hímir hann í
hinum og þessum skúmaskotum
og fer fyrst á kreik þegar dimmt
er orðið. Þessi Ijósfælni ásamt
öðru hefur gert að verkum að
hann hefur fengið á sig heldur
slæmt orð í alþýðumunni. Sam-
kvæmt almannarómi er fátt um
merki hans að segja utan illt
eitt. Sporðdrekinn, sem bíðux
færis í myrku skoti með halann
reiddan, reiðubúinn að höggva
og skaða hvern þann er í færi
kemur, hefur orðið tákn mjög
svo illa innrættrar manntegund-
ar. Gregór páfi mikli segir svo í
prédikun sinni gegn óvinum trú-
arinnar: „Sporðdreki er sá er
skjallar þig en hefur eitrið fyrir
aftan bak, tilbúinn að sprauta
því.“ Einnig var sagt á miðöld-
um: „Skorpíónninn sleikir með
tungunni en heggur með halan-
um.“ Þessi óhugnanlega skepna
hefur orðið tákn hræsni, undir-
ferli og illvilja. Koss Júdasar
hefur verið kallaður dæmigert
sporðdrekahátterni.
Sem betur fer er sporðdrekinn
ekki eina dýrið sem tengt hefur
verið merki þessu, þótt mest fari
fyrir honum þar. Á sumum göml-
um stjarnfræðimyndum eru eðla,
slanga og örn stundum höfð fyr-
ir tákn merkisins. Raunar fylgir
ekki of mikil gæzka eðlunni
heldur. Frá henni kvað margt
drekafólk hafa fengið tortryggi-
lega eggjandi og tælandi göngu-
lag, sem vísir menn hafa lengi
talið eitt augljósasta tálbragð
andskotans. Einnig þar hittum
við fyrir „dýrið úr undirdjúpun-
um.“ Öllu skárri áhrif eru tengd
erninum í sambandi við merkið;
hann flýgur jú fugla hæst sem
kunnugt er, þótt grimmur sé og
gráðugur.
Þetta merki er síður en svo án
tvíeðlis, frekar en mörg önnur.
Það er merki myrkurs og dulúð-
ar, þjáningar, illsku, þrauta, und-
irdjúpa, þess fjarstæða, nætur og
dauða, en einnig endurfæðingar.
MARZ OG PLÚTÓ
Sporðdjrekinn er vatnsmerki
líkt og krabbinn og fiskarnir.
Krabbinn þykir hafa einkenni
tærs uppsprettuvatns, en sporð-
drekinn staðnaðs og gruggugs
vatns í kilum og fenjum.
Til glöggvunar á sporðdrekan-
um er gott að bera hann saman
við andfætling hans í dýra-
hringnum, nautið. Nautið er hið
dæmigerða vormerki, þá tekur
lífið á sig form, þá er tíð inn-
töku og aðlögunar, í sporðdrek-
anum hinsvegar úrferðar og af-
slöppunar.
Tvær stjörnur drottna öðrum
fremur í sporðdrekanum og báð-
ar nokkuð viðsjárverðar: Marz
og Plútó. Marz mælir upp í
sporðdrekanum ágengni og
stríðshug, og er þó sízt á það
bætandi hjá honum. Kemur þetta
bæði fram í styrjöldum og deil-
um og í ástum. Stundum snýst
þessi ágengni marz-skorpíónsins
þó upp í sjálfseyðileggingu.
Áhrif Plútós í merkinu eru ef
til vill ennþá meiri. Guð sá sem
tengdur er stjörnu þessari ríkti
í grískri goðafræði yfir undir-
heimum, þar sem andar dauðra
bjuggu og áttu heldur dauflega
vist. Var hann miskunnarlaus-
astur og skelfilegastur allra
þeirra guða, sem Grikkir höfðu,
og hliðanna hjá honum gætti
hinn illviljaði rakki Kerberos,
sem var þríhöfðaður. í táknfræði
(symbólík) merkja undirheimar
skuggadjúp mannssálarinnar,
sem eru eftirlætishíbýli Plútós.
Plútó var líka guð auðsins, og
varðandi drekamenni táknar það
hina gífurlegu orku, sem safnast
fyrir í hugskoti þess fólks, og er
oft orðað við galdra og fjöl-
kyngi. Komist þessar manneskj-
ur úr jafnvægi, getur þessi orka
valdið hræðilegum umbrotum,
sem líkja má við eldgos. Dreka-
menni í þeim ham svífast einsk-
is, valda stórvandræðum og eyði-
leggingu. Engin furða þótt alls-
konar skelfingaratburðir hafi oft
skeð dagana á undan og eftir
tengingu Plútós og sólar. Þannig
var til dæmis þegar atómbomb-
unni var varpað á Hírósímu, van-
sællar minningar.
ERÓTÍSK ÁRÁSARHNEIGÐ
önnur himintungl í sporðdrek-
anum:
8 VIKAN 45-tbl-